Κείμενο και φωτογραφίες Απόστολος Κων. Καρακώστας
Τετάρτη βράδυ 7 Ιούνη με μια μεγαλειώδη χορευτική παράσταση με πάνω από 120 χορευτές του Χορευτικού τμήματος του Δήμου Αγρινίου στον Δημοτικό σινεμά «Ελληνίς» έκλεισε ο κύκλος των παραστάσεων της σεζόν .
Το όνομα της παράστασης «Το χοροστάσι μιας άλλης εποχής» ταιριάζει απόλυτα με τα δρώμενα επί σκηνής, μέχρι και «παρεξήγηση», «αναμέτρηση παλικαριών», «φονικό» και «θαύμα εξ άνωθεν» που περιείχε. Φυσικό και επόμενο ήταν το χειροκρότημα στο κατάμεστο καλοκαιρινό Δημοτικό σινεμά «Ελληνίς» να μην έχει τελειωμό!
Η πληθώρα των χορευτών με τις ποικίλες πολύχρωμες ενδυμασίες τους κατέκλυσαν το πάλκο, τα σκαλοπάτια, τα παρασκήνια και το αναψυκτήριο περιμένοντας την σειρά τους να εκτελέσουν τους χορούς τους σύμφωνα με το πρόγραμμα. Που περιείχε χορούς Θεσσαλίας, Μακεδονίας, Αιτωλοακαρνανίας, νησιώτικους αλλά και «καφέ αμάν» και «καφενόβιους»!
Η «καρδιά» των πολιτιστικών εκδηλώσεων του Δήμου Αγρινίου, Αντιδήμαρχος κυρία Μαρία Παπαγεωργίου καλωσόρισε τις εκατοντάδες μικρούς και μεγάλους Αγρινιώτες που ασφυκτικά γέμισαν ακόμα και τους διαδρόμους, με τα παρακάτω λόγια.
«Απόψε έχουμε μία μεγάλη γιορτή με τους χορούς του Τμήματος Ενηλίκων της Κοινωφελούς επιχείρησης του Δήμου Αγρινίου. Μια μεγάλη γιορτή για την παράδοση, μεγάλη γιορτή για τον Πολιτισμό, μεγάλη γιορτή για το χορευτικό μας τμήμα. Θέλω να ευχαριστήσω μέσα από την καρδιά μου όλους τους μαθητές μας, εδώ τους μεγάλους μαθητές που βλέπετε, τους ενήλικες που εμπιστεύονται τους δικούς μας δασκάλους για την εκμάθηση των παραδοσιακών χορών. Θέλω να ευχαριστήσω επίσης και τους γονείς, γιατί τις τρεις προηγούμενες βραδιές είχαμε τελετές λήξεως των παιδικών τμημάτων, θέλω λοιπόν να ευχαριστήσω και τους γονείς που μας εμπιστεύονται τα παιδιά τους. Κάνομε ότι καλύτερο μπορούμε για να φανούμε αντάξιοι της εμπιστοσύνης τους. Τέλος θέλω να ευχαριστήσω από καρδιάς τους δασκάλους μας. Και οφείλω να τους αναφέρω έναν-έναν ξεχωριστά.
Τους κυρίους και κυρίες: Μιχάλη Γκέκα, Παναγιώτη Δανιά, Θεοδώρα Διαμαντή, Βασίλη Ζαφείρη, Μαρία Κοντογιάννη, Παναγιώτη Μπενέκο, Γεωργία Πούτα, Ελένη Σταθοκωστοπούλου, Χρήστο Πατερέκα. Και τον υπεύθυνο της σημερινής βραδιάς, της σημερινής παράστασης Θεοφάνη Τσιάμη. Και βέβαια την σταθερή αξία που πάντα ευχαριστούμε από την καρδιά μας, την ψυχή του χορευτικού τον κύριο Μπάμπη Τσιάμη. (παρατεταμένο χειροκρότημα από το κοινό για τους δασκάλους που καθώς η κυρία Παπαγεωργίου έλεγε τα ονόματά τους ανέβηκαν στην σκηνή). Αυτό το χειροκρότημα-συνέχισε-είναι το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε για αυτούς, ένα μεγάλο ευχαριστώ. Σήμερα έχουμε την χαρά και την τιμή να έχουμε εδώ μαζί μας τον Δήμαρχό μας τον κύριο Γεώργιο Παπαναστασίου, και τον καλούμε για έναν χαιρετισμό».
O Δήμαρχος με φανερό τον ενθουσιασμό του για την όμορφη εκδήλωση και την μεγάλη προσέλευση των Αγρινιωτών, συνεχάρη τους συντελεστές της εκδήλωσης, την κυρία Παπαγεωργίου, τους δασκάλους και τους χορευτές.
Ο Δήμαρχος μετά τον «λακωνικό» χαιρετισμό του κατέβηκε από το πάλκο χειροκροτούμενος.
Ο Συντονιστής της εκδήλωσης κύριος Τσιάμης ανέφερε τους μουσικούς της ορχήστρας. Τους: Μούτσελος Νίκος στο κλαρίνο και στην γκάϊντα, Σαραντινός Βασίλης στο τραγούδι και στα κρουστά, Χατζηανδρέας Άκης στο βιολί και τρομπέτα, Κωστόπουλος Στέφανος στο λαούτο, Μπλέτσας Θάνος φωνή και κλαρίνο, Μπαρμπάκης Θωμάς στο μπουζούκι, Παπαδογιώργος Γεώργιος ακορντεόν και τραγούδι.
Αφηγητής της εκδήλωσης ο κύριος Κωνσταντίνος Κατσακιώρης ο οποίος ανεβαίνοντας στην σκηνή προλόγισε την εκδήλωση. Μεταξύ των άλλων είπε και τα εξής:
«Όπως γνωρίζετε, το τραγούδι, η μουσική, ο χορός και το γλέντι, συνιστούσαν κεντρικές δραστηριότητες της κοινοτικής ζωής σε όλες τις αγροτικές περιοχές έως πολύ πρόσφατα. Κοινοτικές τελετουργίες και εορτασμοί συνέπιπταν με το αγροτικό ημερολόγιο, προκειμένου να μνημονευτούν σημαντικές στιγμές του ατομικού και του συλλογικού βίου.
Στο χοροστάσι του χωριού η κοινότητα μέσα από την συμμετοχή των μελών της στο χορευτικό δρώμενο, έσπευδε να ενισχύσει τους όρους συνοχής και συγκρότησης της ιδιαίτερης ταυτότητάς της. Σε ένα σκηνικό πλαίσιο που καθοριζόταν από συγκεκριμένους κανόνες και όπου τίποτα δεν ήταν τυχαίο. Ούτε ο τόπος, ούτε τα πρόσωπα. Ο τόπος ιερός, φορτισμένος ιστορικά και πολιτισμικά, λειτουργούσε ως σύμβολο της αίσθησης του κοινού ανήκειν».
Ομάδες χορευτών ανέβηκαν στο ευρύχωρο πάλκο του «Ελληνίς» και χόρεψαν χορούς από περιοχές της Ελλάδας σύμφωνα με το πρόγραμμα. Το Αγρινιώτικο φιλοθέαμο κοινό που κατά πλειοψηφία απαρτίζονταν από συγγενικά πρόσωπα των χορευτών, τους καταχειροκρότησε με μεγάλο ενθουσιασμό.
Μεταξύ των χορών ο κύριος Κατσακιώρης πληροφορούσε το κοινό σχετικά με την διαμόρφωση του χορού και της παράδοσης μέσα στον χρόνο.
Τα πολυμελή γκρούπ των χορευτών διαδέχονταν το ένα το άλλο. Μεγάλη εντύπωση στο κοινό έκαναν οι τσολιάδες χορευτές που ενθουσίασαν όλους μικρούς και μεγάλους! Τα εγγονάκια πρωταγωνιστή χορευτή δεν ξεκολλούσαν τα μάτια τους από τον αγαπημένο τους παππού που πέρα από τον χορό του, μαζί με νεότερό του χορευτή έδωσαν μια εξαιρετική θεατρική παράσταση ενδιάμεσα του χορού τους! Το χαρακτηρίζω σαν το κορυφαίο δρώμενο της βραδιάς! Συνέβη απροειδοποίητα και τόσο ταιριαστά! Το σενάριο: Ένα παλικάρι στο χορό ζητάει από τα όργανα να σταματήσουν, ο πιο παλιός και αρχηγός της ομάδας απαιτεί να συνεχιστεί το τραγούδι, «ανάβουν τα αίματα» μεταξύ της παλιότερης και νεότερης γενιάς των παλικαριών. Μαχαίρια ξεθηκαρώνονται και δεν αργεί το κακό. Το νεότερο παλικάρι βαριά λαβωμένο πέφτει στο χώμα…Συνειδητοποιώντας το φριχτό αποτέλεσμα ο θύτης προσπαθεί να επαναφέρει στην ζωή τον νεκρό σύντροφό του…Επικαλείται τον Αϊ Σημιό και τον ποτίζει αγιασμό από το ασκί που του δίνει άλλο παλικάρι του νταϊφά του. Το θαύμα γίνεται, το λαβωμένο θανάσιμα παλικάρι ζωντανεύει, σηκώνεται, αγκαλιάζονται αγαπημένα όπως ήταν πάντα, μέχρι που ήρθε η «κακιά ώρα» και συνεχίζουν τον λεβέντικο χορό τους με τα χειροκροτήματα να καλύπτουν ακόμα και την μουσική από τα ηχεία!
Για όσους παρακολούθησαν το φινάλε των χορευτικών εκδηλώσεων του Δήμου Αγρινίου η βραδιά θα τους μείνει αξέχαστη! Ραντεβού στις επόμενες εκδηλώσεις, έχουμε μπροστά μας και τις επετειακές της πολιορκίας/άλωσης και απελευθέρωσης του Βραχωριού σε λίγες ημέρες και του Ζαπαντιού τον άλλο μήνα!
Α.Κ.Κ.
Το παρακάτω κείμενο είναι του κυρίου Κωνσταντίνου Κατσακιώρη που διαβάστηκε από τον ίδιο στην διάρκεια της εκδήλωσης. Είναι πλήρως κατατοπιστική και πολύ ενδιαφέρουσα η εργασία του.
Καφενεία και καφωδεία του Αγρινίου
Tα καφενεία και ορισμένες ταβέρνες κάθε πόλης, ιδιαίτερα στις παλιότερες εποχές, αποτελούσαν μέρος της πολιτισμικής ιστορίας της. Ήταν και σε κάποιο βαθμό είναι – αμυδρό αντίγραφο της αρχαίας αγοράς ,δηλαδή πνεύμονας ελευθερίας ,ανταλλαγής απόψεων ,ιδεών και ειδήσεων .Υπήρχαν τα δυτικότροπα —Ευρωπαικά και του Ανατολικού τύπου καφενεία .
Ο Ιταλός συγγραφέας ΚΛΑΟΥΝΤΙΟ ΜΑΓΚΡΙΣ χαρακτηρίζει τα Ευρωπαικά καφενεία ως Πλατωνική Ακαδημία όπου εκεί μαθαίνεται ,η Κοινωνικότητα , η Απομυθοποίηση και κυριαρχεί ο Φιλελεύθερος Πλουραλισμός ,δηλαδή δεν ήταν στέκια Στρατευμένων ή Κοινωνικών Τάξεων .
Ειδικότερα στην πόλη του ΑΓΡΙΝΙΟΥ υπάρχει καφενείο από τον 17ο αιώνα, όπως μαρτυρείται από τον Οθωμανό περιηγητή της εποχής εκείνης, Τσελεμπή που βρισκόταν στο κεφαλάρι ενός πέτρινου ματιού της γέφυρας .
Είχε κιγκλιδωτά ανάκλιντρα κάτω από τεράστια πλατάνια όπου συγκεντρώνονταν όλοι οι περιηγητές ξηράς και θαλάσσης . Εκεί έτρωγαν,έπιναν ,γλένταγαν .
Επρόκειται περί επιστημονικής συναθροίσεως ,μας λέει ο Τσελεμπής .
Κατά τον 19ου αιώνα, τα καφενεία του Αγρινίου γίνονται δυτικότροπα, δηλαδή χώροι κοινωνικοποίησης και ελεύθερης έκφρασης απόψεων. Τέτοια καφενεία ήταν του Στεροδήμα και του Αρκουμάνη, και τα δύο στην πλατεία Στράτου (σήμερα πλατεία Ειρήνης), δηλαδή εκεί που ήταν παλιότερα το εμπορικό κέντρο του ΑΓΡΙΝΙΟΥ.
Αναφορά στα καφενεία του ΑΓΡΙΝΙΟΥ του 1884 κάνει ο περιηγητής συγγραφέας Δ. Βικέλας κάποια τα χαρακτηρίζει ΚΑΦΩΔΕΙΑ Άλλα όπως το καφενείο του Αρκουμάνη , ήταν ενας θεσμοθετημένος δημόσιος χώρος όπου διενεργούνταν πλειστηριασμοί, Αργότερα, τέτοια καφενεία ήταν το «Παλλάδιο» των Αφών Σύρμου, των Αφών Ματραλή και το καφενείο των μουσικών (Θοδωρακόπουλου) στην κεντρική πλατεία Μπέλλου (σήμερα Δημοκρατίας).
Το «Παλλάδιο» ήταν το καφενείο της αστικής τότε τάξης. Εξ άλλου, και η ταβέρνα Σπανού, κοντά στην κεντρική πλατεία, είχε αναδειχθεί σε στέκι διανοούμενων και καλλιτεχνών. Όλα σχεδόν αυτά τα καφενεία αναδείχθηκαν κάποια στιγμή τοπόσημα της πόλης. Βέβαια με το χρόνο τα καφενεία της πλατείας Στράτου παρήκμασαν και μεταφέρθηκαν στην πλατεία Δημοκρατίας.
Σημαντικός σταθμός στην ιστορία των καφενείων του ΑΓΡΙΝΙΟΥ ήταν η χρυσή εποχή του καπνού, δηλαδή λίγο πριν το 1900, μέχρι περίπου το 1935 οπότε τα καφενεία εξελίχτηκαν σε καφωδεία, τα οποία έφερναν μουσικές κομπανίες με γυναίκες τραγουδίστριες και χορεύτριες, δημιουργούνταν γιορτινή ατμόσφαιρα κατά τις βραδινές ώρες. Οι κομπανίες αυτές έρχονταν περίπου δέκα μέρες πριν τα παζάρια των εμπόρων καπνού και έμεναν άλλες τόσες μετά τη λήξη των παζαριών.. Τα καφενεία αυτά ήταν γνωστά με την ονομασία «καφέ – αμάν» ή «καφέ-σαντάν» ή σκέτα καφωδεία .
Καφωδείο ονομάζουμε το χώρο όπου σερβίρεται καφές και ποτό και στον οποίο παρουσιάζεται μουσικό πρόγραμμα.
Καφέ-αμάν ονομαζόταν το μουσικό καφενείο όπου παιζόταν λαϊκή και δημοτική μουσική κι ακούγονταν αμανέδες.
Το Καφέ-σαντάν ήταν το λαϊκό κέντρο διασκέδασης με ευρωπαϊκή μουσική, στο οποίο οι θεατές μπορούσαν να τρώνε και να πίνουν, ακούγοντας κυρίως γυναίκες (σαντέζες) να τραγουδούν και να χορεύουν.
Την εικόνα για αυτού του είδους τα καφενεία μας την περιγράφει πολύ καλά ο σημαντικός μουσικός της εποχής εκείνης, ο Αριστείδης Μόσχος, «…Ο πατέρας του είχε στην Πεντάλοφο αιτωλοακαρνανίας 400 στρέμματα χωράφια. Τα πούλησε, πήγε στο Αγρίνιο κι έκανε επιχειρήσεις. Είχε δυο κέντρα. Ένα καφέ-αμάν κι ένα καφέ-σαντάν.
Στο πρώτο παίζανε Κωνσταντινοπολίτες, Σμυρνιοί, Αρμένηδες. Και στο δεύτερο υπήρχε ευρωπαϊκή ορχήστρα της εποχής εκείνης.
Ο πατέρας του ήταν ένα διακεκριμένο κλαρίνο Έπαιζε ρουμάνικα, ουγγαρέζικα, μαρς αμερικέν, βαλς, κύματα του Δουνάβεως κλπ Έρχονταν στο μαγαζί να τον ακούσουν όλα τα μεγάλα ονόματα του Αγρινίου.
Ο αδερφός του Αριστείδη ΜΟΣΧΟΥ έπαιζε βιολί, πήγαινε στην Ευρώπη και έφερνε γυναίκες από το Φολί-Μπερζέ, το Μουλέν Ρουζ, το Καζινό ντε Παρί και γαλλίδες τραγουδίστριες.
Από την άλλη, στο καφέ-αμάν έρχονταν συγκροτήματα από την Αθήνα. Ο Σαλονικιός, ο Ογδόντας, η Ρίτα Αμπατζή, Μαρίκα Πολίτισσα, Εσκενάζη, Ρούκουνας, Μήτσος Αραπάκης, Καλλέργης. Κι όλα τα καλά σαντούρια…».
Από όλα αυτά φαίνεται ότι η δυτική κουλτούρα περνούσε στη ζωή του ΑΓΡΙΝΙΟΥ μέσα από τα καφενεία –καφωδεία
Όμως οι πολιτικές και οι οικονομικές συνθήκες των μετέπειτα χρόνων η τεχνολογία —η τηλεόραση- συνέβαλαν στον περιορισμό του ρόλου των καφενείων στην κοινωνία .
Σήμερα έχουν πάρει τη μορφή της καφετέριας ,ευρωπαικό πρότυπο η οποία τείνει να ενοποιήσει το καφενείο και την ταβέρνα …
ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Η Μουσική της Θεσσαλίας είναι η μουσική της γεωγραφικής και ιστορικής περιοχής της Θεσσαλίας στην Ελλάδα. Οι παραδοσιακοί χοροί από τη Θεσσαλία είναι αργοί και περιλαμβάνουν τους χορούς: Θεσσαλικός, Διονυσιακός, Κοφτός, Τσάμικος, Κλειστός, Καγκέλι, γαϊτανάκι, Πηλιορίτικος, Σβαρνιάρα, Στα Τρία, Καραγκούνα, Κλειστός, Ρουγκατσιάρικος, Τσάμικο της Δεσκάτης, Αντικρυστός και Γαλανογαλάνη.
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Τα Μακεδονικά τραγούδια υπάγονται στα μουσικά ιδιώματα της ηπειρωτικής Ελλάδας αλλά χαρακτηρίζονται από μεγάλη ανομοιογένεια, λόγω των διαφόρων επιρροών που δέχτηκαν τόσο από τους γειτονικούς λαούς όσο και από τους πρόσφυγες -τους οποίους δέχτηκε η περιοχή- και της μορφολογίας του χώρου. Σε γενικές γραμμές, οι Μακεδονικοί μουσικοί ρυθμοί και οι Μακεδονικές στιχουργικές θεματολογίες είναι ο απαραίτητος ενδιάμεσος συνδετικός κρίκος μεταξύ της μουσικής παράδοσης της Ηπείρου και Θεσσαλίας (και δευτερευόντως της Στερεάς Ελλάδας και Πελοποννήσου) με τη μουσική παράδοση της Θράκης και της Κωνσταντινούπολης (και δευτερευόντως της βορειοδυτικής Μικράς Ασίας), χωρίς τη μελέτη του οποίου, η ανάλυση και διερεύνηση της εξέλιξης του παραδοσιακού Ελληνικού τραγουδιού στους αιώνες, καθίσταται ιδιαίτερα δυσχερής.
ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΙ ΧΟΡΟΙ & ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ
Νησιώτικα ή αλλιώς Νησιώτικος Χορός, είναι το είδος της μουσικής και όνομα της κατηγορίας των τραγουδιών και των χορών των Ελληνικών Νησιών, που παίζονται από ομογενείς και είναι διαδεδομένα σήμερα, μεσω της Ελληνικής Μουσικής, σε όλη την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αυστραλία, την Αμερική και αλλού.
Το Αιγαίο έχει μια γνωστή παράδοση λαϊκών χορών, η οποία προέρχεται από τους χορούς της Αρχαίας Ελλάδας, όπως: ο συρτός, ο καλαματιανός, η σούστα, ο μπάλος, ο Ικαριώτικος, ο πεντοζάλης και άλλοι. Τη νησιώτικη μουσική τη συναντούμε στα σημερινά τραγούδια. Η λύρα είναι το πιο γνωστό όργανο λαϊκής τέχνης στα νησιώτικα καθώς και άλλα, όπως το λαούτο, το βιολί, το μπουζούκι, η ασκομαντούρα με ελληνικά χαρακτηριστικά που ποικίλλουν.
Τα νησιώτικα συναντιούνται στην παραδοσιακή μουσική σε πολλά μουσικά είδη χορών, κυρίως στα Νησιά του Αιγαίου, όπως στους Νησιώτικους Συρτούς, τη Λαϊκή Μουσική, τις Μαντινάδες, ενώ υπάρχουν και εξέχοντα στοιχεία του χορού, μέσω της Κρητικής μουσικής.
agrinionews.gr
