Κείμενο και φωτογραφίες Απόστολος Κων. Καρακώστας
Ο Δήμος Αγρινίου διοργάνωσε την παρουσίαση του νέου βιβλίου του καταξιωμένου ιστορικού συγγραφέα της Μακρυνείας Αιτωλίας κ. Δημήτρη Αλεξανδρή. Η εκδήλωση έγινε την Τρίτη 18 Απρίλη στην αίθουσα εκδηλώσεων του Πολιτιστικού Κέντρου Αγρινίου, πρώην Δημοτική αγορά.
Ήταν η τρίτη παρουσίαση του βιβλίου σε διάστημα λιγότερο του μήνα και όπως έγινε στην Γαβαλού Μακρυνείας και στο Μεσολόγγι, συγκέντρωσε πολλούς φιλομαθείς στα ιστορικά θέματα Αγρινιώτες και όχι μόνο.
Το βιβλίο αυτό δεν είναι ένα απλό βιβλίο όπως πολλά που κυκλοφόρησαν τιμώντας την επέτειο των διακοσίων χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821.
Έχει μοναδική αξία καθώς για πρώτη φορά αναφέρονται ονομαστικά οι πρόγονοί μας Αιτωλοακαρνάνες που έλαβαν μέρος στον μεγάλο αγώνα κρατώντας στα χέρια τους το καριοφίλι και το σπαθί τους.
Σε όλα τα ιστορικά βιβλία διαβάζομε για τον επικεφαλής Αγωνιστή και τον μικρό ή μεγάλο στρατό του. Κανείς συγγραφέας δεν κατέγραψε τους απλούς αγωνιστές με τα ονόματά τους. Και που χάρις στις αιματηρές θυσίες τους έμειναν στην ιστορία δοξασμένοι οι επικεφαλείς καπεταναίοι.
Την εκδήλωση συντόνισε η φιλόλογος εκπαιδευτικός κυρία Αναστασία Ξουργιά. Καλωσόρισε τους καλεσμένους που παραβρέθηκαν όπως η Αντιδήμαρχος Πολιτισμού του Δήμου Αγρινίου κα. Μαρία Παπαγεωργίου, ο Αστυνομικός Διευθυντής Ακαρνανίας κ. Δημήτριος Γαλαζούλας, ο Υποδιευθυντής Διεύθυνσης Ακαρνανίας κ. Κωνσταντίνος Σπυρόπουλος, ο Αστυνομικός Υποδιευθυντής κ. Γεώργιος Σταμουλακάκος. Οι Πρόεδροι των Κοινοτήτων Γαβαλούς κ. Ανδρέας Γούλας, Λιθοβουνίου κ. Κωνσταντίνος Αλεξανδρής, Καλυβίων κ. Δημήτριος Αναστασίου. Ο υποψήφιος Βουλευτής Πασόκ κ. Παναγιώτης Τρυφιάτης, ο Πρόεδρος της Ιστορικής και Αρχαιολογικής Εταιρείας Δυτικής Στερεάς Ελλάδας κ. Γεώργιος Σταμάτης, ο πρώην Δήμαρχος Αγρινίου κ. Παύλος Μοσχολιός. Ο Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Κρήτης και ιστορικός συγγραφέας κ. Ιωάννης Νεραντζής, ο εκπαιδευτικός τέως διευθυντής του Ελληνικού Λυκείου Νυρεμβέργης Γερμανίας ιστορικός ερευνητής και διαχειριστής της σελίδας « Αιτωλία και Ακαρνανία στο πέρασμα του χρόνου-Aetolia Acarnania tempus» κ. Αλέξης Κατεφίδης, η εκπαιδευτικός και συγγραφέας κ. Ειρήνη Τριανταφύλλου. Ο διευθυντής του Καλλιτεχνικού Γυμνασίου Μεσολογγίου Πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων Αιτωλοακαρνανίας και συγγραφέας κ. Ηλίας (Λίνος) Υφαντής, ο Πρόεδρος του Μουσικού Συλλόγου «Ορφέας» κ. Θέμης Γαμβρούλης, ο Πολιτικός Μηχανικός και φωτογράφος κτηρίων και μνημείων περασμένων εποχών της Αιτωλοακαρνανίας κ. Κωνσταντίνος Πατρώνης, ο εικαστικός κ. Αντώνης Ναστούλης, πολλοί κάτοικοι του Αγρινίου και της γύρω περιοχής.
Η συντονίστρια κυρία Ξουργιά κάλεσε στο βήμα την κυρία Παπαγεωργίου για έναν χαιρετισμό.
Η Αντιδήμαρχος ευχήθηκε «Χρόνια Πολλά» σε όλους και αναφέρθηκε στην παρουσίαση του βιβλίου του κυρίου Αλεξανδρή. Το οποίο είναι αποτέλεσμα έρευνας ιστορικών γεγονότων και αναφέρεται στον μεγάλο οπλαρχηγό Δημήτρη Μακρή. Για το βιβλίο-συνέχισε-θα μας μιλήσουν οι εξαιρετικοί εισηγητές. Ο κύριος Γιάννης Μακρής απόγονος του μεγάλου οπλαρχηγού. Ο κύριος Βασίλης Πατρώνης καθηγητής του πανεπιστημίου Πατρών. Ο εκπαιδευτικός κύριος Χρήστος Κυριαζής. Ευχαρίστησε όλους τους εισηγητές για την παρουσία τους, την συντονίστρια κυρία Ξουργιά καθώς και όλους τους συντελεστές της εκδήλωσης. Ευχήθηκε στον συγγραφέα κ. Αλεξανδρή να είναι καλοτάξιδο το βιβλίο του και να συνεχίσει με το ίδιο πάθος την έρευνα και την συγγραφή και να παρουσιάσει πολλά ακόμα βιβλία!
Η συντονίστρια κάλεσε στο βήμα τον Αστυνομικό Διευθυντή Ακαρνανίας κ. Γαλαζούλα για έναν χαιρετισμό.
Ο Αστυνομικός Διευθυντής ευχήθηκε «Χριστός Ανέστη και Χρόνια Πολλά» σε όλους. Ευχαρίστησε πολύ για την πρόσκληση στην εκδήλωση τον φίλο και συνάδελφό του κ. Δημήτρη Αλεξανδρή. Αναφέρθηκε στο παρελθόν που τους συνδέει καθώς και οι δύο γνωρίζονται από την σχολή Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας όπου ο Δημήτρης υπήρξε εκπαιδευτής του σε όλα τα έτη της φοίτησής του. Ήταν ο άνθρωπος που καθόταν δίπλα τους, συμβούλευε και προετοίμαζε τους μελλοντικούς Αξιωματικούς για τις δύσκολες καταστάσεις που θα αντιμετώπιζαν στην επαγγελματική τους ζωή/λειτούργημα, έξω από την σχολή. Δεν αγαπούσε την τυπολατρία και πάντα τους συμβούλευε τι πρέπει να κάνουν και τι δεν πρέπει να κάνουν. Για όλα αυτά τον ευχαρίστησε δημοσίως. Μίλησε στην συνέχεια για την δραστηριοποίηση του κυρίου Αλεξανδρή μετά την αποστρατεία του, που με ζήλο και μεράκι γυρίζοντας στον τόπο του ερεύνησε, έψαξε και βρήκε τα ιστορικά στοιχεία που μετέφερε στα πονήματά του. Τόνισε ότι νοιώθει χαρούμενος και πολύ περήφανος για την συγγραφική δραστηριότητα του παλιού του καθηγητή που συνέγραψε έξι βιβλία. Στο τελευταίο του πόνημα μιλάει για τον απροσκύνητο Οπλαρχηγό μας Δημήτρη Μακρή, και αυτό που εντυπωσιάζει είναι ότι έψαξε και βρήκε τα χίλια τόσα άτομα, τους αγωνιστές του με τα ονόματά τους που τα μνημονεύει μέσα στο βιβλίο του. Και έβαλε έτσι όλους αυτούς τους αγωνιστές με ονοματεπώνυμο μέσα στο κάδρο των Αιτωλοακαρνάνων αγωνιστών και ηρώων που πολέμησαν τότε εναντίον των Τούρκων. Του αξίζουν συγχαρητήρια και του εύχομαι-κατέληξε-να είναι το βιβλίο του καλοτάξιδο.
Η συντονίστρια έδωσε τον λόγο στον κύριο Γιάννη Μακρή, δισέγγονο του Καπετάνιου Δημήτρη Μακρή και Πρόεδρο της Διεθνούς Αδελφότητας Απογόνων των Ελεύθερων Πολιορκημένων Μεσολογγίου.
Ο πρόεδρος της Αδελφότητας δήλωσε χαρούμενος για την παρουσίαση του βιβλίου για τον πρόγονό του αγωνιστή στο Αγρίνιο. Καθότι συμπολεμιστές του Δημήτρη Μακρή στο Ηρωικό Μεσολόγγι ήταν πολλοί Αγρινιώτες αγωνιστές όπως Βλαχοπουλαίοι, Στραταίοι, Σταϊκαίοι με τους νταϊφάδες τους. Πήραν μέρος στην Μεγάλη Πολιορκία και στην Έξοδο ήταν κομμάτι της φρουράς του Μεσολογγίου. Εργασία σημαντική, επίπονη και κοπιαστική σαν του αγαπητού Δημήτρη που καταγράφουν και αναδεικνύουν ονόματα αγωνιστών μας θυμίζουν και την καταγωγή μας και την μεταξύ μας σχέση. Μιας και ο σύγχρονος τρόπος ζωής συχνά καλλιεργεί αντιπαλότητες οι οποίες είναι τελείως έξω από τα δικά μας, τα Ελληνικά ήθη. Αισθάνομαι-συνέχισε-ότι μιλάω σε δικούς μου ανθρώπους, και θέλω να πω δυό λόγια για τους κλέφτες του Ζυγού.
Ανέλυσε τις καταστάσεις που προηγήθηκαν της Εξόδου και το πως φθάσαμε εκεί. Μίλησε για τα προεπαναστατικά χρόνια και για τους διωγμούς που έγιναν στον τόπο μας με το ξεκίνημα του 19ου αιώνα.
Για το ξεκλήρισμα των Κατσαντωναίων και άλλων κλεφτών, για την φυγή πολλών στα Επτάνησα. Μέχρι το 1812 είχε «ξεπατωθεί» η κλεφτουριά εκτός από τον Ζυγό. Αυτό δεν αναφέρεται στην ιστορία αλλά είναι η αλήθεια. Μόνο στον Ζυγό επιβίωσε η κλεφτουριά και έφθασε μέχρι την έκρηξη της Επανάστασης του 1821.
Το 1818-19 οι κλέφτες του Ζυγού έγιναν μέλη της Φιλικής Εταιρείας. Με παρότρυνση της ο Δημήτρης Μακρής δέχθηκε να γίνει Αρματολός, για να έχει ελευθερία κινήσεων και να προετοιμάσει την Επανάσταση στην περιοχή.
Στην συνέλευση της Αγίας Μαύρας (Λευκάδα) καθορίστηκε για μέρα του ξεσηκωμού η 25η Μαρτίου όλοι ρίχτηκαν πυρετωδώς στην εξασφάλιση των απαραίτητων προμηθειών για τον αγώνα.
Οι κλέφτες του Ζυγού ξαναγύρισαν στις «συνήθεις» ταχτικές τους. Στρατοκαρτέρησαν σε ένα πέρασμα στην Βαράσοβα το μεταφερόμενο από τους Τούρκους «χαράτσι» και το πήραν. Ανέβασαν στο βουνό τα χρήματα των φόρων, το μοίρασαν αναμεταξύ τους και πήγαν στα χωριά καταγωγής τους. Στρατολόγησαν αγωνιστές και από 150 αγωνιστές του νταϊφά αυξήθηκαν σε 800.
Κυρίευσαν το Μεσολόγγι και ακολούθως Αιτωλικό, Βραχώρι και Ζαπάντι. Δεν διχάστηκαν σε παρατάξεις, πράγμα που συνέβη στην Επανάσταση. Δεν πολέμησαν εναντίον άλλων Επαναστατικών κινημάτων στην περιοχή τους ούτε έλαβαν μέρος σε μεγαλύτερες εμφύλιες διενέξεις σε Στερεά Ελλάδα και Πελοπόνησο.
Ο κύριος Μακρής μίλησε για την Δήλωση Υποτέλειας στην Αγγλία που υπογράφηκε το 1825. Ιστορία άγνωστη στους πολλούς. Με αυτή την δήλωση οι Επαναστάτες ανέθεταν την ύπαρξη της Ελλάδας στην Αγγλική Κυβέρνηση. Και την οποία αν και το πολιορκημένο Μεσολόγγι κρατούσε με τον «φράχτη» του το μισό Τουρκικό στρατό που βρισκόταν στην Ελλάδα, δεν την υπόγραψε.
Οι κλέφτες του Ζυγού είχαν στην ιστορία τους, πριν 80 χρόνια, μια άλλη έξοδο. Όταν αποτόλμησαν ελλείψει πυρομαχικών, απελπισμένη έξοδο με τα γιαταγάνια τους και έπεσαν όλοι νεκροί…
Η ασυμβίβαστη νοοτροπία κυριαρχούσε στην κλεφτουριά του Ζυγού. Και αυτό κράτησε μέχρι τέλους. Χαρακτηριστικό παραμένει το γεγονός της δήλωσης του Μακρή στον Καραϊσκάκη το 1825. «Εμείς θα πολεμούμε, θα πολεμούμε, θα πολεμούμε και όταν δεν θα μπορούμε να βαστάξομε άλλο, καβαλάμε τα κανόνια του κερατά, ερχόμαστε και σας σμίγομε και τότε στρέφομε όλοι μαζί». Δεν σκέφθηκαν παράδοση ούτε συνθηκολόγηση. Πήραν απόφαση αν το Μεσολόγγι δεν μπορεί να κρατηθεί άλλο τότε θα γίνει έξοδος. Όπως και έγινε.
Σύμφωνα με πρόχειρη απογραφή πριν την έξοδο, υπήρχαν στο Μεσολόγγι 3.000 αγωνιστές 600 τραυματίες και 7.000 άμαχοι. Αποφασίστηκε η δημιουργία τεσσάρων σωμάτων. Οι κλέφτες του Ζυγού έπαιξαν έναν πολύ ιδιαίτερο ρόλο. Ομολογουμένως ήταν μονίμως το μεγαλύτερο, το πολυαριθμότερο στρατιωτικό σώμα μέσα στο Μεσολόγγι. Την νύχτα της Εξόδου είχαν τον κύριο πολεμικό ρόλο. Στην έξοδο μπήκαν ανάμεσα στα γυναικόπαιδα και τους Τούρκους. Πάντα ήταν ασυμβίβαστοι μέχρι τέλους. Γνωστό παραμένει το περιστατικό με τον Βασιλιά Όθωνα που ζήτησε από τον Μακρή να γίνει υπασπιστής του στα ανάκτορα και εκείνος του απάντησε : «Δεν ξέρω εγώ να τσακάω την μέση μου Μεγαλιότατε».
Αυτοί οι άνθρωποι ήταν μιας άλλης εποχή, ήταν ταγμένοι στον αγώνα τους και οι περισσότεροι από αυτούς δεν ζήτησαν αξιώματα. Όταν τελείωσε ο αγώνας γύρισαν στα χωριά τους και ξαναγύρισαν στον τρόπο ζωής που ήξεραν, για τον οποίο επαναστάτησαν και για τον οποίο κατάφεραν να μας ελευθερώσουν ώστε να είμαστε εδώ σήμερα εμείς και να τους μνημονεύουμε.
Συνεχάρη και ευχαρίστησε τον συγγραφέα για το βιβλίο του και του ευχήθηκε να συνεχίσει και με επόμενα.
Επόμενος ομιλητής ο κ. Βασίλης Πατρώνης, Καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών.
Ξεκίνησε αναφερόμενος στην πρόσκληση του Δημήτρη Αλεξανδρή, συντοπίτη του, καλού φίλου τον οποίο χαρακτήρισε ιστοριογράφο της Μακρυνείας.
Αναφέρθηκε στην αξιοποίηση των αρχειακών πηγών που κάνει ο συγγραφέας και προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες στην ιστορική καταγραφή της περιοχής μας.
Μίλησε για το βιβλίο του για τον Δημήτρη Μακρή, «τον Στρατηγό της Επανάστασης και τους 1.326 Αγωνιστές του» που περιλαμβάνει και τους προγόνους του Βασίλειο και Νικόλαο Πατρώνη.
Ακολουθούν αποσπάσματα από την ομιλία του. «Ο συνονόματός μου Βασίλειος έπεσε σε ηλικία 21 ετών στην ηρωική Έξοδο του Μεσολογγίου. Υπάρχει δηλαδή μια έντονα βιωματική σχέση μας με την έξοδο του Μεσολογγίου και τον Δημήτρη Μακρή, που ξεκινάει από την παιδική μας ηλικία, όταν ακούγαμε τις διηγήσεις των μεγαλύτερων ή όταν παίζαμε πόλεμο χρησιμοποιώντας ως όπλο ένα οικογενειακό κειμήλιο, το «κουμπούρι» όπως λέγαμε τότε, τη βραχύσωμη πιστόλα του προγόνου μας Νίκου Πατρώνη, που από γενιά σε γενιά πέρασε στα χέρια του πατέρα μας. Να λοιπόν, πώς η «μεγάλη ιστορία», η αφήγηση των μεγάλων γεγονότων του κόσμου και της χώρας μεταμορφώνεται σε οικογενειακή ιστορία».
Ανέφερε τους λόγους για τους οποίους αξίζει να πάρει κάποιος το βιβλίο και να το διαβάσει.
«Καταρχήν, γιατί πρόκειται για μια πλήρη, αναλυτική και λεπτομερειακή βιογραφία του Δημήτρη Μακρή. Η καταγραφή των γεγονότων και των περιστατικών από τη γέννηση μέχρι το θάνατο του Στρατηγού καθώς και η αξιοποίηση των διαθέσιμων πηγών είναι ενδελεχής και λεπτομερειακή».
«Κατά δεύτερο λόγο, παρόμοια εγχειρήματα τοπικής ιστοριογραφίας έχουν να αντιμετωπίσουν τον πειρασμό της αγιογραφίας, ιδιαίτερα αν πρόκειται για προσωπικότητες όπως ο «κλεφτοκαπετάνιος του Ζυγού». Υπάρχει δηλαδή ο κίνδυνος να υπερτονίσουμε τα θετικά και τα επιτεύγματα του «δικού μας ανθρώπου», του καπετάνιου της περιοχής μας, περιορίζοντας ή και αποκρύπτοντας τα λάθη του, τις «μαύρες του σελίδες».
«Αν, όμως, η αγιογραφική αντίληψη είναι ο ένας κίνδυνος για τους ιστορικούς του ’21, η έμφαση στην ομφαλοσκόπηση των εσωτερικών συγκρούσεων και των ακραίων συμπεριφορών κάποιων οπλαρχηγών και η ταύτιση του Απελευθερωτικού Αγώνα με έναν διαρκή εμφύλιο, είναι ο άλλος πειρασμός. Ασφαλώς το σοκ της απομάγευσης είναι ισχυρό, όταν ανακαλύπτει κανείς πίσω από τους προβεβλημένους ήρωες της σχολικής μας ηλικίας την ανατολίτικη δουλοφροσύνη, τους οθωμανικούς τεμενάδες και απαράδεκτες συμπεριφορές εμφύλιας σύγκρουσης».
«Όσοι αναζητούν στο ’21 καθαρό μέταλλο θα απογοητευθούν. Όπως και στον σύγχρονο κόσμο, όπως στην πραγματική ζωή οι πρωταγωνιστές του ‘21 έχουν ένα χαρακτήρα ανάμικτο. Βλέπουμε διαμάντια και λάσπη να πηγαίνουν μαζί, βλέπουμε τους πρωταγωνιστές του ’21 να γίνονται πότε άγγελοι – πότε διάβολοι».
«Το βιβλίο του Αλεξανδρή ισορροπεί και αντιπαρέρχεται τους δυο παραπάνω κινδύνους, ακριβώς επειδή καταφέρνει να εντάξει τον Μακρή στον πραγματικό κόσμο του ’21 και όχι βλέποντάς τον σε ένα ιδεατό πεδίο».
«Ο Μακρής κράτησε τον νταϊφά του έξω από καπάκια και συνδιαλλαγές».
«Δεσμεύτηκε εξαρχής και με συνέπεια στις αρχές της Επανάστασης χωρίς πισωγυρίσματα και κρυφές βλέψεις και παρέμεινε προσηλωμένος στον αδιαπραγμάτευτο πόλεμο της εθνικής ανεξαρτησίας από την αρχή έως το τέλος του Αγώνα».
«Είναι γνωστό ότι οι κλέφτες και οι αρματολοί δεν υιοθέτησαν ούτε αποδέχθηκαν όλοι, ταυτοχρόνως και στον ίδιο βαθμό, τις εθνικές ιδέες. Για παράδειγμα, ο Καραϊσκάκης παλινδρομούσε συνεχώς, τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 1824, όταν η στρατιωτική του δράση δεσμεύτηκε αποκλειστικά στην ευόδωση των σκοπών της επανάστασης»
«Μέχρι τότε κινούταν ως πρώην Οθωμανός αξιωματούχος που το κύριο μέλημά του ήταν το αρματολίκι των Αγράφων και ο ανταγωνισμός του με τον Στορνάρη και τον Ράγκο γι’ αυτό. Άλλοι, όπως ο Βαρνακιώτης, ο Μπακόλας και ο Σαφάκας, προσχωρούσαν ή αποχωρούσαν από το ελληνικό στρατόπεδο ανάλογα με την εξέλιξη των πολεμικών επιχειρήσεων και με γνώμονα τη διαιώνιση της κυριαρχίας τους στο αρματολίκι τους».
«Επιπλέον, ο Μακρής δεν συμμετείχε στις εχθροπραξίες και στις εμφύλιες διαμάχες».
«Υπήρξε πιστός και νομιμόφρων στις αρχές της Επανάστασης και στην εκάστοτε διοίκηση ανεξάρτητα από το ποια παράταξη κυριαρχούσε κάθε φορά στα πράγματα».
«Υπήρξε Άγιος, λοιπόν, ο Μακρής; Όχι βέβαια, ο Αλεξανδρής δεν υποστηρίζει κάτι τέτοιο για τον ήρωά του. Ο Μακρής, όπως και οι σύγχρονοί του, υπήρξε άνθρωπος της εποχής του, της εποχής των ανατροπών και της επαναστατικής ανασυγκρότησης της χώρας του, με τις βαθύτατες ρήξεις και τις ανατροπές, με τα πάθη και τις συγκρούσεις που αυτή εμπεριείχε. Και μέσα στο πλαίσιο αυτό και λάθη έκανε και αδυναμίες φανέρωσε και σε αδικίες υπέπεσε. Ωστόσο, συγκρινόμενος με άλλους οπλαρχηγούς, δεν υπονόμευσε ποτέ τον εθνικό αγώνα προτάσσοντας το προσωπικό του συμφέρον, ούτε επιβάρυνε υπέρμετρα τους εθνικούς πόρους με παράλογες απαιτήσεις ή εγωιστικούς υπολογισμούς».
«Θέλετε και μια τελευταία – και μεταθανάτια – απόδειξη για τον χαρακτήρα του Μακρή; Το φθινόπωρο του 1841 πεθαίνει στη Γαβαλού και ενταφιάζεται στο Μεσολόγγι με τιμές, αλλά φτωχός. Γράφει η εφημερίδα Αιών (φύλλο της 5.10.1841) που αναφέρεται στον Μακρή και στα παιδιά του: « …και αποθανών άφησε οικογένειαν πολυάριθμον και ανήλικον άνευ ουδενός πόρου. […] Όθεν, ας παρακαλέσωμεν όλοι ομού την κυβέρνησιν να ρίψη έν βλέμμα εκτενές και ίλεον εις αυτήν την πολυμελή οικογένειαν και ανήλικον, και να μην την εγκαταλείψη εις την δυστυχίαν…»
«Αυτά λοιπόν που αναπτύξαμε παραπάνω, το ψυχικό μεγαλείο του Στρατηγού και την χωρίς επιφυλάξεις ένταξή του στον Απελευθερωτικό Αγώνα τα αναδεικνύει με εξαιρετικό τρόπο στο βιβλίο του ο Αλεξανδρής. Κατά τη γνώμη μου το βιβλίο του για τον Δημήτρη Μακρή έρχεται να προσθέσει έναν ακόμη κρίκο στον μεγάλο κύκλο εθνικής αυτογνωσίας, που με αφορμή τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, ανέδειξε δεκάδες, ίσως και εκατοντάδες νέες μελέτες και διαφορετικούς τρόπους για να βλέπουμε το ’21 και τους πρωταγωνιστές του. Για τον λόγο αυτό τον ευχαριστούμε για την προσφορά του, όπως πρέπει να ευχαριστήσω και εσάς για την παρουσία σας και για την προσοχή σας».
Τρίτος εισηγητής ο εκπαιδευτικός κ. Χρήστος Κυριαζής.
Ακολουθούν αποσπάσματα από την ομιλία του.
«Είναι μεγάλη η τιμή που μου έκανε ο φίλος και συμμαθητής μου Δημήτρης Αλεξανδρής όταν μου ζήτησε να παρευρεθώ στην παρουσίαση του βιβλίου του: «Δημήτρης Μακρής» Επειδή μου αρέσει η Ιστορία και αγαπώ τον τόπο μου, δέχτηκα με χαρά και διάβασα το βιβλίο του. Ταξίδεψα πάλι στα χρόνια εκείνα τα δύσκολα, τα χρόνια της σκλαβιάς».
«Έχω κάνει και άλλες εργασίες με παιδιά των Δημοτικών σχολείων για τον μεγάλο Καπετάνιο μας, στρατηγό Δημήτρη Μακρή. Έχω περάσει πολλές φορές έξω από τα ερείπια του σπιτιού του στην Παλιογαβαλού και έχω ταξιδέψει με το μυαλό μου στα χρόνια εκείνα που μικρό παιδί έβοσκε τα ζώα του στις πλαγιές του Ζυγού. Σκεφτόμουν ,πώς το λιανόπαιδο αυτό τα έβαλε με τους Τούρκους που ήθελαν να του φάνε τον κόπο του- τι ανδρεία άραγε χρειαζόταν να αρνηθείς κάτι στον αφέντη σου».
«Μετά από αυτό βγήκε κλέφτης στο βουνό και πρόσφερε τόσα στο «ποθούμενο» που έλεγε και ο Πατροκοσμάς, ο Άγιός μας.
«Αγαπούσε πάρα πολύ τον τόπο που γεννήθηκε, τη Γαβαλού, και την επισκεπτόταν συνέχεια, κυρίως μετά την απελευθέρωση μαζί με την γυναίκα του την Πραξία Ραζηκότσικα. Άλλωστε, είναι γνωστό ότι, όταν κατάλαβε ότι πλησιάζει το τέλος της ζωής του, ζήτησε από τη γυναίκα του να τον πάει στη Γαβαλού, να κάτσει στο καραούλι του σπιτιού του, στις πλαγιές του Ζυγού, να ατενίζει τη λίμνη και έτσι γαλήνια να τελειώσει η ζωή του».
«Δίνει, πρώτα πρώτα ξεκάθαρες και τεκμηριωμένες πληροφορίες για την κλεφτουριά – τους Κλέφτες και τον ρόλο τους – αλλά και τους Αρματολούς και τις σχέσεις τους με τους άλλους συνανθρώπους τους, λαϊκούς, προεστούς και Οθωμανούς πασάδες».
«Οι Κλέφτες, λοιπόν, σύμφωνα με το βιβλίο, πήραν αυτή την ονομασία, γιατί έκλεβαν αδιακρίτως πλούσιους Έλληνες και Οθωμανούς. Ήταν κι αυτοί άνθρωποι κατατρεγμένοι που ήθελαν να ζήσουν και έπρεπε να βρουν τα απαραίτητα για τη διαβίωσή τους. Ζούσαν στα κακοτράχαλα τα βουνά με τις οικογένειές τους κυνηγημένοι από τους Τούρκους και άλλαζαν συνεχώς τα λημέρια τους για να μην εντοπιστούν από τους Τούρκους. Έτσι δεν μπορούσαν να παράγουν κάτι.
Πολλά κλέφτικα χτυπήματα δέχτηκαν οι αποστολές των Τούρκων, όταν μετέφεραν τους φόρους, χρήματα, τρόφιμα, όπλα και μπαρουτόβολα. Αυτά είχαν ανάγκη οι Κλέφτες».
«Οι Τούρκοι, μπροστά σε αυτή την κατάσταση, προσπάθησαν να πάρουν με του μέρος τους αρχηγούς των Κλεφτών ( Καπεταναίους και πρωτοπαλίκαρα) και να τους κάμουν Αρματολούς που θα επέβαλλαν την τάξη. Τους έδιναν όπλα, χρήματα και προνόμια, για να χτυπούν τους Κλέφτες. Πολλοί πρωτοκλέφτες σκοτώθηκαν, έτσι, σε ενέδρες των Αρματολών Ελλήνων».
«Επίσης, το βιβλίο μας δίνει πάμπολλα στοιχεία για τα προεπαναστατικά κινήματα της περιόδου εκείνης. Μας δίνει ακόμα στοιχεία για τη σκληρότητα και τη δράση του Αλή πασά των Ιωαννίνων, αφού σε αυτόν ανήκε και η δική μας περιοχή. Μας ενημερώνει για τους ανθρώπους που είχαν κάμει «καπάκια» μαζί του . Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Δημήτρης Μακρής, ο καπετάνιος του Ζυγού, δεν προσκύνησε ΚΑΝΕΝΑΝ!!! Όλοι οι άλλοι προσκύνησαν λίγο ή πολύ για λόγους προσωπικής ωφέλειας ή στρατηγικής τακτικής, ο Δημήτρης Μακρής, όμως, ποτέ. Στο βιβλίο είναι συγκεντρωμένα τεκμήρια για τους Κλέφτες του Ζυγού και του ρόλου τους».
«Ένα άλλο κομμάτι και το μεγαλύτερο του πονήματος αναφέρεται στις μάχες που έλαβε μέρος ο Δ. Μακρής και τα παλικάρια του. Όργωσε και βοήθησε τον αγώνα απ΄ την Άρτα μέχρι την Ευρυτανία, απ’ τ’ Άγραφα ως τη Ναύπακτο και την Πελοπόννησο. Όπου τον χρειαζόταν η πατρίδα, φώναζε «παρών», χωρίς να κουράζεται ή να δυσανασχετεί. Οργάνωσε μαζί με τους άλλους οπλαρχηγούς (Ραζηκότσικα, Γκολφίνο, Βλαχόπουλο, Τσόγκα, Σιαδήμα, Γρίβα,κ.ά.) την κατάληψη του Βραχωρίου».
«Διαβάζοντας το βιβλίο με συγκλόνισε η μαρτυρία του Γ. Ιωάννου (κυνηγού του Ομέρ Βρυώνη) στον Μακρή για την επικείμενη επίθεση των Τούρκων στο Μεσολόγγι το βράδυ των Χριστουγέννων. Σώθηκε, έτσι, το Μεσολόγγι αλλά σκοτώθηκε όλη η οικογένειά του από τον πασά , μιας και τους κρατούσε όλους αιχμαλώτους. Μόνος του πια , μετά την απελευθέρωση, έγινε καλόγερος στην Παναγία την Ελεούσα, της Κλεισούρας. Δεν εμφανιζόταν σχεδόν καθόλου. Άφηνε, όμως, στάμνες με νερό που έτρεχε από τον βράχο στο δρομάκι που περνούσε κάτω από το μοναστήρι. Οι κουρασμένοι οδοιπόροι που περνούσαν από κει ξαπόσταιναν και ξεδίψαγαν. Άφηναν με τη σειρά τους λίγο ψωμί ή άλλα τρόφιμα που τα έπαιρνε ο καλόγερος και μ΄ αυτά ζούσε. Εκεί σταματούσε και ο Μακρής, όταν επισκεπτόταν τη Γαβαλού. Του άρεσε να μιλάει μαζί του και να θυμάται τα περασμένα» .
«Με λύπησε η καταραμένη διχόνοια των Ελλήνων που οδήγησε στη διαμάχη Ρουμελιωτών – Πελοποννησίων και κινδύνεψε να σβήσει η Επανάσταση».
«Κλαίω με σπαραγμό για τις συγκλονιστικές λεπτομέρειες που αναφέρονται στο βιβλίο σχετικά με την έξοδο των Μεσολογγιτών. Τότε πήραν την απόφαση, για να πετύχει η Έξοδος να σκοτώσουν με τα ίδια τους τα χέρια πολλούς αγαπημένους τους ανθρώπους: γυναίκες, παιδιά, γερόντους, πληγωμένους και άλλους ανήμπορους. Μια πράξη ασύλληπτη από τον ανθρώπινο νου. Όμως, σ΄ εκείνες τις συνθήκες και στην απόγνωση που βρίσκονταν, όλα μπορούσαν να τα κάνουν. Να θυσιάσουν τους λίγους για να γλιτώσουν οι πολλοί».
«Τέλος, αναζήτησα ανάμεσα στα ονόματα των ανθρώπων που πήραν μέρος στον αγώνα στις περιοχές μας και κυρίως στο Μεσολόγγι, τα ονόματα εκείνα που και σήμερα υπάρχουν απόγονοί τους. Σκέφτηκα πόσο λυπηρό είναι να έχεις κάποια μέλη της οικογένειάς σου- γυναίκα, παιδιά, αδέρφια, γονείς- που ξαφνικά μέσα στην αντάρα του πολέμου να χάνονται και να μην ξέρεις καν πού βρίσκονται. Είναι δυσβάσταχτο να χάνεις τα ίχνη όλων αυτών με τους οποίους μοιράζεσαι χαρές και λύπες της ζωής. Ευχαριστώ, λοιπόν, τον φίλο μου Δημήτρη που μου έκαμε την τιμή να είμαι εδώ σήμερα και να μιλάω για το βιβλίο του. Τον ευχαριστώ επίσης, για τις παραπάνω γνώσεις που απέκτησα μέσα από τις σελίδες του . Τον ευχαριστώ για το εκπληκτικό ταξίδι στο παρελθόν μας. Σας ευχαριστώ κι εσάς που με ακούσατε!».
Τελευταίος μίλησε ο συγγραφέας για το βιβλίο του. Ο κύριος Αλεξανδρής μεταξύ άλλων είπε και τα παρακάτω λόγια:
«Κυρίες και κύριοι Καλησπέρα σας. Είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζεται στο Αγρίνιο , ένα ιστορικό μου βιβλίο. Οι ιστοριογράφοι-ιστοριοδίφες αξιοποιούν τις αρχειακές πηγές και διερευνούν την τοπική ιστορία, προσφέροντας πολύτιμες υπηρεσίες στην ιστορική καταγραφή της κάθε περιοχής. Η ορθή γνώση της τοπικής ιστορίας είναι αναπόσπαστο μέρος της συνολικής ιστορίας. Και η συνολική αυτή γνώση της ιστορίας διευρύνει τα όρια της αναγκαίας αυτογνωσίας μας, ως Ελλήνων και ως ανθρώπων και μάλιστα στην εποχή μας που τα πάντα διακυβεύονται, αμφισβητούνται και απειλούνται.
Η ιστορική έρευνα φέρνει στο φως, στοιχεία και γεγονότα άγνωστα σε πολλούς μέχρι σήμερα. Όσο αναφορά για την πόλη του Αγρινίου θα ήθελα να σας παρουσιάσω κάποια πρόσφατα στοιχεία. Εδώ και λίγα χρόνια, κυκλοφόρησαν στην Αγκυρα, από τα αρχεία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κατάστιχα με στοιχεία που αφορούν την περιοχή μας, το Κάρλελι όπως ονομάζονταν τότε, από το έτος 1514. Το Βραχώρι εμφανίζεται για πρώτη φορά το 1645 και είχε μόνο 13 χριστιανικές οικογένειες. Στο κατάστιχο αυτό του 1645 καταγράφονται και τα ονοματεπώνυμα των αρχηγών των οικογενειών. Σε ένα άλλο κατάστιχο του 1711 πέρα από τα ονοματεπώνυμα των αρχηγών των οικογενειών, καταγράφονται αναλυτικά και οι φόροι που πλήρωσε το κάθε χωριό στους Οθωμανούς. Το ίδιο έτος το Βραχώρι είχε 45 χριστιανικές οικογένειες εκ των οποίων οι 7 ήταν χήρες και οι υπόλοιποι 38 αρχηγοί οικογενειών που πλήρωσαν 8.000 Ακτσέ φόρο. Το Ακτσέ ήταν μικρό, ασημένιο, τούρκικο νόμισμα. Λίγο αργότερα το 1732 οι χριστιανικές οικογένειες μειώθηκαν σε 7 ενώ το ίδιο έτος καταγράφονται και 65 μουσουλμανικές οικογένειες στο Βραχώρι.
Τα στοιχεία αυτά, συμπληρώνουν ακόμη ένα κομμάτι στο παζλ της ιστορίας αυτού του τόπου.
Ας έλθουμε τώρα στο βιβλίο που παρουσιάζουμε απόψε. Το βιβλίο αυτό είναι γόνιμος καρπός πολύχρονου, δημιουργικού και υπεύθυνου ερευνητικού μόχθου. Αν και ειπώθηκαν πολλά από τους προλαλήσαντες ομιλητές, εγώ θα ήθελα να επισημάνω μερικά ακόμη στοιχεία.
Το σύγγραμμα αποτελείται από 526 σελίδες που κατανέμονται σε τέσσερα κεφάλαια.
Το πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται στην προεπαναστατική περίοδο και στην ανυπότακτη Κλεφτουριά του Ζυγού, που τελευταίος Καπετάνιος της ήταν ο Δημήτρης Μακρής. Εδώ θα ήθελα να τονίσω ότι ο νταϊφάς του Ζυγού ήταν ο μοναδικός σε όλη την Ρούμελη και στον Μοριά, που επιβίωσε μέχρι την Επανάσταση του ΄21, από τον φοβερό διωγμό των Οθωμανών στις αρχές του 19ου αιώνα. Ποτέ δεν προσκύνησε ή δεν έκανε καπάκια με τον κατακτητή. Η ψυχολογία των Κλεφτών του Ζυγού, ήταν τέτοια που αντιμετώπιζαν τους Οθωμανούς με περιφρόνηση και αίσθημα ανωτερότητας ακόμη και όταν βρίσκονταν σε δύσκολη θέση, λόγω της αριθμητικής υπεροχής και της υπεροχής των όπλων των εχθρών. Ποτέ τους δεν συμβιβάστηκαν ή περισσότερο δεν παραδόθηκαν στον εχθρό. Και στις δύσκολες στιγμές, που όλα έδειχναν χαμένα, όταν περικυκλώθηκαν από τον εχθρό, εκείνοι με τα γιαταγάνια στα χέρια, έκαναν την δική τους έξοδο, χωρίς να υπολογίζουν τις απώλειες, αρκεί όσοι μπορούσαν να περάσουν από τα εχθρικά στίφη, να ανακτούσαν την ελευθερία τους.
Το δεύτερο κεφάλαιο αναφέρεται στα ιστορικά γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης και κυρίως στις πολιορκίες, στις μάχες και στις εκστρατείες, που πήρε μέρος το ένοπλο σώμα του Δημήτρη Μακρή.
Καθ΄όλη την διάρκεια της Επανάστασης, διακρίνουμε την ανδρεία και την γενναιότητα του Δημήτρη Μακρή. Αυτός ξεκίνησε την Επανάσταση στη Δυτική Ρούμελη με το κτύπημα στη Σκάλα του Μαυρομάτη στις 5 Μαρτίου 1821. Αυτός μπήκε στο Μεσολόγγι στις 20 Μαΐου και υποχρεώθηκαν αναγκαστικά στη συνέχεια και οι άλλοι οπλαρχηγοί της Δυτικής Ρούμελης, να πάρουν τα όπλα ενάντια στον εχθρό.
Στην πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου, ο Μακρής ήταν από τους λίγους Ρουμελιώτες που μαζί με τους Πελοποννήσιους οπλαρχηγούς απέκρουσαν την μεγάλη επίθεση των Τούρκων τα ξημερώματα της 25ης Δεκεμβρίου 1822, όταν πολλοί άλλοι οπλαρχηγοί βρίσκονταν στο τουρκικό στρατόπεδο και ο Μαυροκορδάτος με τον Μάρκο Μπότσαρη είχαν έτοιμη την πάσαρα να διαφύγουν προς την Πελοπόννησο.
Ο Δημήτρης Μακρής ήταν ο Πολέμαρχος της ηρωικής Εξόδου της Φρουράς του Μεσολογγίου τον Απρίλιο του 1826. Αυτός διέσχισε τα εχθρικά στρατεύματα στον κάμπο του Μεσολογγίου και πολέμησε με τον Μουστάμπεη στον Αι-Συμιό. Αυτός κατόρθωσε να οδηγήσει το σώμα των Εξοδιτών, που γλύτωσε από την μεγάλη σφαγή και την αιχμαλωσία, με ασφάλεια στο Ζυγό και από εκεί στην Δερβέκιστα.
Μετά την πτώση του Μεσολογγίου, όταν σχεδόν όλοι οι οπλαρχηγοί της Ρούμελης δήλωσαν υποταγή στον Κιουταχή, ο Μακρής με τον Καραϊσκάκη, ήταν οι μόνοι που δεν προσκύνησαν. Στα τέλη του 1826 αφού πέρασε από την Πελοπόννησο και πάλι στην Ρούμελη, ο γενναίος αυτός Καπετάνιος ξεσήκωσε την Δυτική Ρούμελη στα όπλα και με τον νταϊφά του πήρε μέρος στις μάχες της Ανατολικής Στερεάς, βοηθώντας τον Καραϊσκάκη».
Ο Συγγραφέας ευχαρίστησε όλους του εισηγητές και ιδιαιτέρως τον Αστυνομικό Διευθυντή κύριο Γαλαζούλα για τον χαιρετισμό του, καθώς και την Αντιδήμαρχο Πολιτισμού κυρία Μαρία Παπαγεωργίου για την παραχώρηση της αίθουσας διαλέξεων και την εν γένει υποστήριξη του Δήμου Αγρινίου.
Οι παραβρισκόμενοι στην αίθουσα χειροκρότησαν όλους τους ομιλητές στην εκδήλωση. Με το πέρας παρέμειναν στον χώρο και συνομίλησαν με τον συγγραφέα ο οποίος υπέγραφε το βιβλίο του σε όσους το προμηθεύτηκαν.
Ευχόμαστε στον κύριο Αλεξανδρή να είναι το βιβλίο του καλοτάξιδο. Και σύντομα να καταπιαστεί-αν δεν το έχει κάνει ήδη-με το επόμενο ιστορικό βιβλίο. Για τον ηρωικό από τα αρχαία χρόνια τόπο μας, την μεγάλη αλλά παραγκωνισμένη Αιτωλοακαρνανία…
Α.Κ.Κ.
agrinionews.gr
