Της Μαρκέλλας Καβαλιεράτου

Πέρασαν δύο εβδομάδες από το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη με τους, μέχρι στιγμής, 57 νεκρούς και οι επιπτώσεις του στην κοινωνία και κατ’ επέκταση στο πολιτικό σύστημα της χώρας διαγράφονται καθοριστικές.

Οι εκλογές μετατίθενται κατά ένα με ενάμιση μήνα αργότερα, όλος ο πολιτικός σχεδιασμός της Ν.Δ. αναθεωρείται, η Κυβέρνηση πρέπει τώρα να απολογείται για το δικό της «Μάτι», το αίσθημα ανασφάλειας μεταξύ των πολιτών εντείνεται, η όποια εμπιστοσύνη στην κρατική προστασία – ασφάλεια υποχωρεί.

Το επικοινωνιακό χάος που επικράτησε μετά το πολύνεκρο δυστύχημα κατέδειξε τον πανικό που επικράτησε στην Κυβέρνηση, αλλά και στο πολιτικό σύστημα ευρύτερα μόλις προέκυψε ένα έκτακτο συμβάν που δεν είναι και πρωτοφανές.

Από την πλευρά της η Κυβέρνηση, στην αρχή, αναφέρθηκε σε ανθρώπινο λάθος, στη συνέχεια στα δομικά προβλήματα των σιδηροδρόμων και τέλος σε διαχρονικές ευθύνες – όλοι μαζί φταίμε, κάτι σαν «το όλοι μαζί τα φάγαμε». Έτσι επιχειρεί, για εκλογικούς λόγους, να διαχύσει την ευθύνη σ’ όλο το πολιτικό σύστημα που κυβέρνησε τις τελευταίες δεκαετίες.

Από την πλευρά της η αξιωματική αντιπολίτευση, επίσης για εκλογικούς λόγους, επέρριψε όλη την ευθύνη στη σημερινή Κυβέρνηση. Αδιαφόρησε, λέει, για την ασφάλεια των επιβατών, δεν υπέγραψε και δεν υλοποίησε τις σχετικές συμβάσεις για την τηλεδιοίκηση των σιδηροδρόμων, οι Διοικήσεις που τοποθέτησε στον ΟΣΕ και στην ΕΡΓΟΣΕ (έχει την ευθύνη των υποδομών) αποδείχτηκαν ανίκανες και το «επιτελικό κράτος» του κ. Μητσοτάκη είναι ένα επικοινωνιακό πυροτέχνημα.

Το δυστύχημα προκάλεσε σοκ στην ελληνική κοινωνία. Ήρθε να προστεθεί στα δεινά, το θυμό και την οργή που συσσωρεύονται από το 2010. Από τα μνημόνια, την περικοπή μισθών και συντάξεων, την αύξηση των φόρων, την ανεργία, το δημοψήφισμα του 2015, τη Συμφωνία των Πρεσπών, την καταστροφική διαχείριση της Covid-19 και πρόσφατα την ενεργειακή κρίση με τον πληθωρισμό. Ήταν η «σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι».

Διαδηλώσεις και κάθε είδους διαμαρτυρίες λαμβάνουν χώρα σ’ όλες τις πόλεις της Ελλάδας με προεξάρχουσα τη νέα γενιά που βιώνει, εδώ και χρόνια, το απόλυτο αδιέξοδο. Εργατικά κέντρα, ομοσπονδίες και συνδικαλιστικά σωματεία πρωτοστατούν σ’ αυτές τις διαμαρτυρίες. Μικρά πολιτικά κόμματα εντός και εκτός Βουλής βλέπουν σ’ αυτές τις κινητοποιήσεις τη σπίθα που θα προκαλέσει μια ευρύτερη εξέγερση κατά του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος. Δυστυχώς ένα δυστύχημα, όσο τραγικό κι αν είναι, δεν μπορεί να αλλάξει την υπάρχουσα κατάσταση. Απαιτείται συνολική εναλλακτική πρόταση που θα κινητοποιήσει τους πολίτες προς συγκεκριμένη κατεύθυνση.

Ναι, ο σταθμάρχης ήταν άπειρος και έκανε τραγικό λάθος. Ναι, ο προϊστάμενος δεν έπρεπε να τον αφήσει μόνο του σ’ έναν τόσο νευραλγικό σταθμό. Ναι, η τηλεδιοίκηση των συρμών δε λειτουργούσε στο σημείο αυτό. Ναι, η διπλή γραμμή είχε γίνει μονή γιατί συμμορίες κλέβουν τα ηλεκτρικά καλώδια για να πάρουν το χαλκό. Αν, όλα αυτά και κάποια άλλα δεν συνέπιπταν μάλλον το δυστύχημα δε θα είχε συμβεί, αλλά, αυτό δε μας εξασφαλίζει ότι δε θα γίνει κάποτε σε κάποιο άλλο σημείο.

Παρεμφερή σιδηροδρομικά δυστυχήματα δεν μπορούν να αποφευχθούν όσο ανεπτυγμένη κι αν είναι μια χώρα και η υποδομή της. Στις 3-6-98 ο εκτροχιασμός ενός τρένου στο Έσεντε της Γερμανίας προκάλεσε 101 νεκρούς και 88 τραυματίες. Στις 5-10-99 η σύγκρουση δύο συρμών στο σταθμό Πάντινγκτον του Λονδίνου προκάλεσε 31 νεκρούς και 245 τραυματίες. Στις 29-6-2009 έκρηξη σε βυτιοφόρο βαγόνι στο Βιατζέρο στην κεντρική Ιταλία προκάλεσε 32 νεκρούς. Στις 24-7-2013 ο εκτροχιασμός τρένου στο Σαντιάγο ντε Κομποστέλα της Ισπανίας προκάλεσε 80 νεκρούς και 140 τραυματίες. Στις 12-7-2016 η σύγκρουση δύο τρένων στην Πούγκλια της νότιας Ιταλίας προκάλεσε 32 νεκρούς.

Ο σιδηρόδρομος είναι και θα είναι το ασφαλέστερο μεταφορικό μέσο σε σχέση με τα αυτοκίνητα, τα πλοία και τα αεροπλάνα. Παρ’ όλα αυτά, το 2021 στην ΕΕ 683 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 513 τραυματίστηκαν σε 1389 σιδηροδρομικά δυστυχήματα, από τα οποία 97 αφορούσαν συγκρούσεις τρένων.

Η ερμηνεία των αιτίων και η απόδοση των ευθυνών για την τραγωδία των Τεμπών δεν πρέπει όμως να λαμβάνει το χαρακτήρα συνολικής αποδόμησης του ελληνικού κράτους. Όταν κυριαρχούν οι κάθε είδους υπερβολές, οι μικροκομματικές επιδιώξεις και η μαζοχιστική προδιάθεση για αυτομαστίγωση, όταν το δυστύχημα χαρακτηρίζεται «εθνική τραγωδία» και διακινείται το σύνθημα «φταίει η κακιά η (χ)ώρα» τότε πρόκειται για συνειδητή ή ασυνείδητη ασύμμετρη δράση που προκαλεί δυσανάλογη εθνική ζημιά.

Αποτέλεσμα είναι η συνολική ψυχολογική αποδυνάμωση της ελληνικής κοινωνίας, η καταρράκωση του ηθικού των πολιτών, η οργανωτική αποσύνθεση του κράτους και των θεσμών του, η αναξιοπιστία της οποιασδήποτε ηγεσίας και συνολικά η διάλυση της κοινωνικοπολιτικής συνοχής. Η αντίληψη που διαχέεται στην κοινωνία είναι: «Δεν έχουμε κράτος, είμαστε άχρηστοι και ανίκανοι, ηγεσία και λαός».

Αν όμως χαθεί η αυτοεκτίμηση των Ελλήνων και η ελάχιστη εμπιστοσύνη τους προς τη συλλογική οργάνωσή τους, το κράτος τους, τότε αυτό θα γίνει πολύ ευάλωτο και σύντομα θα καταρρεύσει. Τα δυστυχήματα και οι φυσικές καταστροφές πρέπει να αποτελούν σημεία εκκίνησης για ενδυνάμωση του κράτους και όχι για περαιτέρω αποδυνάμωσή του, όπως κάποιοι επιδιώκουν.

Υ.Γ. Η Κυβέρνηση ανακοίνωσε 11 μέτρα στήριξης για τους συγγενείς των θυμάτων του σιδηροδρομικού δυστυχήματος μεταξύ των οποίων είναι η χορήγηση αφορολόγητης μηνιαίας σύνταξης 1655 ευρώ (το τετραπλάσιο της εθνικής σύνταξης) και η διαγραφή όλων των οφειλών τους προς την εφορία, τα ασφαλιστικά ταμεία και τις τράπεζες. Το ερώτημα είναι αν αυτά τα μέτρα θα ισχύουν και για τους συγγενείς των θυμάτων κάθε μελλοντικού ατυχήματος ή αφορούν μόνο αυτούς των Τεμπών λόγω των επικείμενων εκλογών.

Πηγή: www.ellinikiantistasi.gr