Γράφει ο Ν. Μαστρογιάννης, οικονομολόγος, M. Sc., μέλος του Συνδέσμου Ε.Ν.Α.
Η δημιουργία μιας ομάδας, μιας κοινότητας και γενικότερα μιας συνεργασίας πηγάζει από την ανάγκη που αυτή έρχεται να καλύψει. Οι οραματιστές και δημιουργοί της Ε.Ε. λοιπόν, θέλησαν να διασφαλίσουν ότι στους κόλπους της Ευρώπης δεν θα ξανασυμβούν πόλεμοι και εγκλήματα όμοια με αυτά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Κατόπιν, με την περίοδο της οικονομικής άνθησης της κατεστραμμένης από τον πόλεμο Ευρώπης, γεννήθηκε η ανάγκη για οικονομική συνεργασία (η αρχή έγινε το 1950 με την «Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα»). Το εγχείρημα στέφεται με απόλυτη επιτυχία καθώς τα 6 ιδρυτικά μέλη γίνονται 28 και πολλές είναι οι χώρες οι οποίες επιθυμούν την είσοδό τους στην Ε.Ε. Η Ε.Ε αποτελεί την νομισματική και οικονομική ένωση κρατών με συνολικό πληθυσμό άνω των 508 εκατ. (βρίσκεται στην Τρίτη θέση πίσω από την Κίνα και την Ινδία). Το ΑΕΠ της Ε.Ε. αντιπροσωπεύει το 30% σχεδόν του παγκοσμίου ΑΕΠ. Τα στοιχεία δείχνουν περίτρανα ότι από το 1950 έως και σήμερα έχουν γίνει άλματα προς τον κοινό σκοπό και το κοινό όραμα. Οι Ευρωπαίοι, οι οποίοι διαχρονικά έπαιζαν καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της ιστορίας της ανθρωπότητας, κατάφεραν παρά την διαφορετική κουλτούρα, διαφορετική γλώσσα και τον διαφορετικό πολιτισμό των κρατών-μελών, να συνενωθούν υπό την σκέψη της Ευρωπαϊκης Ένωσης και ν αποτελούν μια παγκόσμια οικονομική και πολιτική δύναμη.
Όλα αυτά συντελέστηκαν σε περιόδους όπου ο ρομαντισμός του κοινού στόχου ήταν έντονα αισθητός, ο σκοπός ήταν ξεκάθαρα φανερός σε όλους και όλοι εργάζονταν για τη διαχείριση του πλούτου που παραγόταν. Σήμερα υφίσταται ρομαντισμός ή έχει υπερκεραστεί από την αυστηρότητα της γερμανικής ηγεμονικής πολιτικής; O σκοπός είναι καθαρός σε όλους ή έχει αλλοιωθεί από τα θέλω των ισχυρών οικονομιών της Ένωσης; Παράγεται πλούτος ή η επιβεβλημένη από την Γερμανία λιτότητα τείνει να καταστρέψει οτιδήποτε παραγωγικό και δημιουργικό εντός της Ε.Ε.;
Εκ του αποτελέσματος πλέον μπορούμε να ισχυριστούμε ότι εντός της Ε.Ε. σήμερα απουσιάζει το όραμα και ο ξεκάθαρος στόχος, με συνέπεια την ανομοιογένεια των προσπαθειών και των φωνών εντός των κόλπων της. Η καλοκουρδισμένη μηχανή των προηγούμενων που κατακτούσε ολοένα και μεγαλύτερα επίπεδα ένωσης και ανάπτυξης, σήμερα δυστυχώς παραπαίει. Δεν κατάφερε να δώσει λύσει στην οικονομική κρίση των χωρών του νότου παρά μόνο να τις τιμωρήσει παραδειγματικά. Η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 αντιμετωπίστηκε αργά και με ιδεοληπτική εμμονή στην λιτότητα αυξάνοντας την ανεργία, αποδομώντας τις κοινωνίες και τις οικονομίες των ασθενέστερων χωρών. Δεν αντιμετώπισε το προσφυγικό ζήτημα έγκαιρα και μόλις οι πρόσφυγες έφθασαν στην Γερμανία και στο κέντρο της Ευρώπης, τότε η Ε.Ε προσπάθησε να επέμβει. Το κακό έγινε.. Όλα αυτά έλαβαν χώρα μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, δημιουργώντας ισχυρή δυσαρέσκεια σε εκατομμύρια Ευρωπαίων πολιτών.
Προσωπικά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος του Ηνωμένου Βασιλείου με αφήνει παγερά αδιάφορο, υπό την έννοια ότι η επιθυμία και μόνο για δημοψήφισμα αποτελεί πλήγμα για την Ε.Ε. Τι και εάν το 52% ψήφισε το Brexit. Εάν το 52% ήταν του Bremain θα ξεχνούσαμε ότι ο μισός πληθυσμός σχεδόν ενός ιδρυτικού και όχι απλού μέλος της Ε.Ε. επιθυμεί την έξοδο! Θα κρύβαμε το πρόβλημα κάτω από το χαλί; Για να μην στεναχωρηθούν οι ισχυροί. Να θυμίσω ότι ουσιαστικά το πρώτο δημοψήφισμα εντός των κόλπων της Ε.Ε. έγινε τον Ιούνιου του 2015 στην Ελλάδα, όπου το 63% του πληθυσμού καταψήφισε την πολιτική της Ε.Ε και της Γερμανίας ουσιαστικά. Άλλα τι να κάνει η καταχρεωμένη ελλαδίτσα, ποιος την υπολογίζει; To δικό της δημοψήφισμα ξεχάστηκε και επιμελώς κρύφτηκε. Με το αυτό του Brexit τι θα γίνει; Θα αποτελέσει ΣΟΚ;
Διαφωνώ με τον Κ. Γιούνκερ ότι το Brexit δεν είναι η αρχή του τέλους για την Ε.Ε. Εάν το μήνυμα που έλαβε η Ε.Ε. από το Ηνωμένο Βασίλειο έχει την ίδια μεταχείριση με αυτό της Ελλάδας, σύντομα θα μπουν τίτλοι τέλους.
Για να μην αποτελέσει την αρχή του τέλους επιβάλλεται ν’ αποτελέσει την αρχή της αλλαγης της Ε.Ε. Επιβάλλεται η αναπροσαρμογή της λειτουργία της μέσα από την αναπροσαρμογή του στόχου-οράματος και των αξιών με την ισότιμη συμμετοχή όλων των κρατών μελών και ενώ παράλληλα θα καμφθεί η γερμανική πολιτική και οικονομική αλαζονεία.
Είναι ιστορικά καταγεγραμμένο ότι, όταν ο ηγέτης, γιατί πάντα υπάρχει και χρειάζεται ο ηγέτης (εν τω προκειμένω η Γερμανία) μια συμμαχίας καταλαμβανόταν από αλαζονεία, η συμμαχία-ένωση αυτή σύντομα διαλυόταν με σοβαρές συνέπειες για τους συμμετέχοντες. Δεν είναι τυχαία η δήλωση της κας Μέρκελ ότι η ειρήνη δεν είναι πλέον δεδομένη στην Ευρώπη.
Εν κατακλείδι, όταν η Ε.Ε κλήθηκε να δώσει λύσεις και απαντήσεις σε σημαντικά ζητήματα, απλά απέτυχε. Δεν αντιλαμβάνομαι τον λόγο ύπαρξης ενός οργανισμού –ένωσης που μπορεί να διαχειριστεί μόνο την ανάπτυξη ενώ σε περιόδους κρίσης αποτυγχάνει…
Το μέλλον θα δείξει εάν η Ε.Ε. θα βρει τη δύναμη ν’ αναζωογονηθεί και ν’ αναστηθεί μέσα από τα προβλήματα της.
Νίκος Μαστρογιάννης
Οικονομολόγος, M. Sc.
Μέλος του συνδέσμου Ε.Ν.Α.
