Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε αναθεωρημένο σχέδιο δράσης για τον τερματισμό της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών, όπως ανακοινώθηκε στη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030.
Η κερδοφόρα παγκόσμια μαύρη αγορά για άγρια είδη παράνομης εμπορίας συμβάλλει στην εξάντληση ή την εξαφάνιση ολόκληρων ειδών, αλλά και επιτείνει τον κίνδυνο εξάπλωσης ζωονόσων (ασθενειών που μεταδίδονται μεταξύ των ζώων και του ανθρώπου).
Σύμφωνα με την παγκόσμια έκθεση του 2020 για την εγκληματικότητα εις βάρος άγριων ειδών που εκπονήθηκε από το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών και την Πρόληψη του Εγκλήματος, κάθε χώρα στον κόσμο πλήττεται από την παράνομη εμπορία άγριων ειδών, η οποία αφορά ευρύ φάσμα ζωικών και φυτικών ειδών, από χέλια και παγκολίνους έως ροδόξυλο. Το επικαιροποιημένο σχέδιο θα καθοδηγήσει έως το 2027 τις νέες ενωσιακές δράσεις της ΕΕ κατά της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών, βασιζόμενο στο πρώτο σχέδιο δράσης που είχε εγκριθεί πριν από έξι χρόνια.
Το αναθεωρημένο σχέδιο έχει τέσσερις βασικές προτεραιότητες:
- Την πρόληψη της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών και την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της· με την προτεραιότητα αυτή θα μειωθεί η καταναλωτική ζήτηση για παράνομα διακινούμενα άγρια είδη, θα στηριχθούν τα βιώσιμα μέσα διαβίωσης στις χώρες προέλευσης και θα αντιμετωπιστεί η διαφθορά σε όλα τα επίπεδα·
- Την ενίσχυση του νομικού πλαισίου και του πλαισίου πολιτικής κατά της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών· με την προτεραιότητα αυτή θα ευθυγραμμιστούν οι ενωσιακές και οι εθνικές πολιτικές με τις διεθνείς δεσμεύσεις και τα πλέον πρόσφατα στοιχεία, και θα καθιερωθεί συνεργασία με επιχειρηματικούς τομείς που εμπλέκονται στο εμπόριο άγριων ειδών·
- Την επιβολή των κανονισμών και των πολιτικών για την αποτελεσματική καταπολέμηση της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών· με την προτεραιότητα αυτή θα βελτιωθεί το ποσοστό εντοπισμού των παράνομων δραστηριοτήτων εντός της ΕΕ, θα δοθεί έμφαση στην ανάπτυξη ικανοτήτων σε ολόκληρη την αλυσίδα επιβολής του νόμου, θα παροτρυνθεί ο συντονισμός και η συνεργασία εντός των κρατών μελών και μεταξύ αυτών και θα ενισχυθούν οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση των διαδικτυακών πτυχών της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών·
- Την ενίσχυση της παγκόσμιας εταιρικής σχέσης των χωρών προέλευσης, κατανάλωσης και διαμετακόμισης κατά της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών· με την προτεραιότητα αυτή θα ενισχυθεί η ικανότητα των χωρών αυτών και θα βελτιωθεί η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών, των φορέων επιβολής της ενωσιακής νομοθεσίας και των καίριων τρίτων χωρών.
Τον Νοέμβριο τα συμβαλλόμενα μέρη της σύμβασης για το διεθνές εμπόριο ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας που απειλούνται με εξαφάνιση (CITES) θα συναντηθούν στον Παναμά με σκοπό να εξετάσουν το ενδεχόμενο θέσπισης αυστηρότερων εμπορικών κανονισμών για σχεδόν 600 είδη χλωρίδας και πανίδας. Στην COP19 της CITES, η ΕΕ θα υποβάλει αυτό το αναθεωρημένο σχέδιο δράσης μαζί με μια ισχυρή δέσμη προτάσεων για διάφορα είδη που θα πρέπει να περιληφθούν στα προσαρτήματα της CITES.
Ιστορικό
Η παράνομη εμπορία άγριων ειδών αποτελεί αιτία απώλειας της βιοποικιλότητας, μπορεί να αποδυναμώσει σε μεγάλο βαθμό τους άγριους πληθυσμούς χλωρίδας και πανίδας και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να τους οδηγήσει σε εξαφάνιση. Η παράνομη εμπορία άγριων ειδών έχει επίσης καταστροφικές κοινωνικοοικονομικές συνέπειες, καθώς η καταστροφή των οικοσυστημάτων που μπορεί να προκύψει από τη λαθροθηρία και την παράνομη εμπορία συχνά στερεί από τις τοπικές κοινότητες νόμιμες και βιώσιμες μορφές εισοδήματος. Όπως κατέδειξε πρόσφατα η πανδημία COVID-19, το μη διαχειριζόμενο εμπόριο άγριων ειδών μπορεί να αποτελέσει πηγή εξάπλωσης ζωονόσων, με δυνητικά καταστροφικά αποτελέσματα για τη δημόσια υγεία.
Η ΕΕ αποτελεί κόμβο για την παγκόσμια παράνομη εμπορία άγριων ειδών και, ως εκ τούτου, πρέπει να διαδραματίσει καίριο ρόλο στην καταπολέμησή του. Η αναφερόμενη αξία της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών στην ΕΕ ήταν τουλάχιστον 4,7 εκατ. ευρώ το 2019, αλλά πιθανότατα είναι πολύ μεγαλύτερη. Οι αρχές των κρατών μελών της ΕΕ κατάσχουν συστηματικά άγρια είδη που πωλούνται ως διάφορα είδη εμπορευμάτων, μεταξύ των οποίων είδη για φαρμακευτική χρήση, κοράλλια, ερπετά, πτηνά, φυτά και θηλαστικά. Από το 2017 πραγματοποιήθηκαν κατά μέσο όρο στην ΕΕ περισσότερες από 6.000 ετήσιες κατασχέσεις άγριων ειδών τα οποία περιλαμβάνονται στον κατάλογο της CITES.
Το αναθεωρημένο σχέδιο δράσης προκύπτει σε μια κρίσιμη στιγμή όσον αφορά τη διατήρηση της παγκόσμιας βιοποικιλότητας. Δείχνει ότι η ΕΕ πρωτοστατεί δίνοντας το παράδειγμα ενόψει δύο σημαντικών διεθνών συναντήσεων: πρώτον, τη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τη βιοποικιλότητα (COP15) που θα πραγματοποιηθεί στο Μόντρεαλ τον Δεκέμβριο, όπου τα συμμετέχοντα μέρη αναμένεται να καταλήξουν σε παγκόσμια συμφωνία για να τερματίσουν και να αντιστρέψουν τη συνεχιζόμενη καταστροφή της βιοποικιλότητας· και, δεύτερον, τη διάσκεψη των μερών της CITES (COP19) που θα πραγματοποιηθεί στον Παναμά τον Νοέμβριο.
