«Έπεσα» επάνω σε ένα κείμενο της Δρ Αικατερίνης Πολυμέρου-Καμηλάκη στο facebook (12/9/2022) και ενθουσιάστηκα. Άντλησα δύναμη για την νέα χρονιά, διότι οι αγρότες στην ουσία κλείνουν τον κύριο παραγωγικό κύκλο της φροντίδας του περιβάλλοντος όταν μαζεύουν τις κύριες σοδειές, αποθηκεύουν για τον χειμώνα και ξεκινούν την προετοιμασία για τον νέο κύκλο του περιβάλλοντος κάθε Σεπτέμβριο. Άλλωστε και η θρησκεία θεωρεί στον Σεπτέμβριο την έναρξη της ινδικτιώνος (αρχή θρησκευτικού έτους).

Αντιγράφω ένα κομμάτι του κειμένου, κινδυνεύοντας να ακρωτηριάσω κάποια από τα σημαντικά σημεία των μηνυμάτων του κειμένου «του Σταυρού σταύρωνε και σπείρε …». «Το Φθινόπωρο συνδεδεμένο με τη συγκομιδή των καρπών και την προετοιμασία της γης για τις νέες καλλιέργειες, αλλά και την προετοιμασία των κτηνοτρόφων να αντιμετωπίσουν το χειμώνα που έρχεται και την επιστροφή τους από τα ορεινά στα χειμαδιά αποτελούσε για τον παραδοσιακό αγροτικό κόσμο ιδιαίτερα σημαντική περίοδο. Η πρόνοια για τη συγκέντρωση και αποθήκευση της συγκομιδής, η καλή προετοιμασία της γης για τη σπορά, το κλείσιμο των νέων συμβάσεων για τους αγροτικούς εργάτες και τους βοσκούς, καθώς και τα στανοτόπια (στα χειμαδιά), η εκπαίδευση των παιδιών έδιναν τον τόνο της φροντίδας για όλη την περίοδο μέχρι την άνοιξη. Ανάλογη είναι και η αγιολατρεία στον κύκλο του χρόνου …

Ο Σεπτέμβρης ειδικότερα είναι ο μήνας ο γνωστός ως Τρυγητής και Σταυριάτης. Η πρώτη του ονομασία συνδέεται με την κύρια αγροτική απασχόληση, τον τρύγο, και η δεύτερη με την μεγάλη γιορτή του χριστιανισμού, την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού. Η πρώτη του Σεπτέμβρη χαρακτηρίζεται ως αρχιμηνιά και αρχιχρονιά και πρωτοσταυριά ακόμη και σήμερα σε πολλές περιοχές. Κι αυτό γιατί από το 312 μΧ. είχε ορισθεί ως αρχή της ινδίκτου, του θρησκευτικού δηλαδή έτους. Ως πρωτοχρονιά διατηρεί πολλά σχετικά έθιμα …».

Και συνήθως αν υπήρχε πλεονάζουσα παραγωγή σε κάποια καλλιέργεια ή εκτροφή οργανώνονταν τα «πανηγύρια» όπου αντάλλασσαν πλεονάσματα με προμήθειες ειδών που χρειαζόντουσαν. Θυμάμαι εμπειρίες από την Εμποροπανήγυρη Αιγινίου Πιερίας (δίπλα από τον Καταχά), που πάντα περιελάμβανε την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού και με τον παππού Γεώργιο Κουλαουζίδη πηγαίναμε τα περισσεύματα και αγοράζαμε για να καλύψουμε τις ανάγκες μας από άλλους γεωργούς & κτηνοτρόφους, κάτι σαν Αγορά Αγροτών. Σήμερα κατάντησε χώρος για μπύρες, κόλες, λουκάνικα, σουβλάκια, πανσέττες και παντού «κινέζικα» … ίσως και μερικά άλλα, που όμως δεν αλλάζουν την ακατάλληλη γενική εικόνα.

Στην μετεξέλιξη του μεγάλου «πανηγυριού»  Θεσσαλονίκης, στην διαφοροποιημένη ετήσια Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, εθιμικά οι κεντρικές ομιλίες αναφέρονται στην οικονομική πολιτική της Ελλάδος. Εκεί, στις 10/9/2022 μεταξύ 21 άλλων οικονομικά σημαντικών μέτρων αναφέρθηκαν (1) Τα 60 εκατ €. των γεωργών για λιπάσματα και τα 89 εκατ €. των κτηνοτρόφων για ζωοτροφές. Τα μόνα που είχαν άμεση σχέση μόνο με επείγουσες ανάγκες στα αγροτικά επαγγέλματα και καθόλου με τα σημαντικά θέματα των αγροτών (γεωργών & κτηνοτρόφων).

Αριθμητικά, στατιστικά, μόνο με μέσους όρους θα μπορούσε κάποιος να επισημάνει ότι (1) τα 60 εκατ €. των γεωργών για λιπάσματα μοιάζει να αφορούν 250.000 γεωργούς (μέσος όρος 240€/γεωργό). Με συνολική ετήσια δαπάνη για λιπάσματα 1 δις € όπου το 60% οφείλονται στις πρόσφατες αυξήσεις, δηλαδή τα 600 εκ €, τα 60 εκατ € της πολιτικής εξαγγελίας είναι ενίσχυση με 10% στην επίλυση του επείγοντος προβλήματος. Και (2) τα 89 εκατ €. των κτηνοτρόφων για επείγουσες ζωοτροφές αφορούν πιθανόν 50.000 κτηνοτρόφους (μ.ο. 1.780€/ κτηνοτρόφο).

Θετικά, πολύ μικρά τα εξαγγελθέντα μέτρα, σε ευνουχισμένους από επιδοτήσεις και αποζημιώσεις, εθισμένους σε κρατικές ενισχύσεις Έλληνες αγρότες, οι οποίοι από «νοικοκύρηδες» συνεργαζόμενοι επιχειρηματίες της δεκαετίας του 1980 κατάντησαν «ζήτουλες» κρατικών εξαρτήσεων της δεκαετίας 2020! … Οι εξαγγελίες ίσως «λειτουργούν αποπροσανατολιστικά και καθυστερούν τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη ο πρωτογενής τομέας στη χώρα μας», όπως αναγράφεται σε διάφορες αναφορές.

Με τις «καραμέλες», «καθρεφτάκια», «επιδοτήσεις», «μέτρα» που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τα επείγοντα συμπτώματα των μακροχρόνιων παθογενειών, δεν μας επιτρέπουν να εστιαζόμαστε στα σημαντικά θέματα για την επιβίωση της ελληνικής πρωτογενούς παραγωγής διατροφικών προϊόντων.

Ιδιαίτερα μετά την πανδημία του covid-19, όπου μετά την υγεία το απολύτως σημαντικό είναι η επισιτιστική ασφάλεια, ο πρωτογενής τομέας ΠΡΕΠΕΙ να αποκτήσει πρωταγωνιστικό ρόλο.

Μερικά από τα σημεία προσοχής που θα μπορούσαν να συνδράμουν προς την επίλυση χρονίων προβλημάτων της ελληνικής γεωργίας και κτηνοτροφίας και κυρίως για τα αγροτικά επαγγέλματα και τις τοπικές αγροτικές κοινωνίες, συζητήθηκαν στην ΕΡΤ Αν. Μακεδονίας-Θράκης με την δημοσιογράφο κα Βασιλική Μαχαίρα στις 13/9/2022, στις 08.30, όπου αναφέρθηκαν:

• η απαίτηση-προϋπόθεση σταθερών χρήσεων γης για παραγωγή αυτάρκους τροφής
• η βελτίωση της αναποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης η οποία από το 2017 δεν κατάφερε ακόμα να αποδώσει τις βοσκήσιμες γαίες, καταδικάζοντας την κτηνοτροφία σε «θάνατο» με οικονομική και πραγματική ασφυξία ζωοτροφών
• η βάση της αγροτικής αλλαγής που είναι τα Αγροτικά Σχολεία Μαθητείας
• η ανάγκη υποστήριξης της αγροτικής επιχειρηματικότητας με ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΑ
• τα One Stop Shop και στην αγροτική επιχειρηματικότητα, ιδιαίτερα για τους επιχειρηματίες αγρότες που συνήθως είναι μακριά από τις δημόσιες υπηρεσίες και έχουν καταντήσει «κλητήρες» των Δημοσίων Υπαλλήλων …
• η αναγνώριση της πατροπαράδοτης πολιτιστικής κληρονομιάς και του τρόπου ζωής των αγροτών, όπου είναι ενσωματωμένη η αειφόρος κυκλική φροντίδα του περιβάλλοντος.
• ο σχεδιασμός κάθε τόπου με βάση της τοπική αυτάρκεια, ιδιαίτερα σε πονηρούς καιρούς
• η τοπική ανάπτυξη με ενεργοποίηση του τοπικού ενδογενούς δυναμικού
• η ανάπτυξη τοπικών μικρών εφοδιαστικών αλυσίδων, με τοπικές Αγορές Αγροτών, με τοπικά Σύμφωνα Ποιότητας, με συλλογικές τοπικές δομές (Σύλλογοι, Συνεταιρισμοί κλπ)

Το 2017 το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΟΠΑ, πρώην ΑΣΟΕΕ) μελέτησε την συνεισφορά του πρωτογενούς τομέα στην Ελληνική οικονομία και βρήκε ότι: «το 27% του ΑΕΠ-Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος στην Ελλάδα, οφείλεται στον Πρωτογενή Τομέα». Αλλά ακόμα και σήμερα υπάρχουν ανόητες απόψεις που θεωρούν ότι η συμβολή του πρωτογενούς τομέα είναι μόνο οι ντομάτες που πουλάνε οι αγρότες σε καταναλωτές για να τις φάνε … δηλ μόνο 2,5-3,9%.

Από τα 5,5 δις € των μέτρων της 10/9/2022 εξαγγέλθηκε ότι ο πρωτογενής τομέας πρόκειται να εισπράξει μελλοντικά 149 εκ €, δηλαδή το 2,7% των εξαγγελιών, ενώ θα έπρεπε να ήταν υποσχέσεις για τουλάχιστον 1,5 δις €. Τα 149 εκατ € είναι θετικά, αλλά πάρα πολύ λίγα και μόνο για μερικά επείγοντα προβλήματα. Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι τα 149 εκατ €, ίσως να λειτουργούν αποπροσανατολιστικά προς τα σημαντικά θέματα του πρωτογενούς τομέα …

Αν στον ετήσιο απολογισμό της χρονιάς προστεθούν και τα μέτρα της 10/9/2022, τότε το μήνυμα που έρχεται από τις σφαγές των κοπαδιών (σφάχθηκαν 285.000 πρόβατα το Α’ εξάμηνο 2022, ενώ όλο το 2021 είχαν σφαχθεί 250.000!...) , γίνεται εφιαλτικό για το μέλλον της κτηνοτροφίας, ακόμα και με την επιδότηση των 89 εκατ €.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε, όπως λέει η κα Μάγδα Κοντογιάννη, κτηνοτρόφος (Μενίδι), ότι τυχόν διακοπή δραστηριότητας στον πρωτογενή τομέα απαιτεί στην κτηνοτροφία τουλάχιστον μια διετία και στην γεωργία τουλάχιστον μια πενταετία (δενδρώδεις καλλιέργειες), για να επανέλθει στην παραγωγική επιχειρηματική απόδοση. Αυτό σημαίνει ότι τυχόν σημερινή ανωμαλία στην πρωτογενή παραγωγή δημιουργεί κενό 2-5 ετών έως ότου αποκατασταθεί μερικώς.

Εάν στον μόνο πραγματικά παραγωγικό κλάδο, δηλαδή που παράγει πραγματικές αξίες, δηλαδή την γεωργία και κτηνοτροφία, οι αστοί «τεχνοκράτες» & «γραφειοκράτες» επιφυλάσσουν τέτοια απαράδεκτη συμπεριφορά στους κτηνοτρόφους, ίσως αυτό που ακούστηκε στην ημερίδα στο Αργυροπούλι Τυρνάβου (2/9/2022) για το μέλλον της κτηνοτροφίας, να είναι μια πιθανή λύση. Στο Αργυροπούλι ειπώθηκε ότι αν ήταν οργανωμένοι οι κτηνοτρόφοι ίσως θα μπορούσαν να ενδυναμώσουν την διαπραγματευτική τους θέση αν δεν πουλούσαν γάλα για 1-2 εβδομάδες ή περισσότερο. Ή έστω εάν μπορούσαν να μεταποιούν την πρώτη ύλη οι ίδιοι οι αγρότες, ώστε να μην είναι οι αγρότες υποκείμενα συνεχών εκβιασμών και συνεχούς «ομηρείας» … Αυτά σε ένα ευνομούμενο κράτος όπου θα ελέγχονται οι παράνομες εισαγωγές και ελληνοποιήσεις.

Για την καταγραφή, Δημήτρης Μιχαηλίδης, 6998282382, ΑγροΝέα, AgroBus