Η Βασιλική Ψαράκη είναι συνοδηγός του αμιγώς ελληνικού πληρώματος που θα αγωνιστεί με το Νο. 78 και οδηγό τον Θοδωρή Καλαμαρά
Η τελική αντίστροφη μέτρηση έχει ξεκινήσει και σε λίγες ώρες, όλα τα βλέμματα θα είναι στραμμένα στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας, όπου θα δοθεί η εκκίνηση και η εναρκτήρια μάχη του ΕΚΟ Ράλι Ακρόπολις, σε μια υπερ-ειδική διαδρομή, ειδικά κατασκευασμένη για την περίσταση.
H απολύτως επιτυχημένη περσινή ολική επαναφορά του εθνικού μας αγώνα στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Ράλι (WRC) είναι εγγύηση για τη φετινή διοργάνωση που θα διεξαχθεί από τις 8-11 Σεπτεμβρίου, με 16 ειδικές διαδρομές σε Αττική, Φθιώτιδα και Βοιωτία, μήκους 303,3 αγωνιστικών χιλιομέτρων.
Για την ιστορία, πριν από 71 χρόνια στην Ελλάδα, διεξήχθη το πρώτο Ράλι Ακρόπολις, ένας από τους πιο ιστορικούς θεσμούς του παγκόσμιου μηχανοκίνητου αθλητισμού. Ήταν 1951 όταν ο Πέτρος Περατικός με ένα Fiat έγινε ο πρώτος νικητής της διοργάνωσης.
Το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ράλι (WRC) ξεκινάει την πορεία του το 1973, με το Ακρόπολις στο πρόγραμμά του από την πρώτη φορά και για τα επόμενα 40 χρόνια – με εξαίρεση τρεις μόνο χρονιές. Η ελληνική οικονομική κρίση έπληξε και τον μηχανοκίνητο αθλητισμό κι έτσι από το 2014 το Ράλι Ακρόπολις δεν συμπεριλαμβανόταν στο WRC, με αποκορύφωμα το 2019 και 2020, που δεν πραγματοποιήθηκε καν.
Φέτος, το μόνο βέβαιο είναι ότι το Ακρόπολις θα μαζέψει χιλιάδες κόσμο στα βουνά για να παρακολουθήσει τους αγώνες που συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον των φαν του μηχανοκίνητου αθλητισμού, παγκοσμίως.
Κορυφαίοι αθλητές θα δοκιμαστούν στις ειδικές διαδρομές του ΕΚΟ Ράλι Ακρόπολις, με τα πληρώματα να φτάνουν τα 70, από 31 χώρες. Το Ακρόπολις, παραδοσιακά, συγκεντρώνει και αρκετές ελληνικές συμμετοχές, παρά το υψηλό κόστος του σε σχέση με τους εγχώριους αγώνες. Φέτος, το 30% των πληρωμάτων έχει οδηγό ή συνοδηγό από την Ελλάδα.
Όλη την εβδομάδα, πριν την έναρξη του ράλι, τα πληρώματα επιδίδονται σε τεχνικές δοκιμές στις ειδικές διαδρομές που συμπεριλαμβάνονται στο πρόγραμμα. Ο στόχος είναι να εξοικειωθούν οδηγοί και συνοδηγοί με τις διαδρομές, αλλά απαγορεύεται να χρησιμοποιηθούν τα αγωνιστικά αυτοκίνητα, με τα οποία θα τρέξουν οι αθλητές τη μέρα του αγώνα.
Η Βασιλική Ψαράκη είναι η μοναδική Ελληνίδα που θα τρέξει φέτος στο Ράλι Ακρόπολης και μία απ’ τις -δυστυχώς- ακόμα ελάχιστες γυναικείες συμμετοχές. Απ’ τα πρώτα μηνύματα που έλαβα από εκείνη είναι το παρακάτω μαζί με έναν χάρτη, όπου με ροζ χρώμα διακρινόταν η ειδική διαδρομή:
Οι συντεταγμένες για την αφετηρία της ειδικής Δάφνη είναι οι εξής:
Ν-38.14.499
Ε-24.25.380
Εκεί ακριβώς δώσαμε ραντεβού με τη Βασιλική Ψαράκη, την co-driver του αμιγώς ελληνικού πληρώματος που θα αγωνιστεί με το Νο. 78 και οδηγό τον Θοδωρή Καλαμαρά. Ο στόχος μας; Να παρακολουθήσουμε από κοντά την προετοιμασία των αθλητών για τον αγώνα του μηχανοκίνητου αθλητισμού που δοκιμάζει την αντοχή οδηγών και αυτοκινήτων.
Το πλήρωμα είχε ξεκινήσει νωρίς το πρωί με την ειδική διαδρομή στο Λουτράκι, συνέχισε στη Δάφνη Βοιωτίας, όπου τους συναντήσαμε και στη συνέχεια θα πήγαινε στη Λαμία, για να ολοκληρώσει ακόμη μια μέρα προετοιμασίας γεμάτη ταχύτητα, πολλή σκόνη και κακοτράχαλους δρόμους.
Ένα κίτρινο και πορτοκαλί συρματόπλεγμα όριζε την αφετηρία της ειδικής στη Δάφνη. Αυτοκίνητα με λάστιχα και αναρτήσεις ειδικά φτιαγμένα για να αντέξουν στις δύσκολες συνθήκες, το ένα μετά το άλλο έπαιρναν θέση για να μπουν στον χωματόδρομο που διασχίζει το βουνό.
Η Βασιλική Ψαράκη την τελευταία 15ετία ζει και αναπνέει μέσα στον χώρο του αυτοκινήτου. «Σιγά-σιγά μυήθηκα στον κόσμο αυτό κι έγινα κομμάτι του με πολλούς τρόπους». Διαθέτει μαζί με τον σύζυγό της συνεργείο αυτοκινήτων, αλλά και ομάδα που περιλαμβάνει αγωνιστικά αυτοκίνητα, ενώ αναλαμβάνουν την εκπαίδευση αυτών που θέλουν να δοκιμάσουν την τύχη τους στους αγώνες, παρέχοντάς τους αυτοκίνητο και εξοπλισμό.
Από το 2010, η Βασιλική άρχισε να κατεβαίνει σε αγώνες. Φέτος είναι η πέμπτη χρονιά που συμμετέχει στο Ράλι Ακρόπολις και νιώθει πραγματικά πολύ περήφανη και τυχερή. Μπορεί για τέσσερα χρόνια να έπαιρνε σταθερά μέρος με αμιγώς γυναικείο πλήρωμα στο Πρωτάθλημα Χώματος της Μέσης Ανατολής, φτάνοντας μέχρι και την τρίτη θέση στη γενική κατάταξη (όλες τις χρονιές ήταν πρώτες στα γυναικεία πληρώματα), αλλά το Ράλι Ακρόπολις είναι αλλιώς. «Τα χώματα και τις ειδικές διαδρομές που έχουμε εδώ, δεν τα βρίσκεις εύκολα», όπως μας λέει.
Η θέση του συνοδηγού στα ράλι είναι πολύ ιδιαίτερη και ίσης σημασίας με του οδηγού. Συνοδηγός και οδηγός πρέπει να έχουν τυφλή εμπιστοσύνη ο ένας στον άλλο. Για να καθίσει κάποιος στο δεξί κάθισμα ενός αγωνιστικού αυτοκινήτου, χρειάζεται ατσάλινη ψυχραιμία σε τεράστιες ταχύτητες, θάρρος (οι τραυματισμοί είναι πιο συχνοί στους συνοδηγούς, διότι δεν έχουν από πού να κρατηθούν) και ικανότητα να καθοδηγείς τον οδηγό, δίνοντάς του τον ρυθμό με την ομιλία σου.
Οι σημειώσεις του συνοδηγού βάσει των οποίων κατευθύνει τον οδηγό είναι ένα πολύ προσωπικό πράγμα, ένας κώδικας επικοινωνίας ανάμεσα στο πλήρωμα. «Δεν είμαι συνοδηγός επειδή πρέπει, επειδή ένας οδηγός χρειάζεται συνοδηγό, μ΄ αρέσει ο συγκεκριμένος ρόλος και το κάνω». Όπως λένε όσοι γνωρίζουν, το Ράλι Ακρόπολις λόγω της φύσης των ειδικών διαδρομών του είναι ένα από τα πιο απαιτητικά ράλι της σεζόν για τον συνοδηγό.
Η Βασιλική το επιβεβαιώνει. «Εδώ που ανεβαίνουμε ένα βουνό σε μια ειδική διαδρομή, αν μου αποσπάσει οτιδήποτε την προσοχή και χάσω μία στροφή, έχω καταστρέψει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του αγώνα για το πλήρωμα. Αν γίνει το λάθος, είναι πολύ πιθανό να βγουμε απ’ τον δρόμο και τον αγώνα».
Οι κίνδυνοι είναι πολλοί, όταν αναπτύσσονται τόσο μεγάλες ταχύτητες. «Μπορεί εγώ ή οποιοσδήποτε συνοδηγός να πει να στρίψουμε αριστερά, αντί για δεξιά που πάει ο δρόμος και να υπάρχει γκρεμός. Πρέπει να είμαστε πάρα πολύ προσηλωμένοι και η προσοχή μας να βρίσκεται σε χίλια σημεία ταυτόχρονα. Και ο οδηγός το ίδιο, αλλά εκείνος μπορεί να αφοσιωθεί περισσότερο στα πετάλια, στο τιμόνι, στους λεβιέδες και να ακούει εμένα για να μείνει στη διαδρομή. Αυτό είναι πάντα το άγχος μου στους αγώνες, μην κάνω λάθος, μη χαθώ».
Η Βασιλική Ψαράκη έχει εμπειρία από διαφορετικά περιβάλλονται και συνθήκες, πράγμα πολύ σημαντικό. «Στη Μέση Ανατολή τρέχαμε στην έρημο, δεν υπήρχαν δρόμοι. Οπότε, προσπαθούσαμε να έχουμε ένα νοητό δρόμο στο μυαλό μας και το πιο εύκολο πράγμα ήταν να χαθούμε. Στην αρχή φοβόμουν, κυρίως για το πώς θα αντιδράσει ο οδηγός μου σε διάφορες καταστάσεις».
Απ’ όταν ξεκίνησε στα ράλι, η Βασιλική έχει έναν κανόνα στο μυαλό της, που την βοήθησε να ξεπεράσει την αγωνία της αρχής. «Ό,τι και συμβεί μέσα στο αυτοκίνητο, δεν θα πάθεις τίποτα, γιατί τα μέτρα ασφαλείας είναι τέτοια που σε προστατεύουν. Όταν το βάλεις αυτό καλά στο μυαλό σου, αποβάλεις τον φόβο.
Ακόμα και δέκα τούμπες να φέρεις με το αγωνιστικό, όταν είναι σωστά κατασκευασμένο και σύμφωνα με τους κανονισμούς που προκηρύσσει η FIA – κάθε χρόνο τα αμάξια βελτιώνονται – είσαι μέσα σε έναν κλωβό ασφαλείας που τον έχει περιτυλίξει η λαμαρίνα του αυτοκινήτου. Και να στραπατσαριστεί η λαμαρίνα, ο κλωβός δεν πρέπει να πάθει τίποτα. Κατ’ επέκταση, ούτε εσύ που βρίσκεσαι εντός του».
Οι απαιτήσεις και οι κίνδυνοι των αγώνων που δοκιμάζουν τις αντοχές είναι κοινοί και για τα δύο φύλα. Ωστόσο, οι γυναίκες αντιμετωπίζουν μια ακόμα πρόκληση, αυτή της υποτίμησης, απλώς και μόνο επειδή είναι γυναίκες.
Προκαταλήψεις και σεξιστικά στερεότυπα επιβιώνουν ακόμα και ανθούν σε έναν τόσο ανδροκρατούμενο χώρο. Οι γυναίκες οδηγοί έρχονται αντιμέτωπες με συμπεριφορές και αμφισβήτηση που οι άνδρες συναθλητές τους δεν έχουν καν φανταστεί.
Η Βασιλκή Ψαράκη έχει δεχτεί σεξιστικά σχόλια αρκετές φορές, και από άνδρες οδηγούς διαφόρων ηλικιών, όπως λέει. «Βικάκι, εσύ είσαι κοριτσάκι. Κάτσε, θα τρέξουμε με έναν άνδρα», είναι μια φράση που έχει ακούσει σε διάφορες παραλλαγές. Μια άλλη γνωστή επωδός είναι ότι «τα αντανακλαστικά των γυναικών δεν είναι τα ίδια με των ανδρών». Η Βασιλική θυμάται ένα περιστατικό ενδεικτικό της κατάστασης:
«Γυρνούσαμε από αγώνα με το αυτοκίνητο των δοκιμών και έβλεπα τον συναθλητή μου ότι κόντευε να κοιμηθεί, δεν άντεχε άλλο να οδηγήσει. Του είπα να οδηγήσω εγώ και η απάντησή του ήταν ‘’γυναίκα ποτέ δεν οδηγεί το αμάξι μου’’».
Πώς αισθάνεται εκείνη όταν ακούει τέτοιου είδους σχόλια; «Εμένα τουλάχιστον, η στάση αυτή ορισμένων με πεισμώνει ακόμα περισσότερο. Όταν θα βγεις εσύ απ’ τον δρόμο κι εγώ θα είμαι ακόμα μέσα στον αγώνα, θα καταλάβεις την αξία μου. Δεν μπορείς να με υποτιμάς τόσο πολύ. Δεν είναι τόσο δύσκολο αυτό που κάνεις εσύ και μου λες ότι δεν μπορώ να το κάνω. Πεισμώνω και γίνομαι πιο επιθετική την ώρα του αγώνα».
Η Βασιλική Ψαράκη έχει πια συνηθίσει να είναι μια από τις συνήθως λίγες γυναίκες οδηγούς ή συνοδηγούς σε έναν αγώνα ή σε μια εκδήλωση μετά. Συζητάμε πόσο σημαντικές είναι οι αναπαραστάσεις που υπάρχουν γύρω μας και πώς όταν δεν βλέπεις σχεδόν κανέναν που σου μοιάζει να ακολουθεί ένα συγκεκριμένο επάγγελμα, σκέφτεσαι υποσυνείδητα ότι ούτε εσύ μπορείς.
«Όταν είχα ξεκινήσει, ένιωθα άβολα γιατί έβλεπα ελάχιστες γυναίκες να εμπλέκονται στο άθλημα. Μπορεί να καθόμασταν σε ένα τραπέζι πάρα πολλά άτομα μετά τον αγώνα και η μόνη γυναίκα που είχε τρέξει να ήμουν εγώ. Οι άλλες ήταν σύζυγοι ή σύντροφοι των οδηγών.
Φυσικά, η κατάσταση που είχε αντιμετωπίσει το 2010 στη Μέση Ανατολή, όπου αγωνιζόταν με αμιγώς γυναικείο πλήρωμα ήταν πολύ χειρότερη και αποκαρδιωτική. «Δεν μπορούσαν να δεχτούν τα γυναικεία πληρώματα. Συναθλητές και θεατές μάς έβλεπαν σαν να ήμασταν ή εξωγήινες, ή χαζές.
»Ακούγαμε ότι είμαστε καλές μόνο για τη φωτογράφιση στη ράμπα της εκκίνησης και του τερματισμού και για τίποτα άλλο. Μας έλεγαν ότι μόνο για αυτό κάνουμε. Μας έτυχε να περάσουμε από ειδική διαδρομή με πάρα πολύ κόσμο και να ακούμε το γιουχάρισμα, μέσα από τα κλειστά παράθυρα.
»Στην Ελλάδα ευτυχώς, εν έτει 2022, τα πράγματα έχουν βελτιωθεί και ο σεξισμός που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες οδηγοί δεν είναι τόσο έντονος όσο τα προηγούμενα χρόνια. Η κατάσταση έχει εξομαλυνθεί σε αρκετά μεγάλο βαθμό και υπάρχει σεβασμός στις γυναίκες του χώρου».
Ωστόσο, το στερεότυπο που θέλει τις γυναίκες που ασχολούνται με τον μηχανοκίνητο αθλητισμό να αποβάλουν τα κλασικά χαρακτηριστικά της θηλυκότητας καλά κρατεί. «Απ’ τη στιγμή που μπαίνεις σ’ αυτόν τον χώρο, σε ψιλοαντιμετωπίζουν και σαν ‘’αντράκι’’». Η Βασιλική μου λέει ότι υπάρχουν γυναίκες οδηγοί που είναι με μια φόρμα κι ένα αθλητικό, αλλά μπορεί να συναντήσεις αθλήτριες που έρχονται βαμμένες, ντυμένες, περιποιημένες στους αγώνες». Καλό είναι να μην αντιμετωπίζουμε τους ανθρώπους βάσει μιας προκατασκευασμένης εικόνας που έχουμε για αυτούς.
Ο μηχανοκίνητος αθλητισμός απαιτεί πολύ χρόνο και πολύ χρήμα και στην Ελλάδα σε ένα μεγάλο ποσοστό αντιμετωπίζεται ακόμα ως χόμπι. «Είναι μια ακριβή ενασχόληση, γιατί χρειάζονται αρκετά χρήματα για να συντηρήσεις ένα αγωνιστικό αυτοκίνητο και να συμμετέχεις σε αγώνες. Πρέπει να είμαστε συνειδητοποιημένοι σε τι κυκεώνα μπαίνουμε, όσοι ασχολούμαστε μ’ αυτό. Ο χώρος των αγώνων και τα αγωνιστικά είναι ένας κουμπαράς. Βάζεις, βάζεις χρήματα και δεν σταματάς ποτέ, γιατί θέλεις να εξελιχθείς, να διαφέρεις, να πρωταγωνιστήσεις».
Ένα πολύ δύσκολο κομμάτι είναι η εξασφάλιση χορηγιών για τη συμμετοχή σε αγώνες. «Οι χορηγοί ως επί το πλείστον δεν ασχολούνται με το motosport στην Ελλάδα. Είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλίσεις μια χορηγία για να τρέξεις σε ένα ράλλυ και λόγω της μικρής προβολής που θα έχει. Αναγκαζόμαστε και βάζουμε λεφτά από την τσέπη μας, για πάρουμε μέρος».
Όσο για τη σκέψη να ζήσεις από τον μηχανοκίνητο αθλητισμό; «Σχεδόν κανείς στην Ελλάδα, δεν ζει απ’ αυτό. Στην πραγματικότητα, δεν έχεις να αποκομίσεις υλικά οφέλη, μόνο την αναγνώριση και την επιβράβευση με μια καλή κατάταξη. Συνολικά, πρέπει να αλλάξει η νοοτροπία μας και να αποκτήσουμε μεγαλύτερη πειθαρχία, όσον αφορά τους κανονισμούς. Ακούγεται αυτό το ‘‘έλα μωρέ στην Ελλάδα είμαστε, μπορούμε αυτό να το παρακάμψουμε, γιατί κάνουμε ελληνικούς αγώνες’’. Δεν είναι έτσι τα πράγματα. Όταν ένας παγκόσμιος οργανισμός ορίζει πέντε προδιαγραφές ασφαλείας, οφείλουμε όλοι να ακολουθήσουμε τις οδηγίες του.
Εκτός από το Ράλι Ακρόπολης, η Βασιλική Ψαράκη και ο οδηγός Θορωρής Καλαμαράς συμμετέχουν ως δίδυμο και στο ελληνικό Πρωτάθλημα Ράλι Χώματος από πέρσι, διοργάνωση που αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα. «Φέτος, παρά πολλοί οδηγοί απείχαν απ’ τους αγώνες ως ένδειξη διαμαρτυρίας για διάφορες αλλαγές στους κανονισμούς και έτσι έχουν διεξαχθεί ελάχιστοι».
Οι συνθήκες λοιπόν είναι αντίξοες από πολλές απόψεις και η υλική ανταμοιβή μικρή, οπότε όσοι ασχολούνται, εκκινούν από την αγάπη τους για το άθλημα. «Υπάρχουν άνθρωποι που πάνε κάθε Σαββατοκύριακο και κάνουν πολύωρες δοκιμές, για να μην χάσουν την επαφή με αυτό που θέλουν να κάνουν. Πρέπει ένα οδηγός να αποκτήσει μεγάλη τριβή με το αυτοκίνητο, με τις συνθήκες, το οδόστρωμα, τα βουνά».
Κλείνοντας τη συζήτηση με τη Βασιλική, μπαίνει στο αμάξι για να συνεχίσει τις τεχνικές δοκιμές στην ειδική διαδρομή στη Λαμία, ενόψει της έναρξης του EKO Ράλλυ Ακρόπολις. Η έμπειρη συνοδηγός μάς δίνει ραντεβού στα βουνά, σε έναν εμβληματικό θεσμό που κρατάει πια πολλές δεκαετίες και συγκεντρώνει ένα ετερόκλητο πλήθος χιλιάδων θεατών.
