Το σοκ του ανεφοδιασμού που προκλήθηκε από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ασκεί πίεση σε διάφορους τομείς αγροδιατροφής της ΕΕ.

Η στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει αναστατώσει σημαντικά τις παγκόσμιες γεωργικές αγορές.  Αυτό έχει δημιουργήσει μεγαλύτερη αβεβαιότητα σχετικά με τη μελλοντική διαθεσιμότητα σιτηρών και ελαιούχων σπόρων και έχει προσθέσει ένα στρώμα αστάθειας στις ήδη τεταμένες αγορές. 

Η ΕΕ είναι σε μεγάλο βαθμό αυτάρκης για τρόφιμα, με τεράστιο εμπορικό πλεόνασμα γεωργικών προϊόντων διατροφής και η ενιαία αγορά της ΕΕ αναμένεται για άλλη μια φορά να αποδείξει την ικανότητά της να απορροφά κραδασμούς.

Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες ανησυχίες σχετικά με την οικονομική προσιτότητα λόγω των υψηλών τιμών της αγοράς και των πληθωριστικών τάσεων.

Αυτά τα θέματα αποτελούν τη βάση για την εαρινή έκδοση του 2022 της έκθεσης βραχυπρόθεσμων προοπτικών. Δημοσιεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 5 Απριλίου 2022 και παρουσιάζει μια λεπτομερή επισκόπηση των τελευταίων τάσεων και προοπτικών για μια σειρά τομέων αγροδιατροφής.

Αροτραίες καλλιέργειες

Τα προτεινόμενα μέτρα για την αύξηση της παραγωγής αροτραίων καλλιεργειών της ΕΕ θα επιτρέψουν στους αγρότες να αυξήσουν την έκταση σποράς καλαμποκιού, ηλίανθων και πρωτεϊνούχων καλλιεργειών. Ως αποτέλεσμα, η συγκομιδή της ΕΕ του 2022 μπορεί να είναι πολύ καλή για τα δημητριακά και τους ελαιούχους σπόρους, υπό την προϋπόθεση ότι επικρατούν κανονικές καιρικές συνθήκες.

Η παραγωγή δημητριακών στην ΕΕ προβλέπεται να φτάσει τους 297,7 εκατομμύρια τόνους για τη συγκομιδή του 2022. Μαζί με τη μειωμένη ζήτηση για ζωοτροφές λόγω της χαμηλότερης παραγωγής χοιρινού κρέατος και της μειωμένης χρήσης δημητριακών για βιοκαύσιμα, αυτό θα μπορούσε να συμβάλει στην άμβλυνση των επιπτώσεων που μπορεί να έχει στις παγκόσμιες αγορές η αναμενόμενη έλλειψη εξαγωγών σιτηρών από την Ουκρανία.

Οι εξαγωγές δημητριακών αναμένεται να αυξηθούν κατά 14% τη φετινή περίοδο εμπορίας (μέχρι το τέλος Ιουνίου), κυρίως λόγω πρόσθετων 5,6 εκατομμυρίων τόνων μαλακού σίτου σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο. Αυτό μπορεί να αυξηθεί περαιτέρω μετά τη θερινή συγκομιδή του 2022, με τις καθαρές εξαγωγές σιτηρών της ΕΕ να αυξάνονται δυνητικά κατά σχεδόν 40% σε 41,4 εκατομμύρια τόνους από τον Ιούλιο του 2022 έως τον Ιούνιο του 2023 (περίοδος εμπορίας 2022/23).

Οι τιμές των ελαιούχων σπόρων έχουν εκτοξευθεί από την αρχή της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, με τις τιμές της ελαιοκράμβης και των ηλιόσπορων να αγγίζουν τα 1.000 ευρώ ανά τόνο. Η παραγωγή ελαιούχων σπόρων, ωστόσο, δεν προκαλεί ανησυχία, καθώς εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 6,5% σε 30,2 εκατομμύρια τόνους αυτή την περίοδο εμπορίας και προβλέπεται να αυξηθεί σε 32,2 εκατομμύρια τόνους την επόμενη περίοδο εμπορίας. Το τελευταίο θα περιλαμβάνει 11,2 εκατομμύρια τόνους ηλιόσπορους.

Η απότομη ανάκαμψη της παραγωγής ζαχαρότευτλων στη Γαλλία σημαίνει ότι η παραγωγή ζάχαρης στην ΕΕ αναμένεται να αυξηθεί κατά 14% για το 2021/22, σε 16,6 εκατομμύρια τόνους. Αναμένεται αύξηση της κατανάλωσης, αλλά τα αποθέματα εξακολουθούν να αναμένεται να είναι υψηλότερα στο τέλος της εκστρατείας.

Εξειδικευμένες καλλιέργειες

Η παραγωγή ελαιολάδου θα μπορούσε να φτάσει τους 2,3 εκατομμύρια τόνους το 2021/22, σημειώνοντας αύξηση 10% από έτος σε έτος. Η αύξηση των δαπανών εισροής, συσκευασίας και μεταφοράς, μαζί με μεγαλύτερη ζήτηση για ελαιόλαδο που θα αντικαταστήσει άλλα φυτικά έλαια που επί του παρόντος παρουσιάζουν εκρήξεις τιμών, αναμένεται να διατηρήσει τις τιμές υψηλές. Αυτή η υποκατάσταση για άλλα φυτικά έλαια θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση της κατανάλωσης κατά 7%. Ωστόσο, η αύξηση των τιμών είναι πιθανό να επηρεάσει αρνητικά τις εξαγωγές της ΕΕ, με μείωση 3% από έτος σε έτος.

Η παραγωγή μήλων παραμένει υψηλή, κοντά στους 12 εκατομμύρια τόνους. Η μείωση των εξαγωγών φρέσκων μήλων, σε συνδυασμό με τα υψηλά αποθέματα, έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση του μεριδίου των μήλων που προορίζονται για μεταποίηση. Ενώ η πανδημία είχε προκαλέσει θετικό αποτέλεσμα στην κατανάλωση, αυτό έχει πλέον ξεθωριάσει.

Η παραγωγή πορτοκαλιών για μεταποίηση αναμένεται να αυξηθεί κατακόρυφα, σημειώνοντας αύξηση 30%. Εν τω μεταξύ, η παραγωγή φρέσκων πορτοκαλιών παραμένει αμετάβλητη. Η συνολική παραγωγή πορτοκαλιού αναμένεται να αυξηθεί κατά 4,4% σε 6,6 εκατομμύρια τόνους. Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές επεξεργασμένων πορτοκαλιών στην ΕΕ έφθασαν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, ενώ η κατά κεφαλήν κατανάλωση φρέσκων πορτοκαλιών αναμένεται επίσης να μειωθεί.

Γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα

Η εποχική τάση που παρατηρείται συνήθως στην τιμή του νωπού γάλακτος της ΕΕ δεν υλοποιήθηκε το 2021, με την τιμή αντίθετα να αυξάνεται καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Παρά το γεγονός αυτό, οι παραδόσεις γάλακτος μειώθηκαν κατά 0,4%, την πρώτη φορά που συνέβη αυτό από το 2009. Το αυξανόμενο κόστος επιβράδυνε την αύξηση της απόδοσης γάλακτος και συνέβαλε σε μεγαλύτερη από την αναμενόμενη μείωση της αγέλης γαλακτοπαραγωγής κατά 1,5%.

Ο αυξανόμενος πληθωρισμός και το κόστος των εισροών είναι επίσης πιθανό να ασκήσουν μεγαλύτερη πίεση στις τιμές καταναλωτή για τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Ενώ η κατανάλωση τυριού και βουτύρου μπορεί να αυξηθεί ελαφρώς, η χρήση σκόνης γάλακτος στη μεταποίηση αναμένεται να μειωθεί.

Συνολικά, το ρεύμα παραγωγής τυριού και ορού γάλακτος θα μπορούσε να συνεχίσει να είναι η προτιμώμενη επιλογή, ενώ αναμένεται κάποια ανάκαμψη στην παραγωγή αποκορυφωμένου γάλακτος σε σκόνη , πιθανώς υποστηριζόμενη από την αύξηση των εξαγωγών.

Προϊόντα κρέατος

Η παραγωγή βοείου κρέατος αναμένεται να μειωθεί το 2022 παρά τις υψηλές τιμές. Αυτό οφείλεται κυρίως στις διαρθρωτικές προσαρμογές στον τομέα του βοείου κρέατος και των γαλακτοκομικών προϊόντων. Οι εξαγωγές αναμένεται να αυξηθούν ελαφρώς λόγω των εμπορικών συμφωνιών που συνήφθησαν πρόσφατα, αλλά περιορίζονται από την περιορισμένη εγχώρια προσφορά και τις εμπορικές τριβές με το ΗΒ.

Το υψηλό κόστος και οι διαρκείς επιπτώσεις της αφρικανικής πανώλης των χοίρων (ASF) σημαίνουν ότι η παραγωγή χοιρινού κρέατος αναμένεται να μειωθεί το 2022, παρά την έντονη αύξηση των τιμών τις τελευταίες εβδομάδες. Οι εξαγωγές είναι επίσης πιθανό να μειωθούν λόγω της ASF, παρά την ανάκαμψη των εξαγωγών στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα βελτιωμένα μερίδια αγοράς σε ορισμένους άλλους προορισμούς.

Η παραγωγή πουλερικών αναμένεται να αυξηθεί ελαφρά το 2022, με τη γρίπη των πτηνών (ΓΠ) να εξακολουθεί να λειτουργεί ως κύριος περιοριστικός παράγοντας. Οι υψηλές τιμές έχουν αντισταθμίσει το υψηλό κόστος μέχρι στιγμής. Παρά τους εμπορικούς περιορισμούς που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη και τη στρατιωτική επιθετικότητα της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, οι εξαγωγές αναμένεται να αρχίσουν να ανακάμπτουν ακόμη. Πρόσθετες εισαγωγές από το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Βραζιλία, την Ταϊλάνδη και την Κίνα ενδέχεται να αντικαταστήσουν τις εισαγωγές από την Ουκρανία.

Ένα ιστορικά χαμηλό κοπάδι αιγοπροβάτων της ΕΕ αναμένεται να οδηγήσει σε μείωση της παραγωγής κατά 2% το 2022. Το εμπόριο θα παραμείνει σε σχετικά χαμηλά επίπεδα, γεγονός που είναι πιθανό να οδηγήσει σε διαρκή υψηλές εγχώριες τιμές. Οι εμπορικές τριβές με το Ηνωμένο Βασίλειο συνεχίζουν να προκαλούν αβεβαιότητα τόσο για τις εισαγωγές όσο και για τις εξαγωγές.