Η Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον, κατά τη σύνοδό της στο Ναϊρόμπι, συμφώνησε να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για μια νομικά δεσμευτική, παγκόσμια συμφωνία για την καταπολέμηση της ρύπανσης από πλαστικές ύλες.
Η διπλωματία της ΕΕ έχει διαδραματίσει καίριο ρόλο στην εξασφάλιση της στήριξης της παγκόσμιας κοινότητας που συνήλθε στο Ναϊρόμπι για τη συμφωνία αυτή, στόχος της οποίας είναι η μείωση και τελικά η εξάλειψη της ρύπανσης από πλαστικά σε όλα τα περιβάλλοντα.
Ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, κ. Φρανς Τίμερμανς, δήλωσε: «Είναι ενθαρρυντικό να διαπιστώνουμε ότι η παγκόσμια κοινότητα είναι ενωμένη σε αυτή την περίοδο κρίσης. Από την παρουσίαση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τις πλαστικές ύλες, το 2018, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί κινητήρια δύναμη για την αντιμετώπιση της ρύπανσης από πλαστικές ύλες. Είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε να ασκούμε πίεση με σκοπό την ανάληψη φιλόδοξης παγκόσμιας δράσης, καθώς η καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης και της κρίσης της βιοποικιλότητας απαιτεί τη συμμετοχή όλων μας.»
Σε δήλωσή του στο Ναϊρόμπι, ο επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας, κ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσιους, επικρότησε τη συμφωνία: «Επί του παρόντος περίπου 11 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών καταλήγουν στον ωκεανό κάθε χρόνο και η ποσότητα αυτή θα τριπλασιαστεί τα επόμενα 20 χρόνια εάν δεν υπάρξει αποτελεσματική διεθνής αντίδραση. Για τον λόγο αυτόν, χαίρομαι για το γεγονός ότι με τη συμβολή της ΕΕ η παγκόσμια κοινότητα ενέτεινε σήμερα τη δράση της για την καταπολέμηση της ρύπανσης από πλαστικές ύλες. Θα συμμετάσχουμε ενεργά στις συζητήσεις για μια νομικά δεσμευτική συμφωνία που θα εξετάζει όλα τα στάδια του κύκλου ζωής των πλαστικών υλών· από τον σχεδιασμό των προϊόντων έως τα απόβλητα.»
Στόχος της μελλοντικής συμφωνίας θα είναι η κάλυψη των κενών που δεν καλύπτουν οι υφιστάμενες πρωτοβουλίες και συμφωνίες, ιδίως κατά τα στάδια σχεδιασμού και παραγωγής του κύκλου ζωής των πλαστικών. Θα φέρει σε επαφή όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη για την επίτευξη του γενικού στόχου της εξάλειψης της διαρροής πλαστικών στο περιβάλλον. Η ΕΕ έχει καταβάλει σημαντικές προσπάθειες όλα αυτά τα χρόνια σε δραστηριότητες προβολής, συνεργαζόμενη με εταίρους και διαμορφώνοντας συνθήκες στήριξης μιας νομικά δεσμευτικής, παγκόσμιας συμφωνίας για τα πλαστικά. Η ΕΕ διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη συγκρότηση του συνασπισμού των χωρών που ηγήθηκαν των προσπαθειών για την επίτευξη της σημερινής απόφασης στο Ναϊρόμπι.
Βασικά βήματα προς μια παγκόσμια συμφωνία για τα πλαστικά
Όπως περιγράφεται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και στο σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία, η ΕΕ έχει επισημάνει την ανάγκη μιας κυκλικής προσέγγισης, με συνεκτίμηση του κύκλου ζωής, για τα πλαστικά ως βάση για μια νέα, νομικά δεσμευτική, παγκόσμια συμφωνία. Η λύση έγκειται στην πρόληψη, τον κατάλληλο σχεδιασμό και παραγωγή πλαστικών υλών, καθώς και στην αποδοτική από πλευράς πόρων χρήση τους, συνοδευόμενη από την ορθή διαχείριση όταν αυτά μετατρέπονται σε απόβλητα. Ο επίτροπος κ. Σινκέβιτσιους τάχθηκε, στο Ναϊρόμπι, υπέρ της προσέγγισης αυτής ως παγκόσμιας προτεραιότητας.
Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της πιστεύουν ότι ένα παγκόσμιο μέσο πρέπει να προωθεί τη δράση σε εθνικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο και, ειδικότερα, να επιτρέπει στις χώρες να υιοθετούν πολιτικές εφαρμογής σύμφωνα με τις ειδικές εθνικές συνθήκες, εφαρμόζοντας παράλληλα μια κυκλική προσέγγιση για τα πλαστικά.
Στη μελλοντική συμφωνία θα μπορούσε επίσης να προσδιοριστεί η ανάγκη για πρότυπα καθώς και για μετρήσιμους στόχους, καθώς και να ενισχυθεί η παρακολούθηση της ρύπανσης από πλαστικά, συμπεριλαμβανομένης της θαλάσσιας ρύπανσης από πλαστικά, και η εκτίμηση των επιπτώσεών τους σε όλα τα περιβαλλοντικά συστήματα. Αυτό θα επιτρέψει την προσαρμογή των μέτρων, τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο.
Επόμενα βήματα
Στην απόφαση προβλέπεται η διεξαγωγή της πρώτης συνεδρίασης της Διακυβερνητικής Επιτροπής Διαπραγμάτευσης κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2022 και εκφράζεται η φιλοδοξία για την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων έως το 2024. Η ΕΕ θα συνεχίσει να συνεργάζεται με τους συμμάχους της και άλλους εταίρους με στόχο την ταχεία ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων.
Ιστορικό
Οι πλαστικές ύλες μπορούν να αποτελέσουν απειλή για την υγεία και το περιβάλλον, αν δεν υποβληθούν σε κατάλληλη επεξεργασία. Κάθε χρόνο παράγονται περίπου 300 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών αποβλήτων (ποσότητα που ισοδυναμεί με το συνολικό βάρος του ανθρώπινου πληθυσμού). Ωστόσο, μόνο το 9 % ανακυκλώνεται· το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό των αποβλήτων συσσωρεύεται σε χώρους υγειονομικής ταφής ή στο φυσικό περιβάλλον. Με την πάροδο του χρόνου, τα υλικά αυτά διασπώνται σε μικροπλαστικά και διευκολύνεται η είσοδος πρόσθετων ρύπων στην ανθρώπινη τροφική αλυσίδα, στα συστήματα γλυκών υδάτων και στον αέρα.
Ακόμη και με όλες τις δεσμεύσεις, τις προσπάθειες και τις δράσεις που αναλαμβάνουν σήμερα οι χώρες και οι περιφέρειες, θα σημειωθεί περιορισμένη μείωση στην απόρριψη πλαστικών στους ωκεανούς, κατά μόλις 7 % ετησίως έως το 2040, εάν συνεχιστεί η συνηθισμένη πρακτική.
Παρά την παγκόσμια δυναμική σε σχέση με το πρόβλημα της ρύπανσης από πλαστικά, δεν υπάρχει ειδική διεθνής συμφωνία η οποία να έχει σχεδιαστεί ειδικά για την πρόληψη της ρύπανσης από πλαστικά καθ' όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής των πλαστικών. Η απουσία αντίδρασης συμφωνηθείσας σε παγκόσμιο επίπεδο παρεμποδίζει την ικανότητα των χωρών να εφαρμόζουν αποτελεσματικά μέτρα, ιδίως μέτρα που έχουν επιπτώσεις στο εμπόριο και/ή σχετίζονται με τα πρότυπα των προϊόντων.
