Η ΕΕ έχει ορισμένα από τα υψηλότερα πρότυπα καλής μεταχείρισης των ζώων στον κόσμο. Μάθετε πώς η ευρωπαϊκή νομοθεσία προστατεύει τα άγρια ζώα, τα κατοικίδια, τα ζώα εκτροφής και εργαστηρίου.
Τα τελευταία 40 χρόνια, η Ευρωπαϊκή Ένωση συνηγορεί υπέρ της ανάληψης δράσης για την καλύτερη προστασία των ζώων, έχοντας τοποθετηθεί ως παγκόσμιος ηγέτης και διαθέτοντας ορισμένα από τα καλύτερα πρότυπα καλής μεταχείρισης των ζώων στον κόσμο.
Οι κανόνες της ΕΕ έχουν επίσης συμβάλλει θετικά στη βελτίωση της ποιότητας της νομοθεσίας τρίτων χωρών. Αφορούν κυρίως τα ζώα εκτροφής αλλά και τα άγρια ζώα, τα ζώα εργαστηρίου και συντροφιάς.
Η Ένωση και τα κράτη μέλη πρέπει να λαμβάνουν πλήρως υπόψη τους τις απαιτήσεις καλής διαβίωσης των ζώων ως ευαίσθητων όντων
Άρθρο 13, τίτλος ΙΙ της Συνθήκης της Λισαβόνας
Η προστασία των ζώων εκτροφής
Σύμφωνα με ειδικό Ευρωβαρόμετρο που δημοσιεύθηκε τον Μάιο του 2021 σχετικά με τη στάση των Ευρωπαϊων απέναντι στην προστασία των ζώων, το 82% των πολιτών υπογράμμισε την ανάγκη καλύτερης προστασίας των εκτρεφόμενων ζώων.
Οι πρώτοι κανόνες προστασίας των ζώων εκτροφής ανάγονται στη δεκαετία του '70. Η οδηγία του 1998 σχετικά με την προστασία των ζώων στα εκτροφεία θέσπισε γενικά πρότυπα για την προστασία όλων των ζώων που εκτρέφονται ή κατέχονται για την παραγωγή τροφίμων, μαλλιού, δέρματος ή γούνας ή για άλλους σκοπούς γεωργικής εκμετάλλευσης - συμπεριλαμβανομένων των ψαριών, των ερπετών και των αμφίβιων - και βασίζεται στην Ευρωπαϊκή σύµβαση για την προστασία των ζώων στις µονάδες εκτροφής του 1978.
Οι κανόνες για την προστασία των ζώων βασίζονται στις εξής πέντε ελευθερίες:
- την απαλλαγή από την πείνα και τη δίψα
- την απαλλαγή από τις καταπονήσεις
- την απαλλαγή από τους πόνους, τους τραυματισμούς και τις νόσου
- το δικαίωμα έκφρασης φυσιολογικής συμπεριφοράς
- την απαλλαγή από το φόβο και την ψυχική ταλαιπωρία
Άλλοι κανόνες της ΕΕ προβλέπουν πρότυπα καλής μεταχείρισης για ζώα εκτροφής κατά τη σφαγή και τη θανάτωσή τους, αλλά και συνθήκες αναπαραγωγής συγκεκριμένων κατηγοριών ζώων όπως είναι οι μόσχοι, οι χοίροι και οι ωοτόκες όρνιθες.
Τον Οκτώβριο του 2018, οι ευρωβουλευτές ψήφισαν νέους κανόνες για τον περιορισμό της χρήσης αντιβιοτικών στην κτηνοτροφία. Σύμφωνα με τους συγκεκριμένους κανόνες, τα κτηνιατρικά φάρμακα δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για να αντικαθιστούν τις κακές συνθήκες της κτηνοτροφίας, ούτε για την ταχύτερη ανάπτυξη των ζώων.
Η Επιτροπή εξετάζει, επί του παρόντος, όλες τις νομοθετικές διατάξεις της ΕΕ σχετικά με την προστασία των ζώων εκτροφής, σύμφωνα με την παρουσίαση της νέας στρατηγικής "Από το αγρόκτημα στο πιάτο" για ένα πιο βιώσιμο σύστημα τροφίμων.
Η έκκληση του Κοινοβουλίου για καλύτερη προστασία των μεταφερόμενων ζώων
Οι κανόνες της ΕΕ για την προστασία των ζώων κατά τη μεταφορά εγκρίθηκαν το 2004. Ωστόσο, σε ψήφισμα που υιοθετήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2019, το Κοινοβούλιο ζήτησε αυστηρότερους ελέγχους και κυρώσεις, αλλά και μεταφορές μικρότερης διάρκειας.
Στις 19 Ιουνίου, οι ευρωβουλευτές συγκρότησαν μια επιτροπή έρευνας προκειμένου να εξερευνήσουν εικαζόμενες παραβιάσεις στην εφαρμογή των ευρωπαϊκών κανόνων για την προστασία των ζώων κατά τη μεταφορά τους εντός και εκτός της ΕΕ.
Κατά τη διάρκεια συζήτησης στις 2 Δεκεμβρίου 2020, οι ευρωβουλευτές ζήτησαν από τον επίτροπο γεωργίας Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι να διασφαλίσει ότι η γεωργική πολιτική της ΕΕ βελτιώνει τη μεταχείριση των ζών κατά τη μεταφορά τους. Κάλεσαν την Επιτροπή να στηρίξει τη συντόμευση των αλυσίδων εφοδιασμού, να ενθαρρύνει τη μεταφορά ήδη σφαγέντων ζώων και κατεψυγμένου κρέατος αντί ζωντανών ζώων και να διασφαλίσει ότι οι εισαγωγές τηρούν τα πρότυπα της ΕΕ για την καλή μεταχείριση των ζώων.
Τον Απρίλιο του 2021, η εξεταστική Επιτροπή για την προστασία των ζώων κατά τη μεταφορά χαρακτήρισε την αδυναμία της επιβολής των υφιστάμενων κανόνων ως απαράδεκτη και ζήτησε την ανάληψη συγκεκριμένων μέτρων για τη ρύθμιση του προβλήματος, συμπεριλαμβανομένης της κίνησης διαδικασίας επί παραβάσει κατά κρατών μελών που δεν εφαρμόζουν τους υφιστάμενους κανόνες της ΕΕ.
Η επιτροπή διαπίστωσε συστημικές αποτυχίες στην εφαρμογή των κανόνων μεταφοράς ζώων σε ολόκληρη την ΕΕ. Η έκθεση της επιτροπής εγκρίθηκε σε σύνοδο ολομέλειας τον Ιανουάριο του 2022.
Οι ευρωβουλευτές θέλουν να καταργήσουν τη χρήση κλουβιών στην κτηνοτροφία
Στις 10 Ιουνίου, ανταποκρινόμενοι στην Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών "End the Cage Age" που συγκέντρωσε 1,4 εκατομμύρια υπογραφές, οι ευρωβουλευτές ζήτησαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει νομοθετικές προτάσεις για την απαγόρευση της εκτροφής σε κλωβούς στην ΕΕ έως το 2027.
Προστασία των άγριων ζώων
Τα 500 άγρια πτηνά που ζουν εκ φύσεως σε άγρια κατάσταση στο ευρωπαϊκό έδαφος των κρατών μελών προστατεύονται από την οδηγία για τα πτηνά, ενώ η οδηγία για τους οικοτόπους στοχεύει να διασφαλίσει τη διατήρηση σπανίων, απειλούμενων με εξαφάνιση, ή ενδημικών ειδών ζώων και των χαρακτηριστικών των τύπων οικοτόπων.
Η πρωτοβουλία της ΕΕ για τους επικονιαστές ξεκίνησε το 2018 για την αντιμετώπιση της μείωσης του πληθυσμού των άγριων επικονιαστών, ειδικά των μελισσών. Το Κοινοβούλιο ζητάει, ωστόσο, την περαιτέρω μείωση των φυτοφαρμάκων και περισσότερα κονδύλια για την αποτελεσματικότερη διερεύνηση των αιτιών του προβλήματος και την παρακολούθηση του πληθυσμού επικονιαστών στην ΕΕ. Σε έκθεση που υιοθετήθηκε τον Ιανουάριο του 2018, το Κοινοβούλιο είχε ήδη τονίσει την ανάγκη καλύτερης προστασίας των τοπικών ποικιλίων μελισσών.
Τον Ιούνιο του 2021, στην ψηφοφορία για τη στρατηγική βιοποικιλότητας της ΕΕ με ορίζοντα το 2030, οι ευρωβουλευτές έκαναν έκκληση για επείγουσα αναθεώρηση της πρωτοβουλίας της ΕΕ για τους επικονιαστές προκειμένου να συμπεριληφθεί ένα φιλόδοξο πανευρωπαϊκό πλαίσιο παρακολούθησής τους, με σαφείς στόχους και δείκτες.
Οι φάλαινες και τα δελφίνια προστατεύονται από συλλήψεις και θανατώσεις στα ύδατα της ΕΕ. Επιπλέον, η ΕΕ υπερασπιζόταν πάντα την πλήρη εφαρμογή μορατόριουμ για την εμπορική φαλαινοθηρία που ισχύει από το 1986.
Ένας κανονισμός της ΕΕ απαγορεύει το εμπόριο προϊόντων φώκιας.
Υπάρχουν, επίσης, κανόνες σχετικά με τις μεθόδους παγίδευσης, που απαγορεύουν τη χρήση παγίδων με σιαγόνες για την παγίδευση αγρίων ζώων στην ΕΕ και θέτουν πρότυπα μη βάναυσης παγίδευσης.
Η ΕΕ εφαρμόζει και υπερβαίνει τους κανόνες που περιέχονται στη Σύμβαση για το διεθνές εμπόριο των απειλούμενων με εξαφάνιση ειδών (CITES) μέσω των κανονισμών για το εμπόριο άγριων φυτών και ζώων για να αποφευχθεί το ενδεχόμενο να απειληθεί ένα αποδημητικό είδος.
Τον Ιούνιο του 2021, το Κοινοβούλιο υιοθέτησε τη θέση του σχετικά με τη "Στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030: επαναφορά της φύσης στη ζωή μας", που αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Ζωολογικοί κήποι
Οι κανόνες της ΕΕ για τη διατήρηση άγριων ζώων στους ζωολογικούς κήπους στοχεύουν στην ενίσχυση του ρόλου τους στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και θέτουν πρότυπα για τα μέτρα προστασίας, συμπεριλαμβανομένης της κατάλληλης στέγασης των ζώων.
Πειράματα σε ζώα για επιστημονικούς σκοπούς
Η ΕΕ έχει δημιουργήσει ένα νομικό πλαίσιο σχετικά με τις μελέτες σε ζώα για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων, τις φυσιολογικές μελέτες και τις δοκιμές χημικών ουσιών ή πρόσθετων τροφίμων.
Οι κανόνες βασίζονται στις εξής αρχές:
- αντικατάσταση (προώθηση της μεγαλύτερης χρήσης εναλλακτικών μεθόδων)
- μείωση (χρησιμοποίηση λιγότερων ζώων για τον ίδιο σκοπό)
- βελτίωση (μείωση της οδύνης και της ταλαιπωρίας)
Οι δοκιμές καλλυντικών σε ζώα και η εμπορία καλλυντικών που περιέχουν συστατικά που έχουν δοκιμαστεί σε ζώα έχουν ήδη απαγορευτεί στην ΕΕ. Σε ψήφισμα που εγκρίθηκετο 2018, το Κοινοβούλιο ζήτησε να γίνει το ίδιο και στον υπόλοιπο κόσμο.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θέλει να προχωρήσει περαιτέρω. Τον Σεπτέμβριο 2021 ζήτησε να διατεθούν περισσότεροι πόροι για τη στήριξη εναλλακτικών μεθόδων δοκιμών με στόχο τη σταδιακή κατάργηση της χρήσης ζώων στην έρευνα και στις δοκιμές.
Προστασία των ζώων συντροφιάς
Σε ψήφισμα που ενέκριναν στις 12 Φεβρουαρίου 2020, οι ευρωβουλευτές ζήτησαν ένα πανευρωπαϊκό σχέδιο δράσης με αυστηρότερες κυρώσεις και την υποχρεωτική καταχώρηση των ζώων συντροφιάς, με στόχο να περιοριστεί το παράνομο εμπόριο των ζώων.
Ανταποκρινόμενη στις ανησυχίες των καταναλωτών, που θεωρούν τα κατοικίδια ζώα ως μέλη της οικογένειάς τους, η ΕΕ έχει θεσπίσει νομοθεσία για την απαγόρευση της παραγωγής και της εμπορίας γούνας γάτας και σκύλου από το 2008, αλλά και της χρήσης της γούνας τους ή προϊόντων που περιέχουν τέτοια γούνα.
Χάρη την εναρμόνιση των κανόνων σχετικά με τις μετακινήσεις με ζώα συντροφιάς, οι πολίτες της ΕΕ μπορούν να ταξιδεύουν εντός της ΕΕ χωρίς να πρέπει να αποχωρίζονται τα κατοικίδιά τους. Επιβάλλεται μόνο η κατοχή διαβατηρίου ζώων συντροφιάς ή πιστοποιητικού υγείας για την μεταφορά σκύλων, γατών και νυφίτσων, με ορισμένες εξαιρέσεις.
