“Το ακούγαμε αλλά το αγνοούσαμε. Το ξέραμε ότι θα ερχόταν, αλλά το αγνοούσαμε. Είδαμε τι συνέβαινε στους Πόλους. Όμως κανείς δεν μένει εκεί, οπότε δεν ασχοληθήκαμε. Ακούσαμε ότι συμβαίνει σε μια μακρινή γωνιά του πλανήτη, όμως είναι τόσο μακριά μας. Φέτος όμως, ξαφνικά, μας χτύπησε και στο σπίτι μας.”
Με το πέρασμα των χρόνων, με αυτά τα λόγια αντιδρούν πολλοί από εμάς στην κλιματική κρίση, μέχρι να έρθει η στιγμή που ξαφνικά βλέπουμε και νιώθουμε τις επιπτώσεις της και εμείς οι ίδιοι.
Η κλιματική κρίση, η υπερθέρμανση, τα ακραία φαινόμενα, δεν γνωρίζουν σύνορα. Το 2021 υπήρξαν ακραία καιρικά φαινόμενα σε όλον τον κόσμο, σχεδόν όλους τους μήνες της χρονιάς. Οι εικόνες παρακάτω είναι ένα οπτικοποιημένο αρχείο που αποτελεί μαρτυρία για τις επιπτώσεις και τις κακουχίες που αντιμετώπισαν εκατομμύρια άνθρωποι το 2021. Από χιονοθύελλες μέχρι πλημμύρες, αυτά τα ακραία φαινόμενα αποδεικνύουν ότι κανείς από εμάς και καμία οικονομία δεν είναι ασφαλής μπροστά στην κλιματική κρίση.
Ο πλανήτης και η ανθρωπότητα είναι σε κατάσταση συναγερμού. Κανείς πια δεν μπορεί να αρνηθεί ή να αγνοήσει την κλιματική αλλαγή, πλέον κρίση. Είμαστε σε ένα κρίσιμο σημείο της ιστορίας και η ίδια μας η επιβίωση εξαρτάται από το τι θα κάνουμε, ξεκινώντας από σήμερα κιόλας. Όλες οι πράξεις, μικρές ή μεγάλες, έχουν σημασία. Όμως ενωμένοι και συλλογικά μπορούμε να πετύχουμε ακόμα περισσότερα, ειδικά αν οι κυβερνήσεις μας ακούσουν και αντιμετωπίσουν επιτέλους την κλιματική κρίση μέσω της απανθρακοποίησης της οικονομίας και της μετάβασης σε καθαρή, ανανεώσιμη ενέργεια.
Τώρα, περισσότερο από ποτέ, είναι η στιγμή να υψώσουμε το ανάστημά μας και να κάνουμε τις κυβερνήσεις και τις εταιρείες ορυκτών καυσίμων να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Έλα μαζί μας!
Πολική δίνη (polar vortex)
Από το 1917 είχε να βιώσει τέτοιο φαινόμενο η Μαδρίτη. Η ισπανική πρωτεύουσα χτυπήθηκε από κύμα ψύχους που έσπασε τα ρεκόρ, αλλά και πυκνή χιονόπτωση, ήδη από τον Ιανουάριο. Επηρεάστηκαν πολλές ακόμα χώρες της Ευρώπης και τον Φεβρουάριο είχαμε έναν ιστορικό χιονιά και στην Ελλάδα. Επίσης τον Φεβρουάριο, το Τέξας στις ΗΠΑ χτυπήθηκε κι αυτό από την πολική δίνη, με ρεκόρ χαμηλών θερμοκρασιών που επηρέασαν το δίκτυο ηλεκτροδότησης και ύδρευσης, αφήνοντας εκατομμύρια κόσμου στο κρύο.
Κυκλώνας στην Αφρική
Στα τέλη Ιανουαρίου, ο τροπικός κυκλώνας Eloise, ο τρίτος που χτύπησε τις ακτές της Μοζαμβίκης από το 2019, επηρέασε περισσότερους από 250.000 πολίτες, ανάγκασε τουλάχιστον 18.000 ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και κατέστρεψε σχολεία, δρόμους και άλλες υποδομές ζωτικής σημασίας. Οδήγησε σε τουλάχιστον 27 θανάτους και προκάλεσε ζημιές στη Μαδαγασκάρη, τη Μοζαμβίκη, τη Ζιμπάμπουε, τη Μποτσουάνα και τη Νότια Αφρική.
Αμμοθύελλα στην Κίνα
Την άνοιξη του 2021, το Πεκίνο στην Κίνα βίωσε τη χειρότερη αμμοθύελλα της τελευταίας δεκαετίας και η πόλη καλύφθηκε από μία πορτοκαλί ομίχλη, η οποία οφειλόταν και στην ατμοσφαιρική ρύπανση που δημιουργείται από την καύση ορυκτών καυσίμων. Για να προστατευτούν οι πολίτες από αυτόν τον δηλητηριώδη αέρα, οι κυβερνήσεις οφείλουν να πάρουν άμεσα μέτρα για την κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, όπως του λιγνίτη, του πετρελαίου και του αερίου, για να έχουμε και πάλι γαλάζιο ουρανό.
Πλημμύρες στην Αυστραλία
Καταρρακτώδεις βροχές και πλημμύρες-αστραπή έπληξαν την περιοχή του New South Wales στην Αυστραλία τον Μάρτιο. Ολόκληρες περιουσίες βυθίστηκαν στο νερό, τα σχολεία αναγκάστηκαν να κλείσουν και δεκάδες πολίτες ήταν αποκομμένοι από απαραίτητες υπηρεσίες όπως τα νοσοκομεία. Τέτοια φαινόμενα γίνονται όλο και πιο έντονα λόγω της συνεχόμενης εξάρτησής μας από το πετρέλαιο, το ορυκτό αέριο και τον λιγνίτη.
Δασικές πυρκαγιές στη Μεσόγειο
Κανείς στη χώρα μας δεν θα ξεχάσει το καλοκαίρι του 2021 και χιλιάδες συμπολίτες μας θα κάνουν χρόνια να συνέλθουν από την καταστροφή. Ο ακραίος και παρατεταμένος καύσωνας που βιώσαμε συνέβαλε στις εκατοντάδες δασικές πυρκαγιές που ξέσπασαν το περασμένο καλοκαίρι σε όλη τη χώρα. Κάηκαν περισσότερα από 1.000.000 στρέμματα σε μία εθνική τραγωδία στην οποία πολλοί συμπολίτες μας εκτοπίστηκαν, έχασαν το σπίτι, τα χωράφια και το εισόδημά τους, και χιλιάδες ζώα έχασαν τη ζωή τους με τραγικό τρόπο. Και ωραία τα λόγια και οι υποσχέσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης που ακούστηκαν, περιμένουμε όμως και τις πράξεις και δεν θα σταματήσουμε να δουλεύουμε μέχρι να το πετύχουμε.
Σε παρόμοια κατάσταση βρέθηκαν κι άλλες χώρες της Μεσογείου: η Τουρκία, ο Λίβανος, το Μαρόκο, το Ισραήλ, η Ιταλία.
Πλημμύρες “εξπρές” στην Ευρώπη
Κι όμως, τον Ιούλιο του 2021, τμήμα της Γερμανίας και του Βελγίου σχεδόν βυθίστηκε. Οι σοκαριστικές πλημμύρες που είδαμε στις χώρες αυτές οδήγησαν σε περισσότερους από 100 θανάτους, και επηρεάστηκαν σοβαρά και η Αυστρία, η Ολλανδία, το Λουξεμβούργο και η Γαλλία.
Πλημμύρες “εξπρές” στην Ασία
Και στην Ασία, οι ξαφνικές πλημμύρες είχαν δραματικές επιπτώσεις. Στην Κίνα, είδαμε εικόνες όπου άνθρωποι είχαν αποκλειστεί μέσα σε πλημμυρισμένα βαγόνια μετρό. Τέτοιες πλημμύρες σημειώθηκαν και στην Ιαπωνία, την Ινδονησία και την Ινδία, όπου εκατομμύρια άνθρωποι εκτοπίστηκαν από την περιοχή τους.
Πυρκαγιές στον Αμαζόνιο
Κάθε χρόνο, συνάδελφοι από το γραφείο της Greenpeace στη Βραζιλία κάνουν πτήσεις πάνω από τον Αμαζόνιο με σκοπό να καταγράψουν τις πυρκαγιές και τον ρυθμό αποψίλωσής του. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, έγιναν πτήσεις χρησιμοποιώντας το δορυφορικό Σύστημα Ανίχνευσης Αποψίλωσης Πραγματικού Χρόνου (DETER) και το δορυφορικό σύστημα παρακολούθησης PRODES σε συνδυασμό με τις ειδοποιήσεις από το Εθνικό Ινστιτούτο Διαστημικής Έρευνας (INPE) της Βραζιλίας, στις περιοχές Amazonas, Rondônia, Mato Grosso και Pará. Κάθε χρόνο, οι εικόνες προκαλούν δέος: συνεχείς πυρκαγιές και αποψιλωμένες εκτάσεις που γίνονται βοσκοτόπια για χάρη της εντατικής κτηνοτροφίας.
Δασικές πυρκαγιές στην Αργεντινή
Στην Παταγονία της Αργεντινής, οι δασικές πυρκαγιές έκαψαν 30.000 εκτάρια γης. Οι θερμοκρασίες ήταν ιδιαίτερα υψηλές εξαιτίας της κλιματικής κρίσης και οι δυνατοί άνεμοι ευνόησαν τη γρήγορη εξάπλωση των πυρκαγιών, ένα μοτίβο που είδαμε πολύ, σε πολλές χώρες του κόσμου.
Δασικές πυρκαγιές και ξηρασία στην Καλιφόρνια
Και το 2021, οι δασικές πυρκαγιές ήταν καταστροφικές για την Καλιφόρνια στις ΗΠΑ, η οποία αντιμετωπίζει επίσης ξηρασίες και ακραίους καύσωνες. Ο καπνός από τις πυρκαγιές στα δυτικά και η κακή ποιότητα του αέρα έγιναν αντιληπτές σε όλη τη χώρα, ακόμα και στη Νέα Υόρκη, που βρίσκεται στην άλλη πλευρά της χώρας, στα ανατολικά. Περισσότεροι από 11,2 εκατομμύρια πολίτες στην Καλιφόρνια βρίσκονται εκτεθειμένοι σε υψηλότατο κίνδυνο πυρκαγιάς. Εκτιμάται ότι η Καλιφόρνια θα έχει περισσότερες από 140 ημέρες ετησίως με υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς μέχρι το 2050.
Πυρκαγιές στη Ρωσία
Στην αρχή της χρονιάς, πυρκαγιές εξαπλώθηκαν σε όλη την ανατολική Ρωσία, με την περιοχή της Yakutia να έχει τη μεγαλύτερη καταστροφή. Οι φωτιές που έπληξαν τη Σιβηρία ήταν τόσο ακραίες που ο καπνός τους έφτασε μέχρι τον Βόρειο Πόλο. Η Ρωσία βίωσε ανησυχητικά ξηρές και ζεστές καιρικές συνθήκες, οι οποίες βοήθησαν στο να εξαπλωθούν οι πυρκαγιές με ταχύτατο ρυθμό. Οι εργαζόμενοι στο ρωσικό γραφείο της Greenpeace ένωσαν τις δυνάμεις τους με εθελοντές πυροσβέστες, τοπικές αρχές και κατοίκους ώστε να περιοριστούν οι φωτιές.
Τυφώνας στις ΗΠΑ
Η χρονιά κλείνει με περισσότερη καταστροφή και περισσότερα θύματα. Τουλάχιστον 88 άτομα έχουν χάσει τη ζωή τους από τον τυφώνα που έχει καταστρέψει ολόκληρες πόλεις στο πέρασμά του και έχει πλήξει το Άρκανσας, το Τενεσί, το Ιλινόις, το Μιζούρι και το Κεντάκι. Η επιστημονική σύνδεση μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και τέτοιων ακραίων φαινομένων είναι ξεκάθαρη, είτε οφείλεται σε άνοδο της στάθμης της θάλασσας εξαιτίας πλημμυρών είτε στις θερμότερες θερμοκρασίες στον ωκεανό οι οποίες οδηγούν σε δυνατούς ανέμους, βροχές ή ανεμοστρόβιλους.
Ευτυχώς, υπάρχουν άνθρωποι και κινήματα που φέρνουν την ελπίδα. Φέτος, περισσότεροι ακτιβιστές για το κλίμα, με περισσότερο θάρρος, απαίτησαν από τους ηγέτες πιο δραστικά και άμεσα μέτρα για να αντιμετωπιστεί η κλιματική κρίση. Με ελπίδα και αποφασιστικότητα, το 2022 συνεχίζουμε ενωμένοι, όλοι μαζί, τη δράση μας για να πετύχουμε τον στόχο μας για ένα πιο πράσινο, βιώσιμο και δίκαιο μέλλον.
*Αρχικό κείμενο: Sudhanshu Malhotra, Greenpeace International
