Τα προγράμματα για τις γεωγραφικές ενδείξεις (ΠΓΕ) και τα Εγγυημένα Παραδοσιακά Ιδιότυπα Προϊόντα (ΕΠΙΠ) προσφέρουν ένα ευρύ φάσμα πλεονεκτημάτων για τους ενδιαφερόμενους, συμπεριλαμβανομένου των αποδόσεων και του υγιούς ανταγωνισμού για τους αγρότες και τους παραγωγούς.
Αν και τα προγράμματα αυτά δεν εφαρμόζονται συστηματικά σε όλα τα κράτη μέλη και αντιμετωπίζουν την περιορισμένη ευαισθητοποίηση των καταναλωτών σε κάποια κράτη μέλη, παρέχουν όμως μια σαφή προστιθέμενη αξία. Τα ΠΓΕ και ΕΠΙΠ διασφαλίζουν την ακεραιότητα της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ και παρέχουν κοινά πρότυπα για το εμπόριο με τρίτες χώρες. Αυτά είναι μεταξύ των βασικών πορισμάτων από την «Αξιολόγηση των ΠΓΕ και των ΕΠΙΠ που προστατεύονται στην ΕΕ» που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Βασισμένη σε εξωτερική μελέτη και πρόσθετες πηγές πληροφοριών, αυτή η αξιολόγηση συμβάλλει στη συνεχιζόμενη αναθεώρηση του ευρωπαϊκού συστήματος ΠΓΕ για τα γεωργικά προϊόντα, τα κρασιά και τα αλκοολούχα ποτά.
Η αξιολόγηση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι στόχοι των ΠΓΕ και των ΕΠΙΠ έχουν επιτευχθεί αποτελεσματικά. Παρέχουν ένα ευρύ φάσμα πιθανών οφελών για τους ενδιαφερόμενους, όπως δίκαιη απόδοση και ανταγωνισμό για τους αγρότες και τους παραγωγούς, αν και όχι συστηματικά σε όλα τα κράτη μέλη.
- Κύριοι περιορισμοί είναι η χαμηλή ευαισθητοποίηση των καταναλωτών και κατανόηση των συστημάτων σε ορισμένα κράτη μέλη, οι περίπλοκες και μακροχρόνιες διαδικασίες καταχώρισης και ορισμένες αδυναμίες στους ελέγχους στα στάδια της αλυσίδας αξίας.
- Οι άλλοι βασικοί στόχοι όπως η διατήρηση της ΓΕ ως δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας, η διασφάλιση της ακεραιότητας της εσωτερικής αγοράς και η παροχή βοήθειας στους παραγωγούς προϊόντων ΕΠΙΠ να προστατεύουν τις παραδοσιακές μεθόδους παραγωγής και συνταγές, επιτυγχάνονται σε γενικές γραμμές.
Κατά την περίοδο 2010 έως 2020, ο αριθμός των εγγεγραμμένων ονομάτων ΠΓΕ αυξήθηκε κατά 27% φτάνοντας πάνω από 3.000, ενώ ο αριθμός των εγγεγραμμένων ονομάτων ΕΠΙΠ διπλασιάστηκε, αν και είναι μόνο σε 60 εγγραφές.
Ωστόσο, ο ειδικός στόχος του συστήματος ΕΠΙΠ δεν επιτυγχάνεται πλήρως. Το κύριο στοιχείο που εμποδίζει την επιτυχία του καθεστώτος είναι ότι λόγω της χαμηλής προστιθέμενης αξίας για τους παραγωγούς να καταχωρίσουν ένα ΕΠΙΠ. Αυτό προκύπτει από έναν συνδυασμό διαφορετικών παραγόντων, όπως η χαμηλή ευαισθητοποίηση των καταναλωτών σχετικά με το ΕΠΙΠ και η περίπλοκη διαδικασία καταχώρισής του.
- Ωστόσο, οι ΠΓΕ/ΕΠΙΠs αξιολογούνται ως αποτελεσματικοί, με τα διάφορα οφέλη για τους παραγωγούς να υπερτερούν του κόστους μιας περίπλοκης και χρονοβόρας διαδικασίας καταχώρισης και το χαμηλό κόστος για τους δημόσιους φορείς (σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο) στο 0,12% περίπου των συνολικών πωλήσεων αξία.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση προστατεύει περισσότερες από 3400 ονομασίες, που καλύπτουν γεωργικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων και προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας, κρασιών, αλκοολούχων ποτών και αρωματισμένων αμπελοοινικών προϊόντων, στο πλαίσιο των συστημάτων ποιότητας της ΕΕ.
Οι γεωγραφικές ενδείξεις παρέχουν δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για ονόματα συγκεκριμένων προϊόντων, των οποίων τα ποιοτικά χαρακτηριστικά ή η φήμη συνδέονται με την περιοχή παραγωγής. Αυτά περιλαμβάνουν προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης (ΠΟΠ) και προστατευόμενες γεωγραφικές ενδείξεις (ΠΓΕ) για τα αγροδιατροφικά προϊόντα και το κρασί καθώς και γεωγραφικές ενδείξεις (ΓΕ) για τα αλκοολούχα ποτά.
Τα ΕΠΙΠ αναδεικνύουν πτυχές, όπως μια παραδοσιακή μέθοδο παραγωγής ή μια παραδοσιακή σύνθεση, χωρίς να συνδέεται με μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή. Η καταχώριση ενός ΕΠΙΠ τον προστατεύει ως όρο επισήμανσης από χρήση για την περιγραφή μη συμμορφούμενων προϊόντων και χρήσεις που παραπλανούν τον καταναλωτή.
Οι βασικοί στόχοι των προγραμμάτων ΠΓΕ και ΕΠΙΠ είναι:
- διασφαλίζει την προστασία των ονομάτων συγκεκριμένων προϊόντων και των παραδοσιακών μεθόδων παραγωγής, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας (ΔΔΙ) για τις γεωγραφικές ενδείξεις
- διασφάλιση της ακεραιότητας της εσωτερικής αγοράς
- επίτευξη θεμιτού ανταγωνισμού για τους αγρότες και τους παραγωγούς
- να παρέχει δίκαιη απόδοση στους αγρότες και τους παραγωγούς
- παρέχει σαφείς και αξιόπιστες πληροφορίες για το προϊόν στους καταναλωτές
- δημιουργεί ένα ανταγωνιστικό τοπίο με ίσους όρους ανταγωνισμού για τους παραγωγούς στις αγροτικές περιοχές.
