Ένα τραγούδι για το Βαρνακιώτη…

Γράφει η δρ Μαρία Ν.Αγγέλη

e-mail:Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

ΒΑΡΝΑΚΑΣ: Πρόκειται για ένα γραφικό χωριό σήμερα, που ιδρύθηκε κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους. Βρίσκεται σε ύψωμα της δυτικής πλευράς των Ακαρνανικών στο Ξηρόμερο. Είναι τόπος καταγωγής της μεγάλης οικογένειας Βαρνακιώτη, που αντλεί το όνομά της από αυτόν. Ο πιο γνωστός της οικογένειας για τη δράση του κατά την επανάσταση του 1821 είναι ο Γεώργιος Νικολού Βαρνακιώτης.

Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ο Βάρνακας υπήρξε έδρα του αρματολικιού του Ξηρομέρου, χάρη στην εθνική δράση της οικογένειας Βαρνακιώτη.
Ο Γεώργιος Ν. Βαρνακιώτης στις 25 Μαΐου 1821, από το Ξηρόμερο απηύθυνε Επαναστατική Προκήρυξη,με τηνοποία καλούσε κυρίως τους προεστούς, αλλά και όλους τους κατοίκους του Ξηρομέρου να αγωνιστούν για την ελευθερία. Το περιεχόμενο της προκήρυξης αυτής αποκαλύπτει την αισιοδοξία του αρματολού
της Δυτικής Ρούμελης και την επιρροή που ασκούσε στους πληθυσμούς της περιοχής.

ΕΝΑ ΚΛΕΦΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΓΙΑ ΤΟ ΝΙΚΟΛΟ ΒΑΡΝΑΚΙΩΤΗ

Ο Νικολός Βαρνακιώτης κατάγονταν από το Βάρνακα Ξηρομέρου και ήταν γιος του καπετάνιου Γιάννου Βαρνακιώτη. Ο πατέρας του πήρε μέρος στα Ορλωφικά (1770).Όταν απέτυχε το κίνημα κατέφυγε στη Ρωσία και κατατάχτηκε στο Ρωσικό στρατό με το βαθμό του συνταγματάρχη.

Σκοτώθηκε πολεμώντας στην Κριμαία. Ο Νικολός Βαρνακιώτης έγινε αρματωλός του κάτω Ξηρομέρου. Παντρεύτηκε την κόρη του Χρήστου Γρίβα, παππού του Θεοδωράκη. Αυτός ο γάμος ήταν η επέκταση μιας φιλίας που σφυρηλατήθηκε ανάμεσα στους γονείς του ζευγαριού, το Γιάννο και Χρήστο, κατά τα Ορλωφικά, όπου βρέθηκαν μαζί. Επίσης, ήταν μια έξυπνη και διπλωματική σύναψη συγγένειας. Ενωμένοι θα μπορούσαν να ισχυροποιήσουν τη θέση τους και να αντιμετωπίσουν κοινούς εχθρούς όπως: τους Μαυροματαίους του «κόλι» της Κατούνας και τους Κατσικογιανναίους του αρματολικιού της Βόνιτσας.

Είναι γνωστό ότι και στα προεπαναστατικά και επαναστατικά χρόνια υπήρχαν αντιπαλότητες και διαμάχες. Οι ήρωες δεν είναι Άγιοι. Έχουν προτερήματα αλλά και ελαττώματα, όπως οι κοινοί άνθρωποι… Το 1800 ο Γεώργιος Βαρνακιώτης διαδέχτηκε τον πατέρα του στο αρματολίκι του
Ξηρομέρου σε ηλικία 20 χρονών.

Το κλέφτικο τραγούδι είναι αφιερωμένο στο Νικολό Βαρνακιώτη. Ο Νικολός είχε αποκτήσει φήμη περίφημου οπλαρχηγού.

Το τραγούδι ξεκινάει με μια ερώτηση, ανησυχία του νταϊφά και των καπετανάτων για την τύχη του Νικολού Βαρνακιώτη. «Τι γίνηκεν ο Νικολός του Γιάννου;».

Ακολουθούν οι στίχοι 3-4 που εξυμνούν τον ήρωα: Ήταν ξακουστός στην πόλη και στη Βενετία… Και στο Ξηρόμερο ξεχώριζε σαν κυπαρίσσι. Το «πανώριο κυπαρίσσι» συμβολικά εδώ, χρησιμοποιείται για να αναδείξει ο λαϊκός τραγουδιστής το ευθυτενές παράστημα του άνδρα. Ο ήρωας διαθέτει φήμη για την παλικαριά και τη δράση του, αλλά και ανδρικό κάλλος… Για την έξαρση του ανδρικού κάλλους στα δημοτικά τραγούδια, γίνεται χρήση συμβολισμών με την ομορφιά πως: το κυπαρίσσι, ο πλάτανος κ.ά. Ως ενισχυτικό του κάλλους έρχεται συχνά η φορεσιά και η αρματωσιά του ήρωα…

Στο παραδοσιακό νανούρισμα η μάνα εύχεται και παρακαλάει τον ύπνο για το παιδί της, να της το φέρει: «Ίσιο σαν κυπαρίσσι»:

«Ύπνε, που παίρνεις τα παιδιά,/έλα πάρε και τούτο,/μικρό μικρό σού το ‘δωκα,/ μεγάλο φέρε μου ‘το•/μεγάλο σαν ψηλό βουνό,/ίσιο σαν κυπαρίσσι/…»
Στο στίχο 5 δίνεται η πληροφορία ότι ο ήρωας ήταν στο Μαχαλά, χωριό του Ξηρομέρου, και διένειμε «τα κόλια». Κόλι ήταν αρματολική υποδιαίρεση. Από την τούρκικη λέξη kol. Στους επόμενους στίχους 6-7 αναφέρει πως έκαμε τη διανομή: Στην Κατοχή πήγε ο Τζαντίλας, στην Κατούνα ο Κούτρας και στη μέση του Ξηρομέρου ο ίδιος ο Νικολός!

ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΟΥ ΒΑΡΝΑΚΙΩΤΗ

1.Καταρωτάει ο νταϊφάς και τα καπετανάτα:
2. -Κύριέ μου, το τι γίνηκεν ο Νικολός του Γιάννου;
3.Πούταν στην πόλη ξακουστός, στη Βενετιά γραμμένος,
4.Ήταν κ’ εις το Ξηρόμερο πανώριο κυπαρίσσι.
5.Στου Μαχαλά, είχε μάζωξη, που μοίραζε τα κόλια
6.Τζαντίλας εις την Κατοχή και Κούτρας στην Κατούνα,
7.Στη μέση στο Ξηρόμερο, ο Νικολός ατός του.

Στο παραπάνω δημοτικό τραγούδι η λαϊκή μούσα διασώζει τη μνήμη του Νικολού Βαρνακιώτη. Η φετινή επέτειος των 200 χρόνων από την Επανάσταση, είναι μια ευκαιρία Μνήμης και Τιμής των Ηρώων του Τόπου μας…

Πηγές:

-Απ. Σπυρόπουλου-Μεν. Καραμεσίνη, Αντίλαλοι από τα περασμένα του Αστακού και της περιοχής του, Αθήνα 1969
-Κώστα Σαρδελή, ΓεώργιοςΒαρνακιώτης, ο προδομένος στρατηγός του 1821, Αθήνα 1980
-Αλέξανδρου Σάββα, Ξηρομερίτικα Δημοτικά Τραγούδια, Αθήνα 1984
-Νίκος Θ. Μήτσης, «Ο Γιώργος Βαρνακιώτης και η Αλήθεια», https://xiromeronews.blogspot.com/2015/12/1821.html

agriniopress.gr