Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι εθνικές αρχές προστασίας των καταναλωτών δημοσίευσαν τα αποτελέσματα ενός ελέγχου ιστοτόπων («σάρωση»), μιας διαδικασίας που διεξάγεται κάθε χρόνο με στόχο τον εντοπισμό παραβιάσεων της νομοθεσίας της ΕΕ για τους καταναλωτές στις διαδικτυακές αγορές.
Για πρώτη φορά φέτος, ο έλεγχος αυτός εστίασε στην «προβολή ψευδοοικολογικής ταυτότητας» (greenwashing), όπως ονομάζεται η πρακτική κάποιων εταιρειών να ισχυρίζονται ότι κάνουν περισσότερα για το περιβάλλον απ' ό,τι πραγματικά κάνουν.
Ο έλεγχος εξέτασε οικολογικούς ισχυρισμούς δημοσιευμένους στο διαδίκτυο από διάφορους επιχειρηματικούς τομείς, όπως η ένδυση, τα καλλυντικά και ο οικιακός εξοπλισμός. Οι εθνικές αρχές προστασίας των καταναλωτών διαπίστωσαν ότι στο 42% των περιπτώσεων οι ισχυρισμοί ήταν υπερβολικοί, ψευδείς ή παραπλανητικοί και θα μπορούσαν ενδεχομένως να χαρακτηριστούν αθέμιτες εμπορικές πρακτικές βάσει των κανόνων της ΕΕ. Τα περιστατικά προβολής ψευδοοικολογικής ταυτότητας αυξάνονται διαρκώς καθώς ολοένα περισσότεροι καταναλωτές προτιμούν να αγοράζουν προϊόντα φιλικά προς το περιβάλλον.
Κύρια πορίσματα:
Μετά από έναν γενικό έλεγχο, η Επιτροπή και οι αρχές προστασίας των καταναλωτών εξέτασαν αναλυτικότερα 344 φαινομενικά αμφίβολους ισχυρισμούς και διαπίστωσαν ότι:
- Σε περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις, ο έμπορος δεν παρείχε επαρκείς πληροφορίες ώστε οι καταναλωτές να κρίνουν την ορθότητα του ισχυρισμού.
- Στο 37% των περιπτώσεων, ο ισχυρισμός περιλάμβανε αόριστες και γενικές δηλώσεις, όπως «συνειδητά», «φιλικά προς το περιβάλλον», «βιώσιμα», που είχαν ως στόχο να δημιουργήσουν στους καταναλωτές την αβάσιμη εντύπωση ότι ένα προϊόν δεν είχε αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.
- Επιπλέον, στο 59% των περιπτώσεων, ο έμπορος δεν παρείχε άμεσα αποδεικτικά στοιχεία που να τεκμηριώνουν τον ισχυρισμό του.
Με βάση συνολικές εκτιμήσεις, στις οποίες ελήφθησαν υπόψη διάφοροι παράγοντες, στο 42% των περιπτώσεων οι αρχές είχαν λόγους να πιστεύουν ότι ο ισχυρισμός μπορεί να είναι ψευδής ή παραπλανητικός και, ως εκ τούτου, θα μπορούσε ενδεχομένως να συνιστά αθέμιτη εμπορική πρακτική βάσει της οδηγίας για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές (ΟΑΕΠ).
Επόμενα βήματα
Οι εθνικές αρχές θα επικοινωνήσουν με τις εμπλεκόμενες εταιρείες για να επισημάνουν τα προβλήματα που εντοπίστηκαν και για να διασφαλίσουν ότι αυτά θα αποκατασταθούν, εάν χρειάζεται. Τα πορίσματα του ελέγχου αυτού θα τροφοδοτήσουν την εκτίμηση επιπτώσεων που θα εκπονηθεί για τη νέα νομοθετική πρόταση σχετικά με την ενδυνάμωση των καταναλωτών για την πράσινη μετάβαση, η οποία ανακοινώθηκε στο νέο θεματολόγιο για τους καταναλωτές.
Ο επίτροπος Δικαιοσύνης, κ. Ντιντιέ Ρεντέρς, δήλωσε: «Ολοένα περισσότεροι άνθρωποι προσπαθούν να ζουν με τρόπο οικολογικό, και χαιρετίζω τις εταιρείες που επιδιώκουν να παράγουν προϊόντα ή υπηρεσίες φιλικές προς το περιβάλλον. Υπάρχουν όμως και ασυνείδητοι έμποροι, οι οποίοι ξεγελούν τους καταναλωτές με ασαφείς, ψευδείς ή μεγαλοποιημένους ισχυρισμούς. Η Επιτροπή είναι προσηλωμένη στην ενδυνάμωση των καταναλωτών κατά την πράσινη μετάβαση και στην καταπολέμηση της προβολής ψευδοοικολογικής ταυτότητας. Αυτή ακριβώς είναι μία από τις κυριότερες προτεραιότητες του νέου θεματολογίου για τους καταναλωτές που εγκρίθηκε το περασμένο φθινόπωρο».
Ιστορικό
«Σάρωση» λέγεται μια σειρά ελέγχων που διενεργούνται ταυτόχρονα σε διάφορους ιστότοπους με στόχο τον εντοπισμό πιθανών παραβιάσεων της νομοθεσίας της ΕΕ για την προστασία των καταναλωτών σε έναν ορισμένο τομέα. Η «σάρωση» φέτος εστίασε σε εταιρείες που ισχυρίζονται ότι πωλούν προϊόντα φιλικά προς το περιβάλλον.
Οι σαρώσεις συντονίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και διενεργούνται σε ετήσια βάση από τις εθνικές αρχές επιβολής του νόμου στην ΕΕ, οι οποίες συγκεντρώνονται στο δίκτυο συνεργασίας για την προστασία των καταναλωτών (CPC).
Πληροφορίες σχετικά με παλαιότερες σαρώσεις διατίθενται εδώ.
Στον συντονισμό της φετινής σάρωσης δεν συμμετείχαν μόνον αρχές επιβολής της νομοθεσίας για τους καταναλωτές στην Ευρώπη, αλλά και αρχές από ολόκληρο τον κόσμο, υπό την αιγίδα του Διεθνούς Δικτύου Προστασίας των Καταναλωτών και Επιβολής της Νομοθεσίας (ICPEN). Το ICPEN δημοσιεύει σήμερα και τα δικά του αποτελέσματα, τα οποία δείχνουν παρόμοιες τάσεις.
Ο έλεγχος ιστοτόπων με έμφαση στην προβολή ψευδοοικολογικής ταυτότητας είναι μία από τις πολλές πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει η Επιτροπή προκειμένου να επιτρέψει στους καταναλωτές να κάνουν πιο βιώσιμες επιλογές. Μια άλλη πρωτοβουλία είναι η δέσμευση για την πράσινη κατανάλωση, την οποία δρομολόγησε ο επίτροπος κ. Ρεντέρς στις 25 Ιανουαρίου 2021, καθώς και μια νομοθετική πρόταση για την ενδυνάμωση των καταναλωτών για την πράσινη μετάβαση με καλύτερη πληροφόρηση σχετικά με τη βιωσιμότητα των προϊόντων και καλύτερη προστασία από ορισμένες πρακτικές, όπως η προβολή ψευδοοικολογικής ταυτότητας και η πρόωρη απαρχαίωση. Θα ακολουθήσει επίσης μια νομοθετική πρόταση για την τεκμηρίωση των οικολογικών ισχυρισμών με βάση τις μεθόδους υπολογισμού περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
Στο πλαίσιο της στρατηγικής «από το αγρόκτημα στο πιάτο», η Επιτροπή θα προτείνει εναρμονισμένη υποχρεωτική διατροφική επισήμανση στην πρόσοψη των συσκευασιών, ώστε να μπορούν οι καταναλωτές να κάνουν τεκμηριωμένες, υγιεινές και βιώσιμες διατροφικές επιλογές. Το ενεργειακό σήμα της ΕΕ παρέχει ήδη μια σαφή και απλή ένδειξη της ενεργειακής απόδοσης για διάφορες οικιακές συσκευές, επιτρέποντας έτσι στους καταναλωτές να εξοικονομούν χρήματα από τους οικιακούς λογαριασμούς ρεύματος ενώ παράλληλα μειώνονται οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε ολόκληρη την ΕΕ.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα παρακολούθησης της καταναλωτικής αγοράς, το 78% των καταναλωτών δήλωσε ότι θεωρεί τις πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις των οικιακών συσκευών πολύ ή αρκετά σημαντικές όταν κάνουν τις επιλογές τους.
