Κωστής Παλαμάς: ο νεότερος εθνικός μας βάρδος.

«Καλοί μου άνθρωποι, ακούστε με, κακός δεν είμαι, ελάτε, σιγά, να σας τα πω. Μια μοίρα με κατάτρεξε, μη με πετροβολάτε, δεν έφταιξα, πονώ» – Το τραγούδι του τρελού, Κωστής Παλαμάς.

Γεννήθηκε στην Πάτρα, σαν σήμερα, στις 13 Ιανουαρίου του 1859. Σε ηλικία επτά ετών πηγαίνει στο Μεσολόγγι, για να ζήσει με τον θείο του Δημήτρη, καθώς μένει ορφανός από μάνα και πατέρα. Στα εννέα του χρόνια, ερωτεύεται την ποίηση. Το 1875, μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του στο γυμνάσιο, εγκαθίσταται στην Αθήνα.

Σύντομα, καταλαμβάνει κεντρική θέση ανάμεσα στους κορυφαίους Έλληνες ποιητές -της γενιάς του και της ιστορίας. Εκατόν πενήντα επτά χρόνια μετά τη γέννησή του, ο Κωστής Παλαμάς αναγνωρίζεται καθολικά, ως ο νεότερος εθνικός μας βάρδος.

Ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, δοκιμιογράφους, κριτικούς λογοτεχνίας, διηγηματογράφους και θεατρικούς συγγραφείς, κεντρική μορφή της «γενιάς του 1880″, γράφει στη δημοτική, πειραματίζεται με τη Νομική Σχολή, την οποία δεν ολοκληρώνει και εν τέλει μένει πιστός και γοητευμένος στην ποίηση, με την οποία άρχισε να φλερτάρει ήδη από παιδί.

Η υποστήριξη της δημοτικής από τα «παιδαρέλια»

Ο Κωστής Παλαμάς, μαζί με τον Δροσίνη, τον Πολέμη και άλλους νέους ποιητές, αποτελούν τον πυρήνα της «Νέας Αθηναϊκής Σχολής», η οποία ενδιαφέρεται για την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας στην ποίηση. Η υποστήριξή του προς όλες τις προσπάθειες καθιέρωσης της δημοτικής ήταν συνεχής και έμπρακτη, ενώ συνεργαζόταν με το περιοδικό-όργανο του δημοτικισμού Ο Νουμάς από το πρώτο τεύχος.

Εκτός από κάποια ψήγματα καθαρεύουσας στα πρώτα του έργα, ο Παλαμάς έγραψε στη δημοτική όλα τα ποιήματά του, αλλά και τα διηγήματά του, σε μία εποχή που το γλωσσικό ζήτημα ήταν στο επίκεντρο. Η επιλογή του, ιδιαίτερα στις απαρχές της ποιητικής του πορείας, είχε ως αποτέλεσμα οι παλαιότεροι ποιητές να του προσδώσουν τον περιφρονητικό χαρακτηρισμό -όπως και στους Δροσίνη και Καμπά- «παιδαρέλι».

Ωστόσο, η Νέα Αθηναϊκή Σχολή, η οποία καλείται και Παλαμική, παρουσίασε μία νέα ποιητική πρόταση, σε μία εποχή μαρασμού του αθηναϊκού ρομαντισμού, η οποία συνετέλεσε στην ουσιαστική εξέλιξη και ανανέωση του νεοελληνικού λογοτεχνικού χώρου. Η πρώτη του τυπωμένη ποιητική συλλογή με τον τίτλο «Τραγούδια της Πατρίδος μου» κυκλοφορεί το 1886, στη δημοτική.

Ακολουθούν ακόμη δύο βιβλία. «Ο Ύμνος εις την Αθηνά» το 1889, ήταν αφιερωμένος στη γυναίκα του, Μαρία Βάλβη, με την οποία παντρεύτηκε το 1887, αποκτώντας τρία παιδιά, τον Λέανδρο, τη Ναυσικά και τον Άλκη. «Τα μάτια της ψυχής μου», ακολούθησαν, το 1892. Το 1896 αρχίζει η καθιέρωση, όταν του ανατίθεται να συνθέσει τον Ολυμπιακό Ύμνο.

Χάνει έναν γιο, απογειώνει το έργο του

Το 1897, ο Κωστής Παλαμάς, σε ένδειξη τιμής για το ποιητικό του έργο, διορίζεται από τον Υπουργό Παιδείας, Ανδρέα Παναγιωτόπουλο, ως γραμματέας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Λέγεται ότι ο Αλκιβιάδης Κρασσάς, πρύτανης του Πανεπιστημίου του είπε: «Ελπίζω, κύριε Παλαμά, τώρα που έχετε μια αξιοπρεπή θέση, ότι θα παύσετε… να γράφετε ποιήματα».

Ο Κωστής Παλαμάς, ο οποίος έπρεπε να συντάσσει επίσημα έγγραφα στη καθαρεύουσα, ως γραμματέας, ανέφερε σε επιστολή του πως στην εργασία του ήταν «μαλλιαρός» και στην υπηρεσία του «αττικιστής απ” την κορφή ως τα νύχια», ενώ το 1908 δεν δίστασε να δηλώσει δημοσίως ότι ο δημοτικισμός ήταν η αρετή του.

Ένα χρόνο μετά τον διορισμό του, το 1898, ο ποιητής γράφει το ποίημα «Ο Τάφος», το οποίο είναι αφιερωμένο στον μικρό του γιο Άλκη που έφυγε από τη ζωή. Μετά από τον χαμό του γιου του, ξεκινά η σημαντικότερη περίοδος για τον Παλαμά, η οποία κορυφώθηκε με τη δημοσίευση του «Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου», το 1907 -δουλειά η οποία θεωρείται η κορυφαία του.

Ο δεύτερος εθνικός μας ποιητής και η κηδεία που έμεινε στην ιστορία

Το ποιητικό του έργο ξεπερνά τις σαράντα δημοσιευμένες ποιητικές συλλογές, θεατρικά έργα, συγκριτικές μελέτες και βιβλιοκριτικές, κριτικά και ιστορικά δοκίμια. Υπήρξε από τους πολυγραφότερους Έλληνες λογοτέχνες. «Η Ασάλευτη ζωή», «Οι καημοί της Λιμνοθάλασσας», «Πολιτεία και Μοναξιά», «Η φλογέρα του Βασιλιά», είναι μόνο μερικά από τα έργα του που μπορούμε να αναφέρουμε.

Ο Κωστής Παλαμάς ήταν υποψήφιος για Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας 14 φορές, καθιέρωσε το δημοτικό τραγούδι και υπήρξε ο δημιουργός μιας νέας εποχής στη ποίηση και στη λογοτεχνία. Όχι άδικα λοιπόν, για πολλούς θεωρείται ο δεύτερος εθνικός ποιητής της Ελλάδας, ιδανικό που χρησιμοποιεί στα περισσότερα από τα ποιήματά του, μετά τον Διονύσιο Σολωμό.

Ο σπουδαίος Έλληνας ποιητής έφυγε από τη ζωή στις 27 Φεβρουαρίου του 1943, σε ηλικία 84 ετών. Στις 28 Φεβρουαρίου έγινε η κηδεία του στο Α” Νεκροταφείο της Αθήνας, και έμεινε στην ιστορία, καθώς μπροστά στους έκπληκτους Γερμανούς κατακτητές, χιλιάδες κόσμου τον συνόδευσαν στην τελευταία του κατοικία, ψάλλοντας τον εθνικό ύμνο.

«Σε αυτό το φέρετρο ακουμπάει η Ελλάδα», είπε ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός, απαγγέλοντας το ποίημα «Παλαμάς», που είχε γράψει προς τιμήν του, τα χαράματα εκείνης της ημέρας.

Στίχοι του Κωστή Παλαμά

• Αυτό το λόγο θα σας πω, δεν έχω άλλο κανένα, μεθύστε με τ” αθάνατο κρασί του Εικοσιένα – Στη νεολαία μας, 1 Νοεμβρίου 1940
• Γρίκησε τι λέει το δέντρο που το κόψαν και το κάµανε καράβι: «Μες στο νέο κορμί µου ολάσβηστη η παντοτινή ψυχή µου ανάβει». – Ο δωδεκάλογος του Γύφτου (1907), Ο δουλευτής
• Η αρχαία ψυχή ζει μέσα μας αθέλητα κρυμμένη. – Ίαμβοι και ανάπαιστοι (1897)
• Η μεγαλοσύνη στα Έθνη δε μετριέται με το στρέμμα, με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και με το αίμα. – Στ” άρματα, 12 Οκτωβρίου 1915, περ. Ο Νουμάς, Τεύχος 575, σελ. 372
• Κάποτε τάφταστα όνειρα γεννάνε τα μεθύσια τα πιο παθητικά. – Σκληροί και Δειλοί στίχοι, «Φωτοΐσκος», περ. Νέα Ζωή, Τεύχος 10-12 (1909), σελ. 350
• Τα περασμένα εμπρός μου διαβαίνουνε ξανά, Και δέχοντ” άλλο σχήμα και φως τα τωρινά. – Τα μάτια της ψυχής μου (1892)

«Τα μεγάλα ιδανικά, όταν ανθίζουν και ζουν στο σπίτι του καθενός, ο ποιητής τους χτίζει παλάτια. Τα μεγάλα εθνικά ιδανικά, όταν ξεπέφτουν και ο καθένας τα διώχνει από το σπίτι του, ο ποιητής τα παίρνει στο καλύβι του και άσυλο τους δίνει».

pathfinder.gr