Λόγω των καθυστερήσεων στην έγκριση του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027 και της κοινής αγροτικής πολιτικής (ΚΑΠ) για την περίοδο μετά το 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε μεταβατικούς κανόνες όσον αφορά την ΚΑΠ για το 2021 προκειμένου να συνεχιστεί η χρηματοδότηση των γεωργών και της αγροτικής ανάπτυξης από την ΕΕ μετά το τέλος της τρέχουσας περιόδου της ΚΑΠ και έως ότου τεθεί σε ισχύ η νέα ΚΑΠ.
Στη γνώμη που δημοσίευσε, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο προειδοποιεί ότι οι καθυστερήσεις αυτές θα μεταθέσουν κατά τουλάχιστον ένα έτος την εφαρμογή της δυνητικά περισσότερο φιλόδοξης γεωργικής πολιτικής της ΕΕ.
Σύμφωνα με τους ελεγκτές, αυτός ο πρόσθετος χρόνος πρέπει να αξιοποιηθεί για να αντιμετωπιστούν οι κλιματικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις που παρουσιάζονται στην Πράσινη Συμφωνία, να εξασφαλιστεί η άρτια διακυβέρνηση της μελλοντικής ΚΑΠ, καθώς και για να ενισχυθεί το σχετικό πλαίσιο επιδόσεων.
Η Επιτροπή πρότεινε την παράταση του ισχύοντος νομικού πλαισίου και τη συνέχιση της χρηματοδότησης της πολιτικής βάσει των ποσών που είχε συμπεριλάβει στην πρότασή της για το ΠΔΠ όσον αφορά την περίοδο μετά το 2020. Με αυτή την πρόταση μεταβατικού κανονισμού επιδιώκεται η παροχή ασφάλειας και η διασφάλιση της συνέχειας της στήριξης, καθώς και η ομαλή μετάβαση από την τρέχουσα στην επόμενη περίοδο. Οι προτεινόμενοι μεταβατικοί κανόνες για το 2021 βασίζονται στην παραδοχή ότι η θέσπιση της νέας ΚΑΠ, η οποία αρχικώς προγραμματιζόταν να τεθεί σε εφαρμογή την 1η Ιανουαρίου 2021, θα καθυστερήσει κατά ένα έτος. Οι ελεγκτές ανέλυσαν κατά πόσον οι κανόνες αυτοί είναι νομικά σαφείς και οικονομικά συνετοί, καθώς και τις συνέπειές τους για την ΚΑΠ μετά το 2020.
«Λαμβάνοντας υπόψη την πρόοδο των συζητήσεων μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, η εφαρμογή του νέου νομικού πλαισίου και των στρατηγικών σχεδίων της ΚΑΠ από το 2022 αναμένεται ενδεχομένως να προσκρούσει σε δυσκολίες,» δήλωσε ο Joao Figueiredo, Μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου και αρμόδιος για τη γνώμη. «Αυτό το πρόσθετο χρονικό διάστημα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την επίλυση των προβλημάτων 2 EL που θίγουμε στη γνώμη, ιδίως εκείνων που σχετίζονται με τις κλιματικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις».
Η πρόταση της Επιτροπής παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να παρατείνουν τα προγράμματά τους αγροτικής ανάπτυξης κατά ένα έτος, έως το τέλος του 2021. Οι ελεγκτές τονίζουν ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξακολουθήσουν να επιδιώκουν με το ίδιο ή υψηλότερο επίπεδο φιλοδοξίας την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών και κλιματικών ζητημάτων με κάθε «νέο κονδύλιο» που χρησιμοποιείται στο πλαίσιο των παλαιών κανόνων.
Οι ελεγκτές σημειώνουν επίσης ότι δίδεται περισσότερη προσοχή στις ενισχύσεις που χορηγούνται σε άτομα που δεν είναι «πραγματικοί γεωργοί», οι οποίοι αποκτούν γεωργικές εκτάσεις προκειμένου να λάβουν ενισχύσεις στο πλαίσιο της ΚΑΠ, και καλούν την Επιτροπή και τους υπεύθυνους για τη χάραξη πολιτικής να αξιοποιήσουν το πρόσθετο έτος για να αξιολογήσουν κατά πόσο χρήζουν αναθεώρησης τα κριτήρια που προβλέπονται στις νομοθετικές προτάσεις για την ΚΑΠ μετά το 2020.
Επισημαίνουν ακόμη την αναβολή της εκ των υστέρων αξιολόγησης της τρέχουσας περιόδου για το τέλος του 2026. Αυτό σημαίνει ότι η Επιτροπή θα εκπονήσει την πρότασή της για την ΚΑΠ μετά το 2027 χωρίς να έχει αξιολογήσει πλήρως τις επιδόσεις της ΚΑΠ κατά την περίοδο 2014-2020.
Το 2018, η Επιτροπή παρουσίασε την πρότασή της σχετικά με τη νέα ΚΑΠ για την περίοδο μετά το 2020, η οποία επρόκειτο να τεθεί σε εφαρμογή την 1η Ιανουαρίου 2021 και στο πλαίσιο της οποίας οι ενισχύσεις δεν θα βασίζονταν πλέον αποκλειστικά στη συμμόρφωση με τους κανόνες, αλλά και στις επιδόσεις ως προς την εκπλήρωση των στόχων που καθορίζονται στα στρατηγικά σχέδια των κρατών μελών. Το ίδιο έτος, το ΕΕΣ δημοσίευσε τη γνώμη του αριθ. 7/2018 σχετικά με την προτεινόμενη μεταρρύθμιση, σημειώνοντας ότι υπολειπόταν των φιλοδοξιών της ΕΕ για μια περισσότερο οικολογική και άρτια προσέγγιση βάσει επιδόσεων.
Σύμφωνα με τις νομοθετικές προτάσεις της Επιτροπής για την ΚΑΠ μετά το 2020, τα κράτη μέλη θα έπρεπε να υποβάλουν τα στρατηγικά σχέδιά τους στην Επιτροπή έως την 1η Ιανουαρίου 2020. Εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία για το νέο ΠΔΠ εντός του 2020, το 2021 θα εφαρμοστούν τα ισχύοντα δημοσιονομικά ανώτατα όρια. Ο μεταβατικός κανονισμός καλύπτει τη στήριξη από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ) και επηρεάζει διάφορες πτυχές της ΚΑΠ, συμπεριλαμβανομένων των πολυετών δεσμεύσεων, του επιπέδου περιβαλλοντικής και κλιματικής φιλοδοξίας, του χρονοδιαγράμματος πληρωμών και των ρυθμίσεων αξιολόγησης.
Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο συμβάλλει στη βελτίωση της νομοθεσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μεταξύ άλλων, με τη δημοσίευση γνωμών επί προτάσεων για νέα νομοθεσία με δημοσιονομικό αντίκτυπο ή για την τροποποίηση της ισχύουσας. Οι γνώμες αυτές χρησιμοποιούνται από τις νομοθετικές αρχές, ήτοι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, στο πλαίσιο των νομοθετικών εργασιών τους.
