Εκεί βρήκαν καταφύγιο χιλιάδες κυνηγημένοι Έλληνες στην επανάσταση του 1821 και η οικογένεια του Καραΐσκάκη…
Από μακριά μοιάζει με ηφαίστειο καθώς στο νησί δεσπόζει ένα βουνό ύψους 745 μέτρων. Έχει ελάχιστους κατοίκους και απαγορεύεται η κυκλοφορία αυτοκινήτων.
Για το λόγο αυτό σε ολόκληρο το νησί υπάρχει μόνο ένας δρόμος, που ενώνει τον κεντρικό οικισμό με έναν δεύτερο. Είναι κατάφυτο με πεύκα και ελαιώνες, που φτάνουν μέχρι τη θάλασσα. Έχει γαλανά νερά και οι παραλίες του νησιού είναι προσβάσιμες από θαλάσσης. Για αυτό θεωρείται και ο παράδεισος των καγιάκερς που έχουν το προνόμιο να συναντούν από κοντά κοπάδια από δελφίνια και να εξερευνούν θαλάσσιες σπηλιές και εγκαταλελειμένους πέτρινους οικισμούς…
Κοπάδια με δελφίνια προσεγγίζουν το νησί του Καλάμου για να βρουν τροφή. Τα θαλάσσια καγιάκ των Cannibals κάθε χρόνο τον μήνα Ιούλιο εκδράμουν στην περιοχή και ζουν από κοντά την μοναδική αυτή εμπειρία….
Στις απρόσιτες σπηλιές βρίσκουν καταφύγιο οι μεσογειακές φώκιες ενώ την διάρκεια του Β΄παγκοσμίου πολέμου στο νησί έβρισκε καταφύγιο και το φημισμένο υποβρύχιο «Παπανικολής» . Άλλωστε η ιστορική σπηλιά στο Μεγανήσι είναι πάρα πολύ κοντά….
Στο νησί έχουν έρθει στο φως ευρήματα Nεολιθικών, Pωμαϊκών και Πρωτοβυζαντινών Xρόνων….
Είναι το νησί Κάλαμος, το δεύτερο μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος των Τηλεβοϊδων νήσων. Βρίσκεται απέναντι από τις ακτές τις Αιτωλοακαρνανίας σε κοντινή απόσταση με την Λευκάδα. Στα νησάκια των Τηλεβοϊδων ανήκει και ο περίφημος Σκορπιός και οφείλουν το όνομα τους στην αρχαία φυλή των Τηλεβόων, που σύμφωνα με τον Όμηρο, ήταν νησιώτες που φημιζόταν για τις κωπηλατικές τους ικανότητες και ασχολούνταν με την πειρατεία. Το όνομα τους προερχόταν από τα παιδιά του Ποσειδώνα και της Ιπποθόης, τον Ταφίο και τον Τηλεβόα. Οι Τηλεβόες ή διαφορετικά Ταφίοι χρησιμοποιούσαν ως ορμητήριο και το γειτονικό νησί Μεγανήσι, που στα ομηρικά έπη ονομαζόταν Τάφος. Ήταν ξακουστοί πειρατές της αρχαιότητας, που χάρη στις δεξιότητες τους στη θάλασσα, λήστευαν τα ξένα πλοία και εμπορευόνταν σκλάβους, που έπαιρναν από τις επιδρομές τους. Σύμφωνα με έναν από τους μύθους, όταν οι Τηλεβόες κατέλαβαν τα νησιά του Ιονίου, πολέμησαν εναντίον των Μυκηνών, σκοτώνοντας τα εφτά από τα οχτώ παιδιά του βασιλιά τους….
Το στενό μεταξύ του Κάλαμου και του Μύτικα Αιτωλοακαρνανίας αποτελούσε σημαντικό στρατιωτικό πέρασμα από την αρχαιότητα. Στην φωτογραφία διακρίνεται ο Κάλαμος και αριστερά το νησάκι Καστός.
Το νησί κατοικήθηκε περίπου τον 14ο αιώνα από κατοίκους κυρίως της Αιτωλοακαρνανίας, Λευκάδας και της Ιθάκης. Αργότερα πέρασε στην κυριαρχία των Βενετών, των Ρώσων και των Γάλλων. Τα χρόνια της επανάστασης έγινε το ορμητήριο σημαντικών προσωπικοτήτων του αγώνα. Πρώτος βρέθηκε στο νησί το 1791 ο θαλασσομάχος, Λάμπρος Κατσώνης, που ήταν επικεφαλής ενός στόλου 22 πλοίων που ήταν αγκυροβολημένα στο λιμάνι του Καλάμου. Το 1810 ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης πήγε στον Κάλαμο για να πολεμήσει τους Γάλλους. Από εκεί παρέλαβε τους άντρες και τους μετέφερε στο Μεγανήσι απ’ όπου και έδιωξαν τελικά τους Γάλλους και το νησί περιήλθε στους Άγγλους….
Κοντά στον οικισμό Επισκοπή βρίσκεται το «καστρομονάστηρο», στο οποίο επί τουρκοκρατίας έμεναν περίπου 60.000 κάτοικοι των γύρω περιοχών που πήγαιναν εκεί για να προφυλαχθούν από τους Τούρκους…
Τα δύσκολα χρόνια της επανάστασης στο νησί βρήκαν καταφύγιο 60.000 φυγάδες από την Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα, την Ήπειρο και από το πολιορκημένο Μεσολόγγι. Ωστόσο πολλοί επαναστάτες ήταν ανεπιθύμητοι στον τότε αρμοστή Τόμας Μαιτλάντ και τους έδιωχνε. Όπως ανέφερε ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης από το αφιερωτικό στον εθνομάρτυρα Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε΄:
«Διωγμένοι από τον Κάλαμο με την ψυχή στο στόμα
Χιλιάδες γυναικόπαιδα δεν βρίσκουν xούφτα χώμα
Να μείνουν ακυνήγητα… κι ο χάρος δεκατίζει»….
Ο εγκαταλελειμμένος οικισμός Πόρτο Λέονε, πήρε το όνομα του από τους Ενετούς που πέρασαν από το νησί τους προηγούμενους αιώνες. Η περιοχή ήταν πειρατικό καταφύγιο….
Σύμφωνα με τον ιστορικό Γιάννη Βλαχογιάννη ανάμεσα στους φυγάδες που είχαν βρει καταφύγιο στον Κάλαμο ήταν και η κυνηγημένη οικογένεια του Γεωργίου Καραΐσκάκη. Λέγεται πως η γυναίκα του πέθανε το 1827 στον Κάλαμο από βαριά ασθένεια. Ο Καραϊσκάκης πληροφορήθηκε ότι η γυναίκα του ήταν βαριά άρρωστη αλλά τότε βρισκόταν στην Αθήνα και πολεμούσε τον Κιουταχή. Παρά τα δυσάρεστα νέα δεν εγκατέλειψε την πολιορκία και συνέχισε να πολεμά. Έτσι δεν την πρόλαβε ζωντανή για να την αποχαιρετήσει.
Ο Κάλαμος ενώθηκε το 1864 με την υπόλοιπη Ελλάδα. Μπορεί να είναι ένα μικροσκοπικό νησί, αλλά έχει σπουδαία ιστορία. Φημίζεται για την ηρεμία και την απομόνωση που προσφέρει και όπως τα περισσότερα νησιά του Ιουνίου, έχει καταπράσινο τοπίο και υπέροχες γαλάζιες παραλίες….
