Ιωάννης Παναγιωτόπουλος
Η πολιτική της Ρωσίας στην Ανατολική Μεσόγειο τους τελευταίους αιώνες διακρίνεται από την υπερβολή στην χρήση μέσων και ταυτόχρονα από την επίτευξη του ελάσσονος αποτελέσματος.
Οφείλουμε πάντα να θυμόμαστε την ιστορική ευθύνη των ιδεοληπτικών κύκλων του Πανσλαβισμού που εξέθρεψαν το καταστροφικό φαινόμενο του εθνικισμού μεταξύ των χριστιανικών πληθυσμών των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής ολόκληρο το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.
Η φαινομενική και μεσοπρόθεσμη επιτυχία των στόχων, δεν επαληθεύτηκε μακροπρόθεσμα, καθώς συνοδεύτηκε από την πλήρη κατάρρευση ερεισμάτων και συμφερόντων που συνδέονταν με αυτήν τη μεγάλη χώρα. Το πρόσφατο παράδειγμα των Σκοπίων θα βαραίνει πάντοτε την ιστορικά αποδεδειγμένη αφελή πολιτική της Ρωσίας στην περιοχή, η οποία αφενός οδήγησε στη δημιουργία του Μακεδονικού προβλήματος, που εξακολουθεί να συνιστά σημείο τριβής, και αφετέρου λειτούργησε διαλυτικά μεταξύ των Ορθοδόξων.
Τα πράγματα σήμερα με περίεργο τρόπο συνεχίζουν να ακολουθούν την ίδια πορεία. Η Ρωσία στην Συρία εντός ελάχιστου χρόνου πέτυχε το ακατόρθωτο, διέλυσε την αντίσταση των ισλαμιστών και ανέτρεψε την σχεδόν πλήρη κυριαρχία τους στην χώρα. Αναδιοργάνωσε τον κατάκοπο Συριακό Στρατό και πέτυχε με ελάχιστες απώλειες σε ανθρώπινο δυναμικό να επιφέρει καταστροφικά πλήγματα στους αντιπάλους της.
Είναι βέβαιο ότι στο μέλλον στις Σχολές Πολέμου θα διδάσκεται η στρατηγική των πράγματι σπουδαίων επιτελών που φαίνεται να διαθέτει σήμερα αυτή η χώρα. Τα αποτελέσματα είναι συντριπτικά και δείχνουν την μεγάλη επιτυχία ενός στρατηγικού εγχειρήματος, που κατέστησε την Ρωσία ξανά στρατηγικό παίχτη στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η νίκη, όμως, στο πεδίο της μάχης δεν συνεπάγεται και αντίστοιχα κέρδη, επειδή η Ρωσία:
α) διατηρεί στην εξουσία το καθεστώς Άσαντ, περιορίζοντας τη δυνατότητα πολιτικής λύσης με τις Δυτικές Δυνάμεις,
β) δεν επέτρεψε την άμεση ίδρυση του Κουρδικού Κράτους, περιορίζοντας μάλιστα δραματικά τα εδαφικά όρια ελέγχου των Κουρδικών δυνάμεων αυτοάμυνας,
γ) δεν προώθησε την ίδρυση χριστιανικού κράτους στα παράλια της Συρίας και του Λιβάνου, ικανού να διαφυλάξει την ασφάλεια των διωκόμενων χριστιανών της περιοχής, και
δ) συμμάχησε με την Τουρκία, η οποία απετέλεσε έναν από τους βασικούς υποκινητές του Συριακού προβλήματος.
Αλλά το Συριακό πρόβλημα πλέον δεν είναι μόνο πολιτικό, αλλά πολύ πιο ουσιαστικό, ειδικά όταν φαίνεται ότι η Τουρκία οδηγείται σε ρήξη με την Δύση και η αλλαγή των συνόρων στο Κοσσυφοπέδιο δεν θα είναι μια απλή τομή σε μια περιορισμένη περιοχή, αφού υπερβαίνεται για πρώτη φορά η αρχή της διατήρησης των συνόρων.
Εάν η Τουρκία τελικά διαρρήξει τις σχέσεις της με τη Δύση, τότε οι εξελίξεις θα είναι αρνητικές. Και είναι βέβαιο ότι η Τουρκία θα προβεί σε αυτήν την κίνηση μόνο για ένα λόγο, γιατί πιστεύει ότι η παραμονή της στο ΝΑΤΟ αποτελεί δέσμευση για την τήρηση των όρων της Συνθήκης της Λωζάνης. Η περαιτέρω αμφισβήτηση από την Τουρκία της Συνθήκης της Λωζάνης και η πιθανή αποχώρησή της από το ΝΑΤΟ, μαζί με μια στρατηγική συνεργασία Τουρκίας - Ιράν, είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσουν σε μια θερμή κρίση με την Ελλάδα, στην οποία οι συσχετισμοί θα είναι πρωτόγνωροι για όλα τα μέρη, και νικητής δεν θα είναι η Τουρκία!
Η δημιουργία του Κουρδικού Κράτους, την οποία ανέκοψε η Ρωσική παρουσία στην περιοχή, είναι λύση σταθερότητας και οικονομικής ανάπτυξης, αφού θα δημιουργήσει μια νέα εμπορική οδό. Αλλά και η δημιουργία ενός χριστιανικού κράτους είναι απαραίτητη, καθώς μόνο έτσι θα προστατευθούν οι χριστιανοί της περιοχής!
Αλλά σήμερα η Ρωσία αντιμάχεται και τις δύο αυτές προοπτικές, ενώ θα είχε μόνο να κερδίσει. Το πρόσφατο παράδειγμα άλλωστε του Μαυροβουνίου, θα έπρεπε να είχε πείσει τους διπλωματικούς κύκλους της Μεγάλης χώρας να αναθεωρήσουν την στρατηγική τους! Και οι αρχικά προνομιακές σχέσεις με τη σημερινή Ελληνική κυβέρνηση δείχνουν πόσο επιπόλαια θεώρησαν ότι μπορούν να διεισδύσουν σε χώρες με Δυτικές συμμαχίες.
Οι εξελίξεις θα επιφέρουν σε σύντομο χρόνο την πλήρη εξάλειψη των ρωσικών ερεισμάτων στα Βαλκάνια, και τον εγκλωβισμό σε μια σχέση αποκλειστικά με την Τουρκία.
Έτσι, και ενώ η Ρωσία φαίνεται να ζεσταίνεται ξανά στα νερά της Ανατολικής Μεσογείου, κινδυνεύει να υποστεί πλήρη αποκλεισμό από τα Βαλκάνια, να εγκλωβιστεί οριστικά σε μια επικίνδυνη λυκοφιλία με την Τουρκία, και τελικά να χάσει όλα όσα πέτυχε στη Συρία, θυμίζοντας ότι πολλές φορές αυτοί που νικούν στους πολέμους, χάνουν στα διπλωματικά τραπέζια!
*Ο Ιωάννης Παναγιωτόπουλος είναι Επ. Καθηγητής του ΕΚΠΑ, διετέλεσε Γεν. Γραμματέας Μέσων Ενημέρωσης, και πολιτεύεται με τη ΝΔ
