Η Μάρπησσα ήταν κόρη του ποτάμιου θεού Εύηνου και εγγονή του θεού του πολέμου Άρη. Όταν κάποτε επισκέφτηκε την Αιτωλία, ο Ίδας, Μεσσήνιος ήρωας που εθεωρείτο ο πιο δυνατός και ο πιο τολμηρός από τους ανθρώπους, έτυχε να βρεθεί σε μια γιορτή, στο όρος Χαλκίς (Βαράσοβα), αφιερωμένη στη θεά Άρτεμη. Εκεί, στο πλήθος που ήταν συγκεντρωμένο, διέκρινε μια πανέμορφη κοπέλα να χορεύει μαγευτικά. Ήταν η Μάρπησσα και ήταν κόρη του Βασιλιά της Αιτωλίας, του Εύηνου. Ο Ίδας μαγεύτηκε τόσο πολύ από την ομορφιά της Μάρπησσας και τον θεσπέσιο χορό της, και αποφάσισε να την κλέψει, να την οδηγήσει στην πατρίδα του και να την παντρευτεί. Πλησίασε λοιπόν τη Μάρπησσα, άπλωσε τα δυνατά χέρια του, την άρπαξε και στη συνέχεια έφυγε με το άρμα του για τη Μεσσηνία. Ο Εύηνος, αφού έμαθε γρήγορα για την αρπαγή της κόρης του, ανέβηκε και αυτός στο άρμα του για να προλάβει τον Ίδα και τον κυνήγησε μέχρι τον ποταμό Λυκόρμα. Όμως ο Ίδας είχε ήδη κερδίσει δρόμο, τα άλογά του τα οποία ήταν δώρο του θεού Ποσειδώνα ήταν γρηγορότερα ενώ μπορούσαν ακόμη και να πετούν. Έτσι, ο Ίδας κατάφερε να ξεφύγει από τον Εύηνο, πέταξε πάνω από τον ποταμό και χάθηκε στον ορίζοντα, κρατώντας σφιχτά στα χέρια του την όμορφη Μάρπησσα.
Απελπισμένος ο βασιλιάς Εύηνος, κι αφού έχασε τις ελπίδες του να σώσει την αγαπημένη του κόρη, πρώτα έσφαξε τα άλογα του άρματός του, τα έριξε στο ποτάμι και έπειτα έπεσε και ο ίδιος στα ορμητικά του νερά και πνίγηκε. Από τότε ο ποταμός Λυκόρμας, ονομάστηκε Εύηνος.
Ο Ίδας και η Μάρπησσα πήγαν στην πατρίδα του Ίδα τη Μεσσήνη, και η Αιτωλή πριγκίπισσα υποχρεώθηκε να παραμείνει εκεί, σύζυγος πλέον του τολμηρού ήρωα.
Ωστόσο και ο θεός Απόλλωνας ενδιαφερόταν να παντρευτεί την όμορφη Μάρπησσα μιας και είχε κι αυτός γοητευτεί από αυτήν, κάποια άλλη φορά που την είχε δει στο παρελθόν. Θύμωσε λοιπόν που την άρπαξε ο Ίδας και ανέβηκε στο άρμα του με τα φτερωτά άλογά του και έφτασε στη Μεσσηνία. Σταμάτησε ο Απόλλωνας το άρμα του δίπλα στου Ίδα και του ζήτησε να του παραχωρήσει τη Μάρπησσα για να την παντρευτεί. Ο Ίδας όμως αρνήθηκε και σύντομα οι δύο άντρες άρπαξαν το δόρυ και την ασπίδα τους και ξέσπασε μια τρομερή μονομαχία μεταξύ τους. Ο Απόλλωνας ήταν θεός αλλά και ο Ίδας επίσης πολύ δυνατός και μπορούσε να αποκρούει όλα τα χτυπήματα του Απόλλωνα.
Η μάχη ήταν αμφίρροπη, κανείς δεν υποχωρούσε ενώ οι αντίπαλοι προκαλούσαν και χλεύαζαν ο ένας τον άλλο κατά τη διάρκεια της. Ο
Δίαςαπό τον Όλυμπο, άκουσε τη φοβερή κλαγγή των όπλων και πέταξε σύντομα προς τη Μεσσηνία για να επέμβει. Αρχικά προέτρεψε να πάρει τη Μάρπησσα ο πιο δυνατός, αλλά αφού η μονομαχία τους δεν είχε βγάλει νικητή, αποφάσισε να κάνει την επιλογή του άντρα της η ίδια η Μάρπησσα. Ο Απόλλωνας αισθάνθηκε σίγουρος ότι η Μάρπησσα θα επέλεγε αυτόν για σύζυγο, μιας και ήταν θεός ισχυρός και όμορφος, σε αντίθεση με το Μεσσήνιο γίγαντα ο οποίος ήταν χοντροκομμένος και θνητός.
Μια διαφορετική εκδοχή από την παραπάνω, είναι αυτή του Σιμωνίδη, του γνωστού λυρικού ποιητή της αρχαιότητας. Σύμφωνα με αυτόν τον σχολιαστή του Ομήρου, η Μάρπησσα ήταν περιζήτητη για την ομορφιά της και πολλοί ήταν οι μνηστήρες που τη διεκδικούσαν. Ο πατέρας της όμως Εύηνος, προκαλούσε όλους τους ενδιαφερόμενους να διαγωνιστούν μαζί του σε αρματοδρομία. Σε περίπτωση που κάποιος τον κέρδιζε, έκοβε το κεφάλι του και στόλιζε με αυτό τους τοίχους του ανακτόρου του. Μάλιστα, είχε κτίσει ολόκληρο ναό από τα κρανία των υποφηφίων γαμπρών της Μάρπησσας. Όταν εμφανίστηκε ο Ίδας σαν υποψήφιος σύζυγος, δεν χρειάστηκε να περιμένει να μονομαχήσει με τον Εύηνο στην αρματοδρομία και την απήγαγε, παραβλέποντας τους κανόνες που είχε θέσει ο Εύηνος.
Ο Παυσανίας γράφει ότι στη Λάρνακα του Κυψέλου απεικονιζόταν η επανάκτηση της Μάρπησσας από τον Ίδα σε βάρος του
Απόλλωνα, ενώ την αναπαράσταση συνόδευαν και εξάμετροι στίχοι. Στο έργο του μάλιστα Ηλιακά αναφέρει:
« ΙΔΑΣ ΜΑΡΠΗΣΣΑΝ ΚΑΛΛΙΣΦΥΡΟΝ, ΑΝ ΟΙ ΑΠΟΛΛΩΝ / ΑΡΠΑΣΕ, ΤΑΝ ΕΥΑΝΟΥ ΑΓΕΙ ΠΑΛΙΝ ΟΥΚ ΑΚΕΟΥΣΑΝ»
[Ο Ίδας τη Μάρπησσα με τα ωραία σφυρά που ο Απόλλωνας του την άρπαξε, την κόρη του Ευήνου, την παίρνει πάλι, όχι παρά την θέλησή της] Παυσανίας, Ηλιακά, 18,3.
Σε δύο αττικές αγγειογραφίες απεικονίζεται ο Δίας να διευθετεί τη διαφορά του Ίδα και του Απόλλωνα σχετικώς με τη Μάρπησσα. Σε ετρουσκικό καθρέφτη η Μάρπησσα παριστάνεται ανάμεσα στον Απόλλωνα και τον Ίδα.
Ο Ίδας οδηγεί την Μάρπησσα που πήρε από τον Απόλλωνα.
[Σχέδιο του κρατήρα του Κύψελου, 7ος αιώνας π.Χ.].
https://sites.google.com
