Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence-AI): Από τις Ρίζες της στην Επανάσταση του Μέλλοντος, Άρθρο

Επιμέλεια: Θωμάς Στάππας M.Eng, MBA*

Η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) αποτελεί μία από τις πιο εντυπωσιακές και ταχύτατα εξελισσόμενες τεχνολογίες της εποχής μας, με δυνατότητες να μετασχηματίσει θεμελιωδώς την καθημερινότητά μας, την οικονομία, τις επιχειρήσεις, τις κυβερνήσεις και γενικότερα την κοινωνία στο σύνολό της. Τα τελευταία 70 χρόνια, η AI έχει περάσει από θεωρητικές συζητήσεις σε πρακτικές εφαρμογές που ήδη επηρεάζουν τον κόσμο μας. Το μέλλον της AI είναι συναρπαστικό, αλλά εγείρει και σοβαρούς ηθικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς προβληματισμούς, οι οποίοι θα επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο ζούμε και εργαζόμαστε.
Αυτό το άρθρο εξετάζει την ιστορική διαδρομή της AI, τις σύγχρονες εφαρμογές της, τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που προσφέρει, καθώς και την κοινωνική και πολιτική της διάσταση.

Η Αφετηρία της Τεχνητής Νοημοσύνης

Η ιδέα της Τεχνητής Νοημοσύνης εμφανίστηκε τη δεκαετία του 1950, όταν ο Άλαν Τούρινγκ (Alan Turing), πρωτοπόρος της επιστήμης των υπολογιστών, πρότεινε το διάσημο Τεστ Τούρινγκ (Turing Test). Το τεστ αυτό αποσκοπούσε στο να αξιολογήσει αν μια μηχανή μπορεί να επιδείξει ανθρώπινη νοημοσύνη. Αυτή η αρχική σύλληψη έθεσε τις βάσεις για τη δημιουργία των πρώτων «έξυπνων» πληροφοριακών συστημάτων.

Ο όρος "Artificial Intelligence" (ΑΙ) υιοθετήθηκε επίσημα το 1956 από τον Τζον Μακάρθι (John McCarthy), κατά τη διάρκεια του συνεδρίου Dartmouth Conference, όπου οι επιστήμονες προσπάθησαν να αναπτύξουν αλγόριθμους ικανούς να προσομοιώνουν την ανθρώπινη σκέψη. Αλγόριθμος είναι ένα σύνολο από βήματα που ακολουθούμε, στην πληροφορική, για να λύσουμε ένα πρόβλημα ή να εκτελέσουμε μια εργασία.

Από τη Θεωρία στην Πράξη

Η πρόοδος της AI πέρασε από διάφορες φάσεις. Στη δεκαετία του 1960, η AI άρχισε να βρίσκει πρακτικές εφαρμογές, κυρίως στην ανάλυση δεδομένων. Παρά τα πρώιμα επιτεύγματα, οι δεκαετίες του 1970 και του 1980 χαρακτηρίστηκαν από στασιμότητα λόγω υπερβολικών προσδοκιών και περιορισμένης τεχνολογικής υποστήριξης (περιορισμένες δυνατότητες υπολογιστικών μηχανών) οδηγώντας στους λεγόμενους «χειμώνες της AI».

Η αναγέννηση της AI ήρθε με την αύξηση της υπολογιστικής ισχύος και την πρόοδο στη διαχείριση δεδομένων. Το 1997, το «Deep Blue» υπολογιστικό σύστημα της IBM, νίκησε τον παγκόσμιο πρωταθλητή σκακιού Γκάρι Κασπάροφ, αποδεικνύοντας την ισχύ της AI σε σύνθετες στρατηγικές διαδικασίες.

Επανάσταση με Μηχανική Μάθηση και Νευρωνικά Δίκτυα

Από το 2000 και μετά, οι τεχνολογικές εξελίξεις επιτάχυναν την ανάπτυξη της AI. Η Μηχανική Μάθηση (Machine Learning - ML), με την ικανότητά της να επιτρέπει στις μηχανές να μαθαίνουν από τα δεδομένα χωρίς την ανάγκη άμεσης ανθρώπινης παρέμβασης, αποτέλεσε το κλειδί για την πρόοδο.

Η Μηχανική Μάθηση είναι ένας εξειδικευμένος τομέας της Πληροφορικής, που ανήκει στην Τεχνητή Νοημοσύνη και χρησιμοποιεί δεδομένα για να "εκπαιδεύσει" υπολογιστές.
Η «Deep Learning» -DL, μία υποκατηγορία της Mηχανικής Mάθησης, αποτέλεσε τον πυρήνα για επαναστατικές εξελίξεις, όπως η αναγνώριση εικόνας και φωνής, η μετάφραση γλωσσών και η επεξεργασία φυσικής γλώσσας. Το Deep Learning χρησιμοποιεί τεχνητά νευρωνικά δίκτυα για να μάθει από δεδομένα, όπως ο ανθρώπινος εγκέφαλος.

Τα Tεχνητά Nευρωνικά Δίκτυα (Artificial Neural Networks) έγιναν πιο εξελιγμένα, με αποτέλεσμα να βελτιώσουν τη δυνατότητα των υπολογιστικών μηχανών να κατανοούν και να αντιδρούν στο περιβάλλον τους με ανθρώπινο τρόπο. Τα Τεχνητά Νευρωνικά Δίκτυα με λίγα λόγια είναι ο εγκέφαλος πίσω από την Τεχνητή Νοημοσύνη.

Σύγχρονες Εφαρμογές της AI

Η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) είναι παντού γύρω μας και αλλάζει τον κόσμο. Από τα smartphones μέχρι τα αυτόνομα αυτοκίνητα, ας δούμε μερικές σύγχρονες εφαρμογές της AI.
Στον τομέα της Υγείας η AI αναλύει ιατρικές εικόνες για τη διάγνωση ασθενειών και βοηθά στην πρόβλεψη πανδημιών, όπως ο COVID-19, με την ανάλυση μεγάλων δεδομένων. Ρομποτικά συστήματα επίσης επιτρέπουν χειρουργικές επεμβάσεις με μεγάλη ακρίβεια.

Στα Smartphones, οι φωνητικοί βοηθοί, όπως η Siri, η Alexa και ο Google Assistant, χρησιμοποιούν AI για να κατανοούν και να απαντούν στις ερωτήσεις μας, ενώ η αναγνώριση προσώπου, ενισχύει την ασφάλεια πρόσβασης σε αυτά.

Στον τομέα των Αυτόνομων Οχημάτων, (πχ Τesla) η AI επιτρέπει στα οχήματα να κινούνται χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, αξιοποιώντας αισθητήρες και δεδομένα σε πραγματικό χρόνο για να προβλέπουν κίνηση και να βελτιστοποιούν διαδρομές.

Στον τομέα του Εμπορίου, η AI χρησιμοποιείται για την εξατομίκευση προτάσεων προϊόντων και υπηρεσιών, όπως στα Amazon και Netflix, ενώ τα chatbots εξυπηρέτησης πελατών παρέχουν άμεσες απαντήσεις σε ερωτήματα.
Chatbot είναι ένα πρόγραμμα λογισμικού (σε μορφή chat) που χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη (AI) για να προσομοιώνει συνομιλίες με ανθρώπους μέσω γραπτού ή φωνητικού κειμένου.

Στα Χρηματοοικονομικά, η AI βοηθά στην ανίχνευση απάτης και στην αυτοματοποίηση των επενδύσεων.

Στον τομέα της Ψυχαγωγίας, η AI δημιουργεί ρεαλιστικούς χαρακτήρες σε βιντεοπαιχνίδια και χρησιμοποιείται για τη δημιουργία τραγουδιών, ταινιών, εικόνων και πινάκων ακόμα.

Η AI στην Εκπαίδευση προσφέρει υποστήριξη για τη μάθηση, ενώ στην Επιχειρηματικότητα βοηθά στην αυτοματοποίηση διαδικασιών εξυπηρέτησης πελατών και στην ενίσχυση της παραγωγής.

Η AI συμβάλλει επίσης στην παρακολούθηση και ανάπτυξη καλλιεργειών στον τομέα της Γεωργίας.

Το ChatGPT και το DeepSeek

Το ChatGPT της εταιρείας OpenAI και το DeepSeek (κινεζικής εταιρείας), είναι εξαιρετικά παραδείγματα της τεχνολογίας AI που επηρεάζει την καθημερινότητά μας.
Το ChatGPT είναι ένα προηγμένο chatbot που χρησιμοποιεί επεξεργασία φυσικής γλώσσας και μηχανική μάθηση για να κατανοεί και να απαντά σε ερωτήσεις με φυσικό τρόπο. Είναι εκπαιδευμένο σε τεράστιο όγκο δεδομένων και μπορεί να συμμετέχει σε συνομιλίες, να παρέχει πληροφορίες και να βοηθά σε διάφορες εργασίες.

Το ChatGPT:.

• Απαντά σε ερωτήσεις και παρέχει πληροφορίες για διάφορα θέματα.
  • Δημιουργεί περιεχόμενο, όπως emails, κείμενα , εικόνες.
  • Βοηθά στην εκπαίδευση, εξηγώντας έννοιες και λύνοντας προβλήματα.
  • Υποστηρίζει προγραμματιστές, γράφοντας και διορθώνοντας κώδικα.
  • Μεταφράζει κείμενα και υποστηρίζει πολλές γλώσσες.

Από την άλλη, το DeepSeek, ανταγωνιστικό του ChatGPT, έχει γίνει δημοφιλές και έχει αποκτήσει διεθνή αναγνώριση, το τελευταίο διάστημα, λόγω των προηγμένων μοντέλων του και της οικονομικότερης αποδοτικότητάς του

Οι Μελλοντικές Εξελίξεις και Προοπτικές

Η AI έχει ήδη αρχίσει να επηρεάζει και να αναδιαμορφώνει την κοινωνία μας, ανοίγοντας νέες δυνατότητες και δημιουργώντας καινοτόμες λύσεις σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, αλλά οι πραγματικές επαναστάσεις είναι ακόμα μπροστά μας. Είναι αλήθεια πως δεν μπορούν να προβλεφθούν σήμερα όλες οι πιθανές προοπτικές. Μερικά πεδία εφαρμογής είναι:

• Έξυπνες Πόλεις (Smart Cities) : Η AI θα είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από τις έξυπνες πόλεις του μέλλοντος. Από τη διαχείριση κυκλοφορίας έως την εξοικονόμηση ενέργειας, οι έξυπνες πόλεις θα χρησιμοποιούν τα δεδομένα για να βελτιστοποιήσουν την καθημερινότητα των κατοίκων τους.
• Υγειονομική Περίθαλψη: Με τη βοήθεια της AI, η ιατρική διάγνωση θα γίνεται πιο γρήγορη και ακριβής, ενώ οι θεραπείες θα είναι εξατομικευμένες με βάση τα γενετικά και προσωπικά δεδομένα κάθε ασθενούς. Η AI θα βοηθήσει στην ανάπτυξη νέων φαρμάκων και θεραπειών που θα μπορούσαν να σώσουν εκατομμύρια ζωές.
• Διαχείριση Περιβάλλοντος: Η AI θα χρησιμοποιηθεί για την πρόβλεψη φυσικών καταστροφών (σεισμών, πλημμυρών) και την αποτελεσματική διαχείριση των φυσικών πόρων (νερό, ενέργεια). Μέσω ανάλυσης δεδομένων και αισθητήρων, οι μηχανές θα βοηθούν στη βιώσιμη ανάπτυξη.
• Βιομηχανική καινοτομία: Η AI θα ενισχύσει τη βιομηχανική παραγωγή μέσω ευφυών αυτοματισμών, ενώ θα συντελέσει σημαντικά στην περαιτέρω εξέλιξη της Επιστημονικής Έρευνας και της Καινοτομίας.

Πολιτική και Κοινωνική Διάσταση

Η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) δεν αποτελεί μόνο τεχνολογικό επίτευγμα αλλά και ένα σημαντικό κοινωνικό και πολιτικό ζήτημα. Η ανάπτυξη και εφαρμογή της AI επηρεάζει τη διακυβέρνηση, την εργασία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ιδιωτικότητα και τη συνολική δομή των σύγχρονων κοινωνιών.

Η AI αν και έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει τη ζωή μας, μπορεί να εντείνει τις ανισότητες και να προκαλέσει πολιτικές και κοινωνικές κρίσεις.

Τεχνολογική Ηγεμονία: Η εξάρτηση από μεγάλες δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα για την ανάπτυξη και εφαρμογή της AI μπορεί να ενισχύσει τις ήδη υπάρχουσες ανισότητες και να δημιουργήσει νέες μορφές παγκόσμιας κυριαρχίας.
Οι μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες επίσης έχουν τεράστια επιρροή στον τομέα της AI, γεγονός που γεννά ερωτήματα για τη διακυβέρνηση και τη λογοδοσία τους.

Κοινωνικός Έλεγχος: Η χρήση της AI για παρακολούθηση και ανάλυση των προσωπικών δεδομένων των πολιτών μπορεί να οδηγήσει σε έναν ψηφιακό "Μεγάλο Αδελφό". Ο κίνδυνος για τη διασφάλιση της ιδιωτικότητας και της ελευθερίας των ατόμων είναι σημαντικός.
Οι κυβερνήσεις πρέπει να προωθήσουν την τεχνολογική πρόοδο χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο τα δικαιώματα των πολιτών.

Αγορά Εργασίας: Η αυτοματοποίηση μέσω AI αλλάζει ριζικά την αγορά εργασίας, καθώς πολλές θέσεις αντικαθίστανται από έξυπνα συστήματα.
• Απώλεια θέσεων εργασίας: Η AI μπορεί να μειώσει τη ζήτηση για επαγγέλματα που βασίζονται σε επαναλαμβανόμενες εργασίες, όπως η βιομηχανική παραγωγή και η εξυπηρέτηση πελατών.
• Δημιουργία νέων επαγγελμάτων: Ταυτόχρονα, η AI δημιουργεί νέες θέσεις σε τομείς όπως η ανάλυση δεδομένων, η κυβερνοασφάλεια και η ανάπτυξη αλγορίθμων.
Ψηφιακή Ανισότητα Η πρόσβαση στην τεχνολογία AI είναι άνιση σήμερα. Οι αναπτυσσόμενες χώρες αντιμετωπίζουν προκλήσεις όσον αφορά την εκπαίδευση, την υποδομή και την υποστήριξη της AI, δημιουργώντας ένα χάσμα στο επίπεδο ανάπτυξης και ευημερίας.
Ενώ και εντός αναπτυγμένων χωρών υπάρχουν οι ίδιες προκλήσεις λόγω κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων,

Ενίσχυση Παραπληροφόρησης και Καταστολή της Αλήθειας - Deepfakes: Η AI μπορεί να δημιουργεί ψεύτικα βίντεο ή ηχητικά αρχεία που φαίνονται ρεαλιστικά, χρησιμοποιώντας τα για παραπληροφόρηση, εξαπάτηση ή ακόμα και πολιτική προπαγάνδα.
Οι αλγόριθμοι της AI, όταν δεν είναι σωστά ρυθμισμένοι, μπορούν να ενισχύσουν κοινωνικές ή φυλετικές προκαταλήψεις.

Κίνδυνοι για την Ηθική και την Ασφάλεια: Η υπερβολική εξάρτηση από την AI μπορεί να μειώσει την ανθρώπινη επαφή και να αποξενώσει τους ανθρώπους. Ενώ οι συσκευές που λειτουργούν με AI μπορεί να είναι ευάλωτες σε επιθέσεις, θέτοντας σε κίνδυνο την ασφάλεια προσωπικών και εθνικών δεδομένων.
Πολιτική προπαγάνδα: Η AI μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία της δημοκρατίας μέσω της διαχείρισης πληροφοριών και της πολιτικής προπαγάνδας.
• Επηρεασμός εκλογών: Αλγόριθμοι προτείνουν ειδήσεις και διαμορφώνουν την κοινή γνώμη, επηρεάζοντας εκλογικές διαδικασίες.
• Πολιτική χειραγώγηση: Κράτη και πολιτικές οργανώσεις χρησιμοποιούν την AI για στοχευμένη προπαγάνδα, με σκοπό να ελέγχουν την πολιτική σκέψη των πολιτών.
Διαφανής διακυβέρνηση: Ταυτόχρονα, όμως, η AI με κατάλληλη χρήση της, μπορεί να βελτιώσει τη διαφάνεια στη δημόσια διοίκηση, συμβάλλοντας έτσι και στην καταπολέμηση της διαφθοράς.

Η Επόμενη Μέρα: Εξισορρόπηση Ευκαιριών και Κινδύνων

Η τεχνητή νοημοσύνη επηρεάζει σε βάθος την πολιτική, την κοινωνία και την οικονομία. Η σωστή διαχείρισή της απαιτεί ισορροπία μεταξύ καινοτομίας, ηθικής και κατάλληλης ρύθμισης. Για την ρύθμισή της, το νομικό και κανονιστικό πλαίσιο, απαιτείται παγκόσμια συνεργασία.
Η πρόκληση για την ανθρωπότητα είναι να διασφαλίσει ότι η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης θα γίνει με υπευθυνότητα και σωστή κατεύθυνση. ώστε να διασφαλιστεί ότι θα χρησιμοποιηθεί προς το κοινό καλό και όχι για τα συμφέροντα λίγων.
Το μέλλον της AI, παρά τους κινδύνους που φέρει, είναι ελπιδοφόρο. Είναι στο χέρι μας (πολίτες, κυβερνήσεις, επιχειρήσεις) να καθορίσουμε την κατεύθυνση του κόσμου μας με αυτήν.

*Ο Θωμάς Στάππας είναι Διπλωματούχος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός & Μηχανικός Υπολογιστών, του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ).

Είναι επίσης Κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος στην Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων και Οργανισμών, Μaster in Βusiness Αdministration, του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΟΠΑ).

sinidisi.gr