Το Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) και το Παρατηρητήριο Περιφερειακών Πολιτικών (ΠΠΠ) δημοσίευσαν την περασμένη Πέμπτη, το δεύτερο τεύχος της εξαμηνιαίας Εκθεσης για τις κοινωνικές και οικονομικές τάσεις στις ελληνικές περιφέρειες.
Η Εκθεση αναδεικνύει το τεράστιο πρόβλημα του δημογραφικού και το χάσμα ανισοτήτων που επικρατεί μεταξύ των ελληνικών περιφερειών, αλλά και το γεγονός ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης και ευκαιρίες για σύγκλιση σε μια σειρά από τομείς.
Τα βασικότερα συμπεράσματα της έκθεσης:
@ Η μείωση και γήρανση του πληθυσμού αποτελούν εθνικό πρόβλημα και συσχετίζονται με τους ρυθμούς ανάπτυξης σε περιφερειακό επίπεδο. Οι γεννήσεις υπολείπονται πλέον των θανάτων και στις 13 περιφέρειες. Η τάση μετριάζεται από θετικές καθαρές μεταναστευτικές ροές σε 10 περιφέρειες.
@ Η οικονομική δραστηριότητα παρουσιάζει υψηλή συγκέντρωση στην Αττική, όπου καταγράφεται με διαφορά και το υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Οι επενδύσεις ανακάμπτουν με διαφορετική ταχύτητα μεταξύ των περιφερειών.
@ Η ανάγκη για σύγκλιση μεταξύ περιφερειών σε βασικούς οικονομικούς δείκτες παραμένει βασικός στόχος και πρόκληση, καθώς οι περιφέρειες των δύο μεγαλύτερων αστικών κέντρων και μεγάλο μέρος της νησιωτικής Ελλάδας καταγράφουν ταχύτερες επιδόσεις σε πολλούς τομείς.
@ Η ετερογένεια μεταξύ περιφερειών σε βασικούς κοινωνικούς δείκτες και η απόκλιση από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο παραμένει έντονη, όπως για θέματα εισοδηματικής ανισότητας, υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής προστασίας.
ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ
Η μείωση και γήρανση του πληθυσμού της χώρας αποτελούν μείζον εθνικό πρόβλημα. Το φυσικό ισοζύγιο, δηλαδή η διαφορά μεταξύ γεννήσεων και θανάτων, καταγράφεται πλέον αρνητικό και στις 13 περιφέρειες. Το μεταναστευτικό ισοζύγιο μετριάζει την πληθυσμιακή πτώση σε 10 περιφέρειες, εκτός από την Αττική, τη Δυτική Ελλάδα και τη Δυτική Μακεδονία, όπου είναι αρνητικό. Οι μεταναστευτικές εισροές δεν επαρκούν να αντιστρέψουν την πληθυσμιακή μείωση, που οφείλεται σε μεγάλο ποσοστό στην μεγάλη μείωση των γεννήσεων σε όλες τις περιφέρειες.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ
Η οικονομική δραστηριότητα συγκεντρώνεται κυρίως στις περιφέρειες των δύο μεγάλων αστικών κέντρων, με την Αττική να συνεισφέρει σχεδόν το μισό του συνολικού ΑΕΠ, πάνω από το ένα τρίτο των επενδύσεων και πάνω από το μισό των εξαγωγών. Παρά τις σημαντικές αποκλίσεις στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, έντονη αναπτυξιακή δυναμική καταγράφηκε σε όλες τις περιφέρειες της χώρας, με τη Στερεά Ελλάδα, τη Δυτική Μακεδονία και την Πελοπόννησο να ξεχωρίζουν. Οι επενδύσεις ανακάμπτουν με υψηλό ρυθμό στη νησιωτική Ελλάδα και την Ηπειρο, ωστόσο το επενδυτικό κενό συγκριτικά με τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο παραμένει σημαντικό.
ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Το ποσοστό ανεργίας συρρικνώθηκε το 2023 σε 11 από τις 13 περιφέρειες, πλην των Ιονίων Νήσων και της Ηπείρου. Ισχυρότερη πτώση το 2023 καταγράφηκε στη Δυτική Ελλάδα, το Νότιο Αιγαίο και τη Στερεά Ελλάδα, ενώ η Δυτική Μακεδονία καταγράφει το οξύτερο πρόβλημα. Το ποσοστό αυτοαπασχόλησης είναι υπερδιπλάσιο στην ελληνική περιφέρεια σε σχέση με την Αττική. Η κατανομή της απασχόλησης μεταξύ πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα διαφέρει σημαντικά μεταξύ των περιφερειών. Ως κοινή μακροχρόνια τάση, αναδεικνύεται η αύξηση του μεριδίου απασχόλησης στον τριτογενή τομέα.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ
Η ένταση της ανισότητας εισοδήματος και φύλου μειώθηκε οριακά το 2023. Το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών ανακάμπτει, αλλά ο κίνδυνος φτώχειας συνεχίζει να αποτελεί σημαντική πρόκληση. Ο κίνδυνος φτώχειας καταγράφει υψηλή διασπορά, από 11,1% στην Κρήτη μέχρι και 26,9% στο Βόρειο Αιγαίο. Το χάσμα απασχόλησης ανδρών – γυναικών, αν και παραμένει σε όλες τις περιφέρειες μεγαλύτερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (10,2%), μειώθηκε το 2023 και κυμάνθηκε μεταξύ 15,6% (Αττική) και 29,3% (Στερεά Ελλάδα) του συνόλου της απασχόλησης.
Φτώχεια και μείωση πληθυσμού στη Δυτική Ελλάδα
Η Δυτική Ελλάδα καταγράφει κατά μέσο όρο 6.250 γεννήσεις και 7.400 θανάτους ετησίως. Το 2022, οι γεννήσεις μειώθηκαν σε 5.313 και οι θάνατοι αυξήθηκαν σε 8.112.
Το προσδόκιμο ζωής στα 79,12 έτη είναι ελαφρώς χαμηλότερο από τον εθνικό μέσο όρο και αυξήθηκε ελαφρώς στα 79,3 το 2022. Η βρεφική θνησιμότητα ήταν υψηλότερη του εθνικού μέσου όρου στο 6,15, αν και μειώθηκε στο 3,4 το 2022. Η πλειονότητα των γεννήσεων συγκεντρώνεται στην ηλικιακή ομάδα 18-39 ετών.
Η Δυτική Ελλάδα κατέγραψε τα τελευταία έτη το δεύτερο πιο αρνητικό μεταναστευτικό ισοζύγιο σε σχέση με τις υπόλοιπες ελληνικές περιφέρειες, με καθαρές εκροές κατά 1014 άτομα το 2022. Το αρνητικό ισοζύγιο οφείλεται κυρίως στην καθαρή εκροή του ενήλικου πληθυσμού (24-64 ετών).
Η Δυτική Ελλάδα ήταν το 2022 στην 10η θέση μεταξύ των 13 περιφερειών σε όρους κατά κεφαλήν ΑΕΠ και 9η σε ρυθμούς ανάπτυξης, ενώ ο ρυθμός ανάπτυξης είναι ο πέμπτος μικρότερος. Χαμηλό είναι επίσης το ποσοστό αποταμίευσης των νοικοκυριών στη Δυτική Ελλάδα.
Στα θετικά, η περιφέρεια κατέγραψε υψηλότερο του εθνικού μέσου όρου ετήσιο ρυθμό αύξησης των επενδύσεων, καθώς και σημαντική συνεισφορά των επενδύσεων στον ρυθμό μεγέθυνσης. Η περιφέρεια βρίσκεται στην έκτη θέση σε σχέση με τον αριθμό των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην επικράτειά της και στην πέμπτη θέση αναφορικά με τον κύκλο εργασιών και τον αριθμό των απασχολούμενων.
Αναφορικά με την αγορά εργασίας, η Δυτική Ελλάδα παρουσιάζει το πέμπτο υψηλότερο μερίδιο απασχόλησης στη χώρα. Το ποσοστό ανεργίας καταγράφηκε το 2023 χαμηλότερο του μέσου όρου στο σύνολο της χώρας (9,8% σε σχέση με 11,1%), με μεγάλη μείωση να καταγράφεται εντός του 2023.
Στη Δυτική Ελλάδα το 2023 καταγράφεται ο δεύτερος χαμηλότερος λόγος επιχειρηματικών δανείων και ο τρίτος χαμηλότερος λόγος καταθέσεων επιχειρήσεων προς ΑΕΠ.
Στη Δυτική Ελλάδα καταγράφεται το χαμηλότερο επίπεδο κατά κεφαλήν διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών μεταξύ των περιφερειών, καθώς και το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Αντίθετα, οι επιδόσεις της περιφέρειας αναφορικά με το προσδόκιμο επιβίωσης και τη βρεφική θνησιμότητα είναι πιο κοντά στον εθνικό μέσο όρο.
pelop.gr
Σωτήρης Παπανδρέου
