Έρευνα – επιμέλεια: Γιώργος Αν. Πανταζόπουλος
Συμπληρώθηκαν 50 χρόνια (1974-2024) από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974 και πολλές είναι οι ιστορίες που έχουν ειπωθεί γι΄αυτές τις τραγικές στιγμές του Κυπριακού Ελληνισμού.
Στα Καλύβια Αγρινίου οι κάτοικοι από την πρώτη στιγμή θέλησαν να βοηθήσουν του Κύπριους αδελφούς, συγκεντρώνοντας τρόφιμα, ρουχισμό και χρήματα για να στηρίξουν τους χιλιάδες εκτοπισμένους και πρόσφυγες, στην Μεγαλόνησο.
Ένα ζευγάρι συγχωριανών μας, ο Γιάννης και η Κασσιανή Μακρή, που δεν είχε αποκτήσει παιδιά, θέλησαν εκείνη την πολυτάραχη περίοδο, να υιοθετήσουν ένα Κυπριωτόπουλο, κάτι που κατάφεραν τελικά, ύστερα από πολλές ενέργειες και προσπάθειες που έκαναν…
Ο εκδότης και δημοσιογράφος Γρηγόρης Σταυρόπουλος έγραφε στην τοπική Εφημερίδα «Παναιτωλική» και συγκεκριμένα στο φύλλο της Παρασκευής 27 Σεπτεμβρίου 1974 είχε ως επικεφαλίδα:
«ΣΥΓΚΙΝΗΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΝΟΜΙΑ -Ο κ. ΙΩ. ΜΑΚΡΗΣ ΚΑΤΟΙΚΟΣ ΚΑΛΥΒΙΩΝ ΥΙΟΘΕΤΗΣΕ ΤΟ ΚΥΠΡΙΩΤΟΠΟΥΛΟ ΓΙΑΝΝΑΚΗ Α. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
ΘΑ ΓΙΟΡΤΑΣΗ ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΜE ΕΠΙΣΗΜΟ ΓΕΥΜΑ
Μια συγκινητική χειρονομία, πού αξίζει χίλια μπράβο καί τιμά τούς Καλυβιώτες, φέρομεν είς τό φως τής δημοσιότητος διά νά καταδειχθή πόσον, αγαπούμε τούς ‘Αδελφούς μας Κυπρίους καί πόσο ό Έλληνας αισθάνεται ήνωμένος Αδελφικά σέ κρίσιμες Έθνικές στιγμές.
Είναι γνωστό τά πόσα εκατομμύρια δραχμές και πόσες χιλιάδες δέματα στέλλονται καθημερινά στην Κύπρο μας Από τούς Αδελφούς των τής Μητέρας Πατρίδας.
Ακόμη, έκατοντάδες κιλά αίμα γιά τούς τραυματίες, ένώ αξιωματικοί καί όπλίται των Ενόπλων μας Δυνάμεων έδωσαν τήν ζωή τους γιά τήν Κυπριακή ύπόθεση, όπως ό Άγρινιώτης έπισμηναγός Βασ. Παναγόπουλος.
Στήν περίπτωση πού αναφέρουμε, ό Γιάννης Εύ. Μακρής ετών 49 καί ή Γυναίκα του Κασσιανή, κάτοικοι Καλυβίων, συγκινηθέντες άπό τό δράμα των Κυπρίων Αδελφών μας, απεφάσισαν νά υίοθετήσουν ένα μικρό Κυπριωτόπουλο.
Γιά τόν λόγο αύτό, έκινητοποιήθησαν πρός πάσαν κατεύθυνσιν».
Η τοπική εφημερίδα συνεχίζει το άρθρο της αναφέροντες πολλές λεπτομέρειες για το πώς και από ποιους έγιναν οι ενέργειες για να βοηθηθεί το ζεύγος Μακρή και να γίνει η υιοθεσία. Αναφέρει η Παναιτωλική:
«Ήλθαν σ’ έπαφή μέ τόν είς ‘Αθήνας Κύπριο πρόξενο, μέ τούς Δ)ντάς τής «Εστίας» καί τής «Χριστιανικής» κ.κ. Κύρου καί Ψαρρουδάκη, έδωσαν δήλωση στό ραδιόφωνο καί στις έφημερίδες καί τελικά, μετά από τόσες προσπάθειες, ο πόθος τους έξεπληρώθη.
Έμαθε γιά τήν έπιθυμία του, ό Κύπριος Δικηγόρος τής Λεμεσού κ. Γιώργος Γεωργίου, ό όποιος έχει στεφανώσει τόν Γιώργο Μπελεβώνη κάτοικο καί αύτόν Καλυβίων μέ τόν όποιον ήλθε σέ έπαφή καί έπληροφορήθη λεπτομερώς γιά τήν οίκογένεια Μακρή καί τον εύγενή της πόθο.
Έτσι, ό κ. Γεωργίου, συνεννοήθηκε καί μέ τον Δήμαρχο Λεμεσού καί κατόπιν αναζητήσεων ανευρέθη ό μικρός Κύπριος γιά τήν υίοθεσία.
Ο μικρός όνομάζεται Γιαννάκης Αθανασίου του Ανδρέα καί τής Καλλιόπης καί έχει ακόμη δύο Αδέλφια καί δύο αδελφούλες. Είναι μαθητής τής ΣΤ’ Δημοτικού καί τώρα βρίσκεται στά χέρια τών θετών Γονέων του πού τόν ένέγραψαν στό Σχολείο».
Πράγματι ο νεαρός τότε Ελληνοκύπριος, ήρθε στα Καλύβια, με το ζεύγος Μακρή να είναι χαρούμενο και ευτυχισμένο γι΄αυτή την σπουδαία εξέλιξη, ενώ και οι κάτοικοι των Καλυβίων εξέφραζαν την αγάπη τους και την χαρά τους που ανταμείφθηκαν οι κόποι του ζευγαριού!
Γράφει στη συνέχεια η αγρινιώτικη εφημερίδα:
«Τόν είδαμε χθές τόν Γιαννάκη μαζί μέ τόν θετό του πατέρα.Είναι ένα συμπαθητικό αγοράκι, μελαχροινό, με μεγάλα μάτια, σοβαρό, μά καί θαρετό.
Ήλθε άπό τήν Κύπρο μέ τό «ΟΙΝΟΥΣΑΙ» και στόν Πειραιά τό παρέλαβαν ό κ. Μακρής μαζί μέ την αδελφή τού κ. Γεωργίου, Καλιρρόη, που σπουδάζει στό Πανεπιστήμιο τών Αθηνών. Άπό έκεί τό μικρό Κυπριωτόπουλο μαζί μέ τόν θετό του πατέρα, ήλθαν στά Καλύβια καί χθές στό Αγρίνιο όπου τούς συναντήσαμε καί φωτογραφηθήκαμε μαζί.
Ό κ. Μακρής θά γιορτάση τό γεγονός μέ έπίσημο γεύμα στό όποίον θά καλέση τόν κ. Νομάρχη, έκπροσώπους τών Αρχών καί πολλούς φίλους. Καλώς ήλθες στά χώματά μας μικρέ μας Γιαννάκη» κατέληγε το άρθρο της Παναιτωλικής.
Η συνέχεια της ιστορίας είναι ότι, η οικογένεια του Γιάννη και της Κασσιανής Μακρής, φρόντισαν με τον καλύτερο τρόπο τον μικρό Γιαννάκη, τον περιέβαλαν με μεγάλη αγάπη, κατανόηση και στοργή, τον έγραψαν στο σχολείο Καλυβίων όπου γρήγορα γνωρίστηκε με τα άλλα παιδιά…
Όμως το όνειρο για το ζεύγος Μακρή δεν κράτησε πολύ… Ο μικρός Γιαννάκης έχοντας μεγάλη νοσταλγία για την οικογένειά του και τα αδέρφια του που ήταν στην Κύπρο, δεν θέλησε να παραμείνει στα Καλύβια… Παρά τις προτροπές και τις παραινέσεις, παρά την μεγάλη αγάπη και την θαλπωρή που έλαβε από τον κυρ Γιάννη και την κυρά Κασσιανή, δεν άλλαξε γνώμη το Κυπριωτόπουλο… Και έτσι μετά από παρέλευση 5-6 μηνών επέστρεψε στην Κύπρο, σκορπίζοντας στον άνεμο την όποια ελπίδα είχαν οι δυο συγχωριανοί μας…
Έναστρος ουρανός αλληλεγγύης η Ελλάδα
Η γραμματέας του Συνδέσμου Ασυνόδευτων Φιλοξενηθέντων Παιδιών της Ελλάδας και συγγραφέας του βιβλίου «Ευχαριστώ», Νιόβη Κερκίδου ανέφερε τα εξής σε νεώτερο δημοσίευμα, στο Info Gnomon Politics.gr:
«Αν είχαμε μπροστά μας ένα χάρτη της Ελλάδας και τοποθετούσαμε έναν αστερίσκο στις περιοχές που φιλοξενήθηκαν Κυπριόπουλα, τότε η Ελλάδα θα έμοιαζε με έναστρο ουρανό. Ηλεία, Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Τρίκαλα, Ιωάννινα, Φλώρινα, Βόλος, Μεσολόγγι, Πάτρα, Ζάκυνθος, Τρίπολη, Κρήτη, Κάλυμνος, Χίος», ανέφερε η γραμματέας του Συνδέσμου Ασυνόδευτων Φιλοξενηθέντων Παιδιών της Ελλάδας και συγγραφέας του βιβλίου «Ευχαριστώ», Νιόβη Κερκίδου.
Πρωτοστάτης, όπως υπογράμμισε, αυτής της αφειδώλευτης προσφοράς, υπήρξε ο Μητροπολίτης Ηλείας και Ωλένης, Αθανάσιος Α’, ο οποίος σε τηλεγράφημα του προς την Κύπρο προσέφερε 500 υποτροφίες σε μαθητές της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, οι οποίες περιλάμβαναν φοίτηση και φιλοξενία σε οικοτροφεία και οικογένειες του νομού.
Το παράδειγμα του Μητροπολίτη ακολούθησαν ο Εθνικός Οργανισμός Πρόνοιας με 290 υποτροφίες, το υπουργείο Γεωργίας της Ελλάδας με 20 θέσεις σε Γεωργικές Σχολές, το υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας σε συνεργασία με την Υπηρεσία Μερίμνης και Αποκαταστάσεως Εκτοπισθέντων με τοποθέτηση 123 κοριτσιών και 100 αγοριών σε ιδρύματα, καθώς ακόμη αρκετοί φορείς και ιδιώτες.
«Τα Κυπριόπουλα ταξίδεψαν χωρίς προσωπικά έγγραφα αλλά με ομαδικό πάσο, όπου αναγράφονταν 25 ονόματα. Βασικό κριτήριο ήταν τα παιδιά να είναι προσφυγόπουλα σχολικής ηλικίας, 6 με 17 ετών», σημειώνει η κ. Κερκίδου.
Η Ελλάδα εκείνη την εποχή, όπως εξηγεί, διέθετε δομές φιλοξενίας όχι όμως αρκετές για να καλύψουν τις ανάγκες, γι’ αυτό κάποια κέντρα μετατράπηκαν σε ιδρύματα, ενώ πολλά από αυτά ήταν υπερπλήρεις.
Στην Ηλεία, σημειώνει ακόμη, συναντάμε το μεγαλύτερο αριθμό αναδοχής παιδιών, ο οποίος βάσει επιστολής του Μητροπολίτη Αθανάσιου 12/10/1974 ανέρχεται στα 456.
Όσον αφορά στην υποδοχή, η κ. Κερκίδου υπογραμμίζει ότι εκπαιδευτικοί και μαθητές καλοδέχθηκαν τα προσφυγόπουλα και προσπάθησαν να τα στηρίξουν. Βέβαια, υπήρξαν και οι εκπαιδευτικές δυσκολίες καθώς η κυπριακή διάλεκτος δυσχέραινε την επικοινωνία και προκαλούσε, όπως αναφέρει, εμφανές πρόβλημα και στον γραπτό λόγο.
«Αρκετά παιδιά παρουσίαζαν έλλειψη συγκέντρωσης λόγω της τραυματικής εμπειρίας του πολέμου και σε κάποιες περιπτώσεις γίνονταν εριστικά».
Εκείνη την πρώτη χρονιά φιλοξενήθηκαν, βάσει των επίσημων στοιχείων, γύρω στα 2.000 παιδιά. Με το τέλος της σχολικής χρονιάς 1974 -1975 άρχισε ο επαναπατρισμός, ενώ αρκετά ζήτησαν όπως συνεχίσουν τη φοίτηση στην Ελλάδα για ακόμη ένα χρόνο. Πολλά παιδιά επέστρεψαν πλοϊκώς τον Ιούλιο του 1975. «Η προσφορά, όμως, συνεχίστηκε. Κυπριόπουλα φιλοξενήθηκαν και φοίτησαν σε ελληνικά σχολεία μέχρι το 1978 – 1979».
«Ο πραγματικός αριθμός των παιδιών που φιλοξενήθηκαν, παραμένει μέχρι και σήμερα, άγνωστος», τόνισε.
Κατά τη διάρκεια της φιλοξενίας, αναφέρει η κ. Κερκίδου, αρκετοί Ελλαδίτες ζήτησαν να υιοθετήσουν Κυπριόπουλα, όμως, η πλειοψηφία των αιτημάτων απορρίφθηκε λόγω νομοθεσίας.
«Γνωρίσαμε την αυθεντική ελληνική ψυχή», σημείωσε η κ.Νιόβη Κερκίδου και κατέληξε πως «είμαστε βαθιά ευγνώμονες» καθώς δεν συνάντησαν μόνο ανθρώπους στην Ελλάδα, αλλά ευεργετήθηκαν από ηθικές και πνευματικές αξίες».
Αφιερωμένο στη μνήμη του Γιάννη και της Κασσιανής Μακρή
Πηγές:
– Παπαστράτειος Δημοτική Βιβλιοθήκη – Αρχείο Εφημερίδας Παναιτωλική (Παρασκευή 27 Σεπτεμβρίου 1974 αρ. φ. 2081)
– Info Gnomon Politics.gr – Τίτλος άρθρου:
«Κύπρος 1974: Στην προσφυγιά με ένα κομμάτι ρούχο – Τα συγκλονιστικά βιώματα των ασυνόδευτων του ’74 (Εικόνες)» – Πληγές που δεν κλείνουν και παραμένουν ανοιχτές – της Δέσποινα Ψύλλου
– Φωτογραφία από από το ημερολόγιο «Κύπρος 1974 – 2024, 50 χρόνια άσβεστης μνήμης και αγώνα». (Άδεια της χρήσης τους από την κ. Μαρία Καζαντζίδου, ιστορικός του Ιστορικού Αρχείου Προσφυγικού Ελληνισμού (ΙΑΠΕ)). Photo via ΑΠΕ-ΜΠΕ
