γράφει ο Ηλίας Ντζανης, γεωπόνος
Μπαίνοντας ο καινούργιος χρόνος ας αρχίσουμε με ευχάριστα και αισιόδοξα θέματα, γιατί υπάρχουν και τέτοια, άσχετα αν δεν προβάλλονται όσο πρέπει. Και δεν εννοώ τις τετριμμένες πολιτικές εξαγγελίες και κομματικές πομφόλυγες, αλλά καταστάσεις και πρόσωπα που αθόρυβα και υπομονετικά υπηρετούν τους δύσμοιρους πολίτες αυτής της χώρας και την από πολλούς κακοποιημένη ιστορία της.
Αρχίζω λοιπόν την επικοινωνία μας στην καινούργια χρονιά που διανύουμε με τα λεγόμενα Γενικά Αρχεία του Κράτους, που ως δημόσιος φορέας εποπτεύεται από το Υπουργείο Παιδείας. Μιά κρατική υπηρεσία με μεγάλο και επίμοχθο έργο στην καταγραφή και αρχειοθέτηση πολύτιμων ιστορικών ντοκουμέντων, αλλά ταυτόχρονα και με ιδιαίτερη προσφορά στους πολίτες και τη χώρα μας.
Κατ΄ αρχάς, αρχή αυτής της στήλης σε κάθε δημόσια έκθεση απόψεων είναι να κοινωνεί τις προθέσεις του γράφοντος. Κατά συνέπεια με τη σημερινή μου παρέμβαση θέλω από τη θέση του απλού πολίτη, που δεν έχει καμμία συναλλαγή ή σχέση με τον εν λόγω δημόσιο φορέα, να γνωρίσουν οι συμπολίτες μας την υπηρεσία αυτή και το έργο της και ταυτόχρονα να συγχαρώ, να ευχαριστήσω και να πω ένα απλό μπράβο στους υπαλλήλους της για τη μεγάλη τους προσφορά στην τοπική μας κοινωνία και όχι μόνο. Δύσκολη απόφαση, αφού μπορεί κάποιος να εκτεθεί, ίσως και γι’ αυτό δεν καταδέχεται να ασχοληθεί με κάτι τέτοιο κανείς από τους καθ’ ύλην αρμόδιους πολιτικούς προϊσταμένους. (Άλλωστε και γενικότερα το ευχαριστώ και το μπράβο στη χώρα μας είναι φράσεις «εν ανεπαρκεία». Πολύ περισσότερο όταν αυτή η συμπεριφορά μας έχει αποδέκτες δημόσιους υπαλλήλους). Παράλληλα επίσης θέλω να αναδείξω τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ανωτέρω δημόσιος φορέας. Και τέλος, θέλοντας ο κάθε αναγνώστης αυτού του κειμένου να προβληματιστεί με τα «κακώς και καλώς κείμενα» σε αυτή τη χώρα, θα τονίσω αυτό που είναι « γνωστόν τοις πάσι», παρότι δεν ομολογείται δημοσίως από τους πολιτικούς φορείς: πως δηλαδή, ο θεσμός του κράτους στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία έχει χάσει τον παλιό λειτουργικό του ρόλο στο δημόσιο βίο των εθνικών κρατών ως κεντρικός φορέας πολλών υπηρεσιών προς τους πολίτες.
Η έκπτωση αυτή του θεσμικού ρόλου του κράτους και των δημόσιων φορέων άρχισε από τα μέσα της δεκαετίας του 90 με την κατάργηση πολλών δημοσίων οργανισμών και ιδρυμάτων από τους τότε εκσυγχρονιστές, όχι πάντοτε αναίτια, αφού κάποιοι δημόσιοι φορείς είχαν προ πολλού είχαν εκπληρώσει την αποστολή τους και ήταν οργανισμοί-λείψανα για να τρέφονται κομματικά γκρουπούσκουλα. Αλλά μαζί με τα ξερά κάηκαν και τα χλωρά. Στη θέση του ρόλου δημοσίων φορέων με μεγάλη προσφορά και απαραίτητων στη σημερινή εποχή μπήκαν και μπαίνουν πλέον ιδιωτικοί φορείς, εταιρείες, μη κυβερνητικές οργανώσεις και η τοπική αυτοδιοίκηση. Ας έχουμε ακόμα υπόψη μας, πως η επιχειρηματική φρασεολογία των υπερασπιστών του «μη κράτους» για εξοικονόμηση πόρων και χρόνου είναι μια φενάκη. Όλοι αυτοί που εκλήθησαν και καλούνται, ή αυτοβούλως ανέλαβαν αυτό το ρόλο, να καλύψουν τα κενά των κρατικών υπηρεσιών που καταργήθηκαν, χρηματοδοτούνται από κρατικούς πόρους άμεσα ή έμμεσα. Αλλά για τα ζητήματα αυτά, του «μη κράτους» ή του «θεού κράτους», θα μιλήσουμε μια άλλη φορά. Όλα τα παραπάνω εντελώς προεισαγωγικά και παρενθετικά.
Σήμερα λοιπόν θέλω να αναφερθώ μόνο στα Γενικά Αρχεία του Κράτους (Γ.Α.Κ.) και συγκεκριμένα στην υπηρεσία που εδρεύει στο Μεσολόγγι, ως Γ.Α.Κ.-ΑΡΧΕΙΑ Ν. ΑΙΤΩΛΟΑ-ΚΑΡΝΑΝΙΑΣ, και νυν ΤΜΗΜΑ Γ.Α.Κ. ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ, αν και την ύπαρξη και το έργο της λίγοι γνωρίζουν. Το ΤΜΗΜΑ Γ.Α.Κ. ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ιδρύθηκε τυπικά με το Π.Δ. 160/1977 ως «Μόνιμο Τοπικό Ιστορικό Αρχείο Μεσολογγίου», ξεκίνησε το έργο του το Φθινόπωρο του 1988 και από το 1991 και εξής λειτουργεί βάσει των διατάξεων των Νόμων 1946/1991 & 4610/ 2019 ως Περιφερειακή Υπηρεσία των Γ.Α.Κ..
Σκοπός της υπηρεσίας αυτής συνοπτικά είναι ο εντοπισμός, η εποπτεία της σωστής διαχείρισης, η συγκέντρωση, ταξινόμηση αρχειοθέτηση, λειτουργική διατήρηση και φύλαξη των δημοσίων και ιδιωτικών αρχείων της χώρας. Σημειώστε επίσης, πως στο έργο που αρχικά αφορούσε το Νομό Αιτωλοακαρνανίας, η πολιτεία προσέθεσε και την εποπτεία του αρχειακού υλικού του Νομού Φωκίδας. Για την επίτευξη των μεγάλης σημασίας αυτών σκοπών το ελληνικό κράτος τοποθέτησε με απόσπαση αρχικά δύο φιλολόγους: την κ. Μαρία Μπακαδήμα το 1988 που μετετάγη από την Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση το 1993 και παρέμεινε στη θέση αυτή έως τα τέλη του 2023 που συνταξιοδοτήθηκε και την κ. Σωτηρία Τσατσά το 1991 της οποίας η μετάταξη επίσης από τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ολοκληρώθηκε το 1998 και εξακολουθεί να υπηρετεί στην ίδια θέση. Αργότερα προστέθηκε πάλι με τον ίδιο τρόπο και η κ. Λαμπρινή Ντρουμπάλη, επίσης φιλόλογος, η οποία υπηρετούσε ως αποσπασμένη μέχρι το 2019 όταν πραγματοποιήθηκε και η δική της μετάταξη στα Γ.Α.Κ. ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ. Μόλις την τελευταία διετία η υπηρεσία στελεχώθηκε με 2 επιπλέον υπαλλήλους: την αποσπασμένη από τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Δήμητρα Παπαδημητρίου από το σχολικό έτος 2022-23 και την μετατεθείσα το 2023 από τα Γ.Α.Κ. ΡΟΔΟΥ υπάλληλο Γεωργία Σοβατζόγλου. Τόσο πολύ πιστεύει η πολιτική ηγεσία της χώρας μας στη μεγάλη σημασία και αναγκαιότητα της υπηρεσίας αυτής και στην διάσωση των ιστορικών ντοκουμέντων της χώρας μας.
Όμως, τα Γ.Α.Κ. του νομού μας, παρά τις μεγάλες ελλείψεις σε προσωπικό ειδικοτήτων – όπως προβλέπει ο κανονισμός λειτουργίας των Γ.Α.Κ. – αποτελούν παράδειγμα άψογης λειτουργίας, ήθους και προσφοράς στους πολίτες και την ιστορία του τόπου και παρά τις τεράστιες δυσκολίες που συνάντησαν από την γενικά εμπεδωμένη σε όλους μας «αλλεργία» στη διαφύλαξη των ιστορικών αρχείων.
Επιπλέον, την τελευταία τετραετία απαξιώθηκαν πλήρως από την πολι-τεία οι αρχειακές υπηρεσίες και το έργο τους και ως εκ τούτου οι λειτουργικές δυσχέρειες έχουν φτάσει στο μη περαιτέρω: χωρίς προμήθειες σε «πρώτες ύλες», ήτοι φακέλους ταξινόμησης και γραφική ύλη, σε αναλώσιμα, χωρίς επισκευές ούτε τεχνική υποστήριξη του εναπομείναντος ηλεκτρονικού εξοπλισμού (έχουν προ πολλού τεθεί εκτός λειτουργίας 2 εκτυπωτές, UPS, φωτο-τυπικό μηχάνημα). Ένας μοναδικός πεπαλαιωμένος «ημιθανής» εκτυπωτής και δύο ηλεκτρονι-κοί υπολογιστές επάνω στους οποίους βασίζονται όλες οι λειτουργίες της υπηρεσίας και που αποτελούν τα πλέον πολύτιμα «εργαλεία», παρουσιάζουν από ετών προβλήματα λόγω της μη υπάρχουσας συντήρησής τους με αποτέλεσμα πρόσφατα την καταστροφή του σκληρού δίσκου του ενός εξ αυτών με σημαντικές απώλειες εργασιών. Παρά ταύτα κατάφεραν πολλά στα Γ.Α.Κ. ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ, όπως π.χ. να διασώσουν πολλά αρχεία από την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, τους ΟΤΑ, τη Νομαρχία, αρχεία δημοσίων υπηρεσιών και οργανισμών, Συμβολαιογραφικά αρχεία, αρχεία Υποθηκοφυλακείων, Δικαστικά, Τοπικού Τύπου, Ιδιωτικές Συλλογές κ.α., που είναι δύσκολο να καταγραφούν σε ένα μικρό κείμενο. Δυστυχώς όμως και αυτός ο ζωντανός και δραστήριος οργανισμός είναι δημόσια υπηρεσία. Και λέω δυστυχώς, γιατί, για κάθε κρατικό και δημόσιο φορέα ή οργανισμό, όχι σήμερα αλλά εδώ και πολλά χρόνια, έχουν ακουστεί και γραφτεί τα μύρια κακά. Ενώ αν ήταν ΜΚΟ?
Το βασικότερο όμως επιχείρημα των αντικρατιστών είναι ότι γενικά οι δημόσιοι φορείς είναι απόλυτα ταυτισμένοι με τη ραστώνη, τον παρασιτισμό, την συναλλαγή και την διοικητική γραφειοκρατία και παρακμή. Είναι γεγονός πως αυτό συμβαίνει σε αρκετές περιπτώσεις και δεν είμαι εγώ που θα υπερασπιστώ έκνομες ή αντιδεοντολογικές συμπεριφορές. Σημειώνω όμως, πως αυτοί οι δημόσιοι φορείς με τα παρακμιακά και έκνομα φαινόμενα διοικούνται από πολιτικά πρόσωπα που επιλέγονται με κομματικά κριτήρια. Προσέτι, η εθνική νομοθεσία είναι εκείνη, που ρυθμίζει τη λειτουργία τους και περιπλέκει τις αρμοδιότητες των δημοσίων υπηρεσιών καλλιεργώντας τον κυκεώνα της γραφειοκρατίας. Η νομοθεσία πάλι συντάσσεται από το βουλευτικό σώμα που απαρτίζεται από τους αιρετούς βουλευτές όλων των κομμάτων. Με λίγα λόγια η πολυνομοθεσία, τα οργανογράμματα και η αλληλοκάλυψη αρμοδιοτήτων και ευθυνών μεταξύ υπουργείων και υπηρεσιών δεν είναι έργο των υπαλλήλων, αλλά εκείνων που νομοθετούν. Όμως και για το θέμα αυτό ίσως πρέπει να συζητήσουμε μιάν άλλη φορά, αφού έχει και τις σκοτεινές και τις φωτεινές του πλευρές.
Επανερχόμενος λοιπόν και εντελώς επιγραμματικά επικεντρώνομαι στη δική μας υπηρεσία των Γ.Α.Κ., που έχει πλέον μόνο τρεις μόνιμους υπαλλήλους και μία αποσπασμένη.
Παρά λοιπόν την τραγική υποστελέχωση έχει καταφέρει, – και το τονίζουμε ιδιαίτερα – να διασώσει πολύτιμα ιστορικά αρχεία χρήσιμα στους ιστορικούς ερευνητές της χώρας, στους προπτυχιακούς & μεταπτυχιακούς φοιτητές και διδακτορικούς, να ψηφιοποιήσει αρκετά από αυτά, αλλά και παράλληλα να παρέχει καθημερινά πολύτιμες υπηρεσίες σε πολίτες και φορείς που είχαν την ατυχία να εργαστούν ή να συναλλαγούν με υπηρεσίες που καταργήθηκαν όπως σχολεία, δημόσιους οργανισμούς, ινστιτούτα, κοινότητες, κρατικές εταιρείες, συμβολαιογραφεία κ.ο.κ.ε. Με λίγα λόγια τα Γ.Α.Κ. δεν είναι μια αποθήκη-μαυσωλείο ιστορικών ντοκουμέντων, αλλά ένας ζωντανός οργανισμός με καθημερινή προσφορά στους πολίτες όλης της χώρας και όχι μόνο της περιοχής μας.
Στη χώρα μας δυστυχώς, παρότι διατυμπανίζουμε την αγάπη μας για την ιστορία του τόπου, ενδιαφερόμαστε πολύ λίγο έως καθόλου για την διάσωση των ντοκουμέντων εκείνων που τεκμηριώνουν την ιστορική μας πορεία. Έτσι οι υπηρεσίες αυτές που λέγονται Γενικά Αρχεία του Κράτους και που είναι οι καθ’ ύλην αρμόδιες για τη διάσωση και συντήρηση αυτών των ντοκουμέντων έχουν αφεθεί στη τύχη τους. Και οι μεν πολιτικοί μας ταγοί δεν έχουν χρόνο για τέτοια ασήμαντα θέματα, όμως οι πολίτες που απολαμβάνουν την προσφορά των υπηρεσιών, πώς αντιδρούν στην εγκατάλειψη των φορέων αυτών? Το κράτος, ενώ καταρτίζει κανονισμούς λειτουργίας υπηρεσιών με ειδικότητες και υποδομές, όταν έρχεται η ώρα της υλοποίησης των δομών που το ίδιο δημιουργεί, «σφυρίζει κλέφτικα». Ωραίες διακηρύξεις και παχιά λόγια. Έργα ελάχιστα ή μηδέν. Μήπως και εμείς οι απλοί πολίτες πρέπει να βρούμε το θάρρος που λείπει και να πούμε έστω ένα ευχαριστώ και μπράβο σε αυτούς που άοκνα και με ευγένεια μας υπηρετούν? Μήπως αυτή μας η ενέργεια είναι προτιμότερη από τη μόνιμη γκρίνια και ίσως αφυπνίσει τους υψηλά ιστάμενους αρμοδίους για να δράσουν αποτελεσματικότερα? Λέω… Μήπως…!!!
Πριν κλείσω πρέπει να τονίσω πώς ένα μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα Γ.Α.Κ. του νομού μας είναι η έλλειψη επαρκούς χώρου που να καλύπτει όχι μόνο τις τωρινές ανάγκες αλλά και τις μελλοντικές. Το τμήμα του κτιρίου του πρώην Στρατοπέδου «ΚΑΨΑΛΗ» όπου στεγάζεται η υπηρεσία είναι μεν χώρος κατάλληλος ως προς την θέση του, αλλά σύντομα δεν θα επαρκεί να φιλοξενήσει το αρχειακό υλικό μελλοντικών παραλαβών. Η επέκταση της υπηρεσίας σε ελεύθερους χώρους του ίδιου κτιριακού συγκροτήματος θα έλυνε ιδανικά το πρόβλημα έλλει-ψης αρχειοστασίων αρκεί να ληφθούν και μέτρα που θα εξασφαλίσουν τις σωστές συνθήκες συντήρησης των ιστορικών ντοκουμέντων που εφαρμόζονται σε όλα τα πολιτισμένα κράτη.
Ιδού λοιπόν πεδίον δράσης για κάθε πολιτικό φορέα ή πρόσωπο που πραγματικά ενδια-φέρεται για τον τόπο μας και την ιστορία του. Εγώ, ως έσχατος «πληβείος αυτής της νεοελλη-νικής αυτοκρατορίας», θα κλείσω αυτήν την παρέμβαση με ένα ακόμα μεγάλο ευχαριστώ και ένα ταπεινό μπράβο σε αυτές τις υπαλλήλους των Γ.Α.Κ για τη δουλειά, το ήθος και τις υπηρεσίες που προσφέρουν στον τόπο μας.
Αγρίνιο 22-1-24
*φωτο αρχείου
