Το 2023 συμπληρώθηκαν 45 χρόνια από την έκδοση του πρώτου και πολυμεταφρασμένου βιβλίου του Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου. Το βιβλίο αυτό, στο οποίο προβάλλεται η ησυχαστική παράδοση του Αγίου Όρους, έχει γνωρίσει μεγάλη διάδοση σε όλο τον κόσμο και κυκλοφορεί σε πλήθος μεταφράσεων. Με αφορμή το γεγονός αυτό, την συνεχή συγγραφική δραστηριότητα και τις μεταφράσεις σε διάφορες γλώσσες πολλών από τα βιβλία του Μητροπολίτου, η Ιερά Μονή Γενεθλίου της Θεοτόκου (Πελαγίας), που εκδίδει τα βιβλία του, παραθέτει το παρακάτω κείμενο το οποίο επικεντρώνεται στο μεταφραστικό έργο των βιβλίων του συγγραφέα.

Ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεος, επίτιμος διδάκτορας του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας, της Θεολογικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών καθώς και του Τμήματος Ιατρικής, της Σχολής Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, διαθέτει ένα πολυδιάστατο έργο, ποιμαντικό, κοινωνικό, διδακτικό, ερευνητικό και συγγραφικό. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το συγγραφικό του έργο τόσο ως προς τον όγκο του όσο και ως προς τη διάδοσή του στην Ευρώπη, στην Αφρική, στην Αμερική και στην Ασία μέσω μεγάλου αριθμού μεταφράσεων.
Η συγγραφική δραστηριότητα του Μητροπολίτη Ναυπάκτου άρχισε το 1978, όταν ως νεαρός αρχιμανδρίτης συνέγραψε το βιβλίο, Μια βραδιά στην έρημο του Αγίου Όρους, στο οποίο αναδεικνύει με βιωματικό και γλαφυρό τρόπο την ησυχαστική παράδοση του Αγίου Όρους και την εισάγει στον ευρύτερο χώρο της εκκλησίας των πιστών. Από τότε έως σήμερα το βιβλίο έχει γνωρίσει 24 εκδόσεις και με αφετηρία την μετάφρασή του στα Αγγλικά το 1991 έχει μεταφραστεί σε 22 γλώσσες: σε όλες τις ευρωπαικές και τις βαλκανικές, και ακόμη, σε ορισμένες που εντυπωσιάζουν, όπως τα Αραβικά, τα Κινεζικά, τα Κορεατικά, τα Σουαχίλι, τα Ινδονησιακά, τα Πακιστανικά Ουρντού. Η διάχυση του συγκεκριμένου βιβλίου μέσω μεταφράσεων σε όλες τις ηπείρους δημιούργησε έναν ορίζοντα προσδοκιών για την ορθόδοξη θεολογία σε όλον τον κόσμο.

Επί πλέον, για τον συγγραφέα το βιβλίο αυτό υπήρξε η αφετηρία για τη συγγραφή μιάς σειράς έργων εμβάθυνσης και περαιτέρω ανάλυσης του ησυχασμού, με έμφαση στην αγιορειτική παράδοση, και στην ανάδειξη μεγάλων μορφών αγίων ησυχαστών. Ενδεικτικά, αναφέρεται το έργο Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ως Αγιορείτης (1992), Ορθόδοξος Μοναχισμός (2002), μεταφρασμένα σε 3 γλώσσες αντίστοιχα, καθώς και το βιβλίο «Οίδα Άνθρωπον εν Χριστώ» Βίος και πολιτεία του Γέροντος Σωφρονίου του ησυχαστού και θεολόγου (2007), μεταφρασμένο σε 4 γλώσσες. Είναι σημαντικό ότι μία από τις γλώσσες των μεταφράσεων αυτών είναι η αγγλική, και αυτό εξασφαλίζει την προσβασιμότητά τους σε ένα ανυπολόγιστα ευρύ αναγνωστικό κοινό. Η επόμενη εμβληματική περίοδος της συγγραφικής δραστηριότητας του Μητροπολίτη Ιεροθέου εγκαινιάστηκε με το βιβλίο του Ορθόδοξη Ψυχοθεραπεία, το 1986, το οποίο έχει γνωρίσει 12 εκδόσεις.

Με αυτό το έργο ο συγγραφέας επικαιροποιεί με τη λέξη – κλειδί ψυχοθεραπεία την νηπτική παράδοση των πατέρων της εκκλησίας και επιτυγχάνει να την παρουσιάσει ως συγκροτημένο θεραπευτικό μοντέλο της ψυχής του ανθρώπου. Ο αντίκτυπος του βιβλίου υπήρξε μεγάλος στον δυτικό κόσμο, περισσότερο ίσως στην Αμερική, συναγωνίζεται μέχρι σήμερα την κοσμική ψυχοθεραπεία εκεί, και έχει μεταφραστεί σε 10 γλώσσες, ανάμεσά τους τα Κινεζικά, τα Ρωσικά, τα Αραβικά. Η καρδιά και ο πυρήνας της ορθόδοξης θεολογίας, σε διάλογο με τη σύγχρονη ψυχοθεραπεία και ψυχιατρική, διαπερνά με το βιβλίο αυτό ένα τεράστιο κοινό, συχνά όχι μόνο ορθόδοξο. Εξ ίσου μεγάλη απήχηση έχουν και τα θυγατρικά βιβλία της Ορθόδοξης Ψυχοθεραπείας, Ψυχική Ασθένεια και Υγεία 1987, Ιατρική εν Πνεύματι Επιστήμη 2007, που έχουν μεταφραστεί σε 7 και 4 γλώσσες αντίστοιχα, ανάμεσά τους, εκτός από τις βασικές ευρωπαικές γλώσσες, τα Αραβικά, τα Ρωσικά, τα Ουγγρικά.

Η αδιάκοπη συγγραφική δραστηριότητα του Μητροπολίτη Ιεροθέου μέχρι σήμερα αναπτύσσει παραγωγικά διάλογο ανάμεσα στην διδασκαλία των πατέρων και τα αρχαία και σύγχρονα φιλοσοφικά συστήματα (Το Πρόσωπο στην Ορθόδοξη Παράδοση 1991, βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών)• ανάμεσα στη θεολογία και τη Βιοηθική (Βιοηθική και Βιοθεολογία 2005)• εμπλουτίζει τις δογματικές μελέτες με στέρεα δογματικά έργα (Δεσποτικές εορτές 1995, Θεομητορικές εορτές 2016, Εμπειρική Δογματική Α και Β, 2010)• ερευνά τη σχέση Ιστορίας και Εκκλησίας (Οικουμενικό Πατριαρχείο και Εκκλησία της Ελλάδος, 2002)• ενδιαφέρεται για σύγχρονα κοινωνικά θέματα, με αποτέλεσμα το σύνολο των έργων του να σχηματίζει ένα πρωτοφανές, ογκώδες corpus 120 βιβλίων. Η ευρεία θεματολογία τους ανταποκρίνεται στην αναζήτηση της αυτοσυνειδησίας του σύγχρονου ορθόδοξου πιστού σε όλο τον κόσμο. Ενδεικτικά, αυτό είναι εμφανές στο βιβλίο Ορθόδοξη Πνευματικότητα, μεταφρασμένο σε 6 γλώσσες, ανάμεσά τους τα Ρωσικά, τα Εσθονικά, τα Σλοβακικά, τα Ουγγρικά, επίσης στο έργο Η Ζωή μετά τον θάνατο 1994, μεταφρασμένο σε 6 γλώσσες, ανάμεσά τους τα Ρωσικά, τα Αραβικά, ακόμη, στο βιβλίο Δεσποτικές εορτές, μεταφρασμένο στα Αγγλικά, στα Ρωσικά, στα Αραβικά, στα Ρουμανικά.
Συνολικά 33 τίτλοι από το σύνολο των βιβλίων του συγγραφέα έχουν μεταφραστεί σε 27 γλώσσες, με αποτέλεσμα 100 μεταφρασμένα βιβλία να κυκλοφορούν κυριολεκτικά σε όλες τις ηπείρους. Ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου αποτελεί σήμερα σημείο αναφοράς για την ορθόδοξη θεολογία σε διεθνές επίπεδο, και δεν θα ήταν υπερβολή να χρησιμοποιήσουμε τη λέξη φαινόμενο, τόσο για την συγγραφική του δραστηριότητα, όσο κυρίως για το μεταφραστικό έργο μέσω του οποίου η ακραιφνής ορθόδοξη θεολογία διαχέεται σε όλον τον κόσμο.

Και εάν όλη αυτή η συγγραφική παραγωγή πρωτότυπων και μεταφρασμένων έργων καθιστά αναμφισβήτητα τον Μητροπολίτη Ναυπάκτου τον πλέον επιδραστικό και πολυμεταφρασμένο θεολόγο-συγγραφέα στον χώρο της σύγχρονης ορθόδοξης θεολογίας στην Ελλάδα, ταυτόχρονα τον τοποθετεί στην πρώτη τετράδα των πιο πολυμεταφρασμένων Ελλήνων συγγραφέων γενικότερα.

Ευθυμία Μαυρομιχάλη, Πανεπιστημιακός ΕΚΠΑ

sinidisi.gr