Ο αυξημένος κίνδυνος απειλεί το περιβάλλον και την οικονομία.
Ο Ευρωπαϊκός Άτλαντας Κινδύνου Ξηρασίας παρέχει για πρώτη φορά ολοκληρωμένη αξιολόγηση και χαρτογράφηση των κινδύνων και των επιπτώσεων της ξηρασίας στην ΕΕ για υπερθέρμανση του πλανήτη 1,5, 2 και 3 βαθμών.
Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε νέα εργαλεία στρατηγικών προβλέψεων και διαχείρισης κινδύνων που θα βελτιώσουν την ικανότητα της ΕΕ να αντιμετωπίζει την ξηρασία και τη λειψυδρία.
Τα δύο αυτά εργαλεία, η «Ευρωπαϊκή βάση δεδομένων για τις επιπτώσεις της ξηρασίας» (που θα καταστεί διαθέσιμη στο κοινό σε μεταγενέστερο στάδιο) και ο «Ευρωπαϊκός Άτλας Κινδύνου Ξηρασίας», εντάσσονται στη στρατηγική τόνωσης των ευρωπαϊκών δράσεων για το νερό και θα ενσωματωθούν στο Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ξηρασίας Copernicus. Θα βοηθούν τις αρχές να προβλέπουν και να διαχειρίζονται τους κινδύνους ξηρασίας και λειψυδρίας, σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο.
Σύμφωνα με τις διαθέσιμες προβλέψεις του Ευρωπαϊκού Άτλαντα Κινδύνου Ξηρασίας, τις επόμενες δεκαετίες οι κίνδυνοι ξηρασίας θα αυξηθούν σημαντικά. Αν και η κάθε περιφέρεια θα επηρεαστεί διαφορετικά, σύμφωνα με τις προβλέψεις, ο αντίκτυπος της ξηρασίας θα γίνει αισθητός παντού στην ΕΕ.
Δεδομένου ότι η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τη συχνότητα και την ένταση των βροχοπτώσεων, η λειψυδρία ενδέχεται να αυξηθεί σημαντικά σε διάφορα μέρη της Ευρώπης. Και λόγω των αυξημένων κινδύνων ξηρασίας, οι αποδόσεις ορισμένων καλλιεργειών μπορεί να μειωθούν σημαντικά.
Οι προβλέψεις δείχνουν επίσης ότι σε πολλές ευρωπαϊκές περιφέρειες ενδέχεται να επιδεινωθεί η δημόσια παροχή νερού, συμπεριλαμβανομένου του πόσιμου. Στον τομέα της ενέργειας, η μείωση της στάθμης και η αύξηση της θερμοκρασίας των υδάτων των ποταμών θα καταστήσουν δυσκολότερη την ψύξη των πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, ενώ η ξηρασία θα επηρεάσει σημαντικά την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας σε ορισμένες περιοχές της Ευρώπης. Η πίεση στην εσωτερική ναυσιπλοΐα θα παραμείνει έντονη και μάλιστα θα οξυνθεί σε ορισμένες περιοχές.
Η λειψυδρία και η ξηρασία θα έχουν επίσης σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στη φύση. Σύμφωνα με τις προβλέψεις, η υγεία των υδάτινων και χερσαίων οικοσυστημάτων θα επηρεαστεί σοβαρά.
Μια νέα προσέγγιση για την αξιολόγηση της ξηρασίας
Ο Άτλας χρησιμοποιεί μια καινοτόμο προσέγγιση για την αντιμετώπιση των πολύπλοκων χαρακτηριστικών των κινδύνων, των κινδύνων και των επιπτώσεων της ξηρασίας. Το ΚΚΕρ και οι εταίροι της EDORA χρησιμοποίησαν εξειδικευμένες γνώσεις και τεχνικές μηχανικής μάθησης για την αξιολόγηση των κινδύνων για διάφορους τομείς και συστήματα εντός της ΕΕ υπό τις τρέχουσες συνθήκες και προβλεπόμενα κλιματικά σενάρια +1,5°C, +2°C, +3°C σε σύγκριση με την προβιομηχανική περίοδο.
Η αξιολόγηση επικεντρώνεται σε πέντε τομείς και συστήματα: συστήματα γεωργικών καλλιεργειών, δημόσια παροχή νερού, παραγωγή ενέργειας, ποτάμια μεταφορά και οικοσυστήματα. Η ανάλυση ενσωμάτωσε ευρήματα από τη βιβλιογραφία, διαβουλεύσεις με ειδικούς και αξιολογήσεις βάσει δεδομένων για τις 27 χώρες της ΕΕ για την αξιολόγηση των κινδύνων που συνδέονται με την ξηρασία.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι της ξηρασίας
Η περιοχή της Μεσογείου κινδυνεύει περισσότερο λόγω της σαφούς τάσης αύξησης των ξηρών συνθηκών που προκαλούνται από την υπερθέρμανση του πλανήτη. Ειδικότερα, η Ιβηρική Χερσόνησος αντιμετωπίζει υψηλότερο κίνδυνο ξηρασίας τόσο στις τρέχουσες όσο και στις προβλεπόμενες κλιματικές συνθήκες.
Οι βόρειες περιοχές ενδέχεται να αντιμετωπίσουν πιο ποικίλες και ποικίλες επιδράσεις, συμπεριλαμβανομένων πιο υγρών αλλά πιο μεταβλητών καιρικών συνθηκών και μια αναμενόμενη αύξηση στη συχνότητα και την ένταση των ακραίων φαινομένων. Για ορισμένους τομείς όπως η γεωργία και η υδροηλεκτρική ενέργεια, αναμένεται χαμηλότερος κίνδυνος ξηρασίας, ιδιαίτερα στη Βαλτική.
Η Ανατολική και η Δυτική Ευρώπη ενδέχεται να αντιμετωπίσουν πιο περίπλοκα αποτελέσματα λόγω της αλληλεπίδρασης μεταξύ της δυναμικής ξήρανσης/διαβροχής και της μεταβλητότητας της βροχόπτωσης. Συγκεκριμένα, η Ρουμανία αντιμετωπίζει ήδη σχετικά υψηλούς κινδύνους ξηρασίας και οι προβλέψεις δείχνουν αυξημένο κίνδυνο σε αρκετούς τομείς. Στη Γαλλία, ο υψηλότερος κίνδυνος ξηρασίας στο νότο αναμένεται να εντοπίζεται και στο βορρά καθώς τα επίπεδα θέρμανσης αυξάνονται. Επιπλέον, η Γαλλία είναι ιδιαίτερα ευάλωτη από πλευράς πυρηνικής και υδροηλεκτρικής ενέργειας, με τους κινδύνους που προβλέπεται να αυξηθούν σημαντικά.
Τα μέτρα προσαρμογής μπορούν να βοηθήσουν στον μετριασμό των κινδύνων
Οι πολιτικές γεωργίας ακριβείας και διαφοροποίησης των υδάτινων πόρων μπορούν να ενσωματωθούν σε στρατηγικές βιώσιμης προσαρμογής στον γεωργικό τομέα και να αποφέρουν οφέλη. Πολιτικές όπως ο κανονισμός της ΕΕ για την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων, που εφαρμόζεται από τον Ιούνιο του 2023, μπορούν να προωθήσουν τη διαφοροποίηση των υδάτινων πόρων, ιδιαίτερα σε παράκτιες περιοχές όπου το νερό συνήθως σπαταλιέται.
Για τη δημόσια παροχή νερού, οι προσπάθειες προσαρμογής πρέπει να επικεντρωθούν τόσο στην ποιότητα όσο και στην ποσότητα του νερού με την αναδιατύπωση της Οδηγίας της ΕΕ για το πόσιμο νερό να διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο, χάρη στα ενημερωμένα πρότυπα ποιότητας του νερού.
Η εφαρμογή συστημάτων ξηρής ή υβριδικής ψύξης μπορεί να μειώσει την ευπάθεια του ενεργειακού συστήματος. Για τις ποτάμιες μεταφορές, μια πολλά υποσχόμενη πιθανή στρατηγική προσαρμογής συνίσταται στην προσαρμογή των σκαφών στη διαχείριση αποθεμάτων χαμηλής ροής και εφοδιασμού.
Οι πρακτικές διαχείρισης των δασών, όπως οι μικρότεροι κύκλοι περιστροφής και η κατάλληλη ανάμειξη ειδών δέντρων, μπορεί να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα στην ξηρασία στα δασικά οικοσυστήματα. Οι ζώνες προστασίας γύρω από καθορισμένα οικοσυστήματα μπορούν να βοηθήσουν στην προσαρμογή των οικοσυστημάτων του γλυκού νερού.
