Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και οι διαπραγματευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατέληξαν σήμερα σε προσωρινή πολιτική συμφωνία για τη σταδιακή κατάργηση των ουσιών που προκαλούν υπερθέρμανση του πλανήτη και καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος.

Αυτή η προσωρινή συμφωνία ολοκληρώνει τις διαπραγματεύσεις για τα φθοριούχα αέρια και επιβεβαιώνει μια άτυπη συμφωνία που επιτεύχθηκε τον Ιούνιο για τις ουσίες που καταστρέφουν το όζον.

Ενώ η υφιστάμενη νομοθεσία της ΕΕ έχει ήδη περιορίσει σημαντικά τη χρήση αυτών των αερίων, οι νέοι κανόνες θα μειώσουν περαιτέρω τις εκπομπές τους στην ατμόσφαιρα και θα συμβάλουν στον περιορισμό της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας, σύμφωνα με τη Συμφωνία του Παρισιού.

"Είμαι εξαιρετικά ικανοποιημένη με τη συμφωνία που επιτύχαμε σήμερα για τα φθοριούχα αέρια, η οποία συμβαδίζει με το έργο που έχουμε πραγματοποιήσει για τις ουσίες που καταστρέφουν το όζον. Τέτοιες ουσίες έχουν εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία του πλανήτη μας και πρέπει να Η συμφωνία είναι ένα σημαντικό βήμα στον κοινό μας στόχο για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και θα μας βοηθήσει να επιτύχουμε τους φιλόδοξους κλιματικούς μας στόχους».
Teresa Ribera Rodríguez, Ισπανίδα υπουργός για την οικολογική μετάβαση και τη δημογραφική πρόκληση

Φθοριωμένα αέρια

Σύμφωνα με την προσωρινή συμφωνία, η κατανάλωση υδροφθορανθράκων (HFC) θα καταργηθεί πλήρως έως το 2050. Από την άλλη πλευρά, η παραγωγή HFC, όσον αφορά τα δικαιώματα παραγωγής που χορηγεί η Επιτροπή για την παραγωγή HFC, θα μειωθεί σταδιακά στο ελάχιστο (15%) από το 2036. Τόσο η παραγωγή όσο και η κατανάλωση θα μειωθούν σταδιακά σύμφωνα με ένα αυστηρό χρονοδιάγραμμα με φθίνουσα κατανομή ποσοστώσεων(Παραρτήματα V και VII). Η συμφωνία εισάγει υψηλότερη κατανομή ποσοστώσεων στις δύο πρώτες περιόδους σε σύγκριση με την πρόταση της Επιτροπής. Οι ημιαγωγοί θα εξαιρούνται από το σύστημα κατανομής ποσοστώσεων HFC, όπως προτείνει η Επιτροπή, και η σκοπιμότητα της σταδιακής κατάργησης της κατανάλωσης HFC και η ανάγκη για HFC σε τομείς όπου εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται θα επανεξεταστεί το 2040, λαμβάνοντας υπόψη λαμβάνοντας υπόψη τις τεχνολογικές εξελίξεις και τη διαθεσιμότητα εναλλακτικών λύσεων έναντι των HFC για τις σχετικές εφαρμογές.

Το κείμενο εισάγει την πλήρη απαγόρευση της διάθεσης προϊόντων και εξοπλισμού που περιέχουν HFC στην αγορά για διάφορες κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων οικιακών ψυγείων, ψυκτών, αφρού και αερολυμάτων (Παράρτημα IV). Προβλέπει ορισμένες προθεσμίες για τις απαγορεύσεις και τις επεκτείνει σε προϊόντα που χρησιμοποιούν φθοριούχα αέρια με μικρότερο δυναμικό υπερθέρμανσης του πλανήτη (GWP). Για όλες τις νέες απαγορεύσεις προβλέπεται εξαίρεση εάν υπάρχουν ανησυχίες για την ασφάλεια.

Η προσωρινή συμφωνία εισάγει την πλήρη απαγόρευση των φθοριούχων αερίων σε μικρές (<12 kW) μονομπλόκ αντλίες θερμότητας και κλιματισμό που περιέχουν φθοριούχα αέρια με GWP τουλάχιστον 150 από το 2027 και πλήρη σταδιακή κατάργηση το 2032. split κλιματισμό και αντλίες θερμότητας, οι συννομοθέτες συμφώνησαν σε μια πλήρη απαγόρευση του φθοριούχου αερίου από το 2035, με προγενέστερες προθεσμίες για ορισμένους τύπους διαχωρισμένων συστημάτων με υψηλότερο δυναμικό υπερθέρμανσης του πλανήτη. Προβλέπονται εξαιρέσεις σε περίπτωση που αυτός ο εξοπλισμός είναι απαραίτητος για την κάλυψη των απαιτήσεων ασφαλείας. Η προσωρινή συμφωνία περιλαμβάνει επίσης τη δυνατότητα απελευθέρωσης περιορισμένου αριθμού πρόσθετων ποσοστώσεων για αντλίες θερμότητας, εάν οι προτεινόμενες απαγορεύσεις έθεταν σε κίνδυνο την επίτευξη του στόχου εγκατάστασης αντλιών θερμότητας που απαιτείται στο πλαίσιο του REPowerEU.

Το κείμενο ορίζει επίσης μια νέα πλήρη απαγόρευση για τους διακόπτες μέσης τάσης που βασίζονται σε φθοριούχα αέρια, με σταδιακή κατάργηση έως το 2030 και απαγόρευση για τους διακόπτες υψηλής τάσης έως το 2032 . Εισάγει μια διαδοχική αρχή που ορίζει πιθανές παρεκκλίσεις για τις απαγορεύσεις ανάλογα με τη διαδικασία υποβολής προσφορών για εναλλακτικές λύσεις χωρίς φθοριούχο αέριο. Περιλαμβάνει τη δυνατότητα για τον διακόπτη υψηλής τάσης να χρησιμοποιεί το πολύ ισχυρό αέριο θερμοκηπίου SF6 ως έσχατη λύση στην αρχή της διαδοχής και προσθέτει μια σειρά διασφαλίσεων προκειμένου να αποφευχθεί ότι οι απαγορεύσεις θέτουν σε κίνδυνο τη λειτουργία των ηλεκτρικών δικτύων.

Η προσωρινή συμφωνία εισάγει απαγόρευση ορισμένου εξοπλισμού που απαιτείται για την επισκευή και συντήρηση του υπάρχοντος εξοπλισμού . Από το 2025 ο εξοπλισμός συντήρησης για ψυκτικό εξοπλισμό που χρησιμοποιεί φθοριούχα αέρια με υψηλό δυναμικό υπερθέρμανσης του πλανήτη θα απαγορευτεί εκτός εάν τα αέρια ανακτηθούν ή ανακυκλωθούν, οπότε επωφελούνται από παρέκκλιση έως το 2030. Παρόμοια απαγόρευση εισάγεται για τον εξοπλισμό συντήρησης για κλιματισμό και εξοπλισμός αντλιών θερμότητας για το 2026 με παρέκκλιση για τα ανακυκλωμένα ή ανακυκλωμένα αέρια έως το 2032. Η απαγόρευση συντήρησης για σταθερό ψυκτικό εξοπλισμό που έχει σχεδιαστεί για ψύξη προϊόντων σε θερμοκρασίες κάτω των -50°C, θα ισχύει για φθοριούχα αέρια με χαμηλότερο δυναμικό υπερθέρμανσης του πλανήτη από το 2032 , συμπεριλαμβανομένης μόνιμης παρέκκλισης κατά τη χρήση ανακυκλωμένων ή ανακτημένων αερίων.

Το κείμενο ορίζει την τιμή κατανομής της ποσόστωσης HFC στα 3 €, προσαρμόσιμη για τον πληθωρισμό. Μέρος των εσόδων θα χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη των διοικητικών δαπανών εφαρμογής του κανονισμού για τα φθοριούχα αέρια και τα υπόλοιπα θα διατεθούν στον γενικό προϋπολογισμό της ΕΕ.

Το κείμενο ορίζει ένα υποχρεωτικό σύστημα εκτεταμένης ευθύνης παραγωγού (EPR) από την 1η Ιανουαρίου 2028 για τα φθοριούχα αέρια σε προϊόντα και εξοπλισμό που εμπίπτουν στις κατηγορίες ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού σύμφωνα με την Οδηγία 2012/19/ΕΕ (σχετικά με τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού , WEEE).

Το προσωρινό κείμενο προβλέπει ότι τα κράτη μέλη θα θεσπίσουν κανόνες για αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις που θα εφαρμόζονται σε παραβάσεις. Οι κυρώσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν τουλάχιστον πρόστιμα, κατάσχεση προϊόντων, προσωρινό αποκλεισμό των δημοσίων συμβάσεων και προσωρινές απαγορεύσεις εμπορίου. Θα πρέπει να είναι συμβατές με την οδηγία για το περιβαλλοντικό έγκλημα και με τα εθνικά νομικά συστήματα. Θα πρέπει να υπερβαίνουν ένα καθορισμένο ελάχιστο ποσοτικό όριο εάν τα κράτη μέλη αποφασίσουν να ορίσουν ένα όριο.

Ουσίες που καταστρέφουν το όζον

Η προσωρινή συμφωνία επιβεβαίωσε ότι το ODS απαγορεύεται σε όλες σχεδόν τις χρήσεις με αυστηρά περιορισμένες εξαιρέσεις. Το κείμενο περιλαμβάνει εξαίρεση για τη χρήση ODS ως πρώτης ύλης για την παραγωγή άλλων ουσιών. Η Επιτροπή θα επιφορτιστεί να ενημερώνει τακτικά έναν κατάλογο ODS για τον οποίο απαγορεύεται η χρήση ως πρώτη ύλη. Η αξιολόγηση της διαθεσιμότητας εναλλακτικών λύσεων για πρώτες ύλες γίνεται κυρίως σε διεθνές επίπεδο, στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ. Ωστόσο, ως διασφάλιση, εάν η διεθνής ομάδα εμπειρογνωμόνων δεν το πράξει σε συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο, η Επιτροπή θα προβεί σε αξιολόγηση βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων.

Το κείμενο θα επιτρέπει επίσης το ODS υπό αυστηρές προϋποθέσεις ως παράγοντες διεργασίας, σε εργαστήρια και για πυροπροστασία σε ειδικές εφαρμογές όπως στρατιωτικός εξοπλισμός και αεροπλάνα.

Η προσωρινή συμφωνία επεκτείνει την απαίτηση ανάκτησης ODS για καταστροφή, ανακύκλωση ή αποκατάσταση σε νέους τομείς σε σύγκριση με την πρόταση της Επιτροπής. Η απαίτηση θα καλύπτει τον εξοπλισμό ψύξης, κλιματισμού και αντλίας θερμότητας, εξοπλισμό που περιέχει διαλύτες ή συστήματα πυροπροστασίας και πυροσβεστήρες και άλλο εξοπλισμό εάν είναι τεχνικά και οικονομικά εφικτό.

Το κείμενο επεκτείνει επίσης σε όλα τα ODS την απαίτηση προς τις επιχειρήσεις να λαμβάνουν προφυλάξεις για την πρόληψη και την ελαχιστοποίηση της ακούσιας απελευθέρωσης ουσιών που καταστρέφουν το όζον και να διασφαλίζουν ότι οποιαδήποτε διαρροή ανιχνεύεται επισκευάζεται χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση.

Επόμενα βήματα

Και οι δύο προσωρινές συμφωνίες θα υποβληθούν τώρα στους εκπροσώπους των κρατών μελών στο Συμβούλιο (Coreper) και στην επιτροπή περιβάλλοντος του Κοινοβουλίου για έγκριση. Εάν εγκριθεί, το κείμενο θα εγκριθεί επίσημα και από τα δύο θεσμικά όργανα, προτού δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και τεθεί σε ισχύ.

Ιστορικό

Στις 5 Απριλίου 2022, η Επιτροπή ενέκρινε τις προτάσεις της για κανονισμό για τα φθοριούχα αέρια θερμοκηπίου και για κανονισμό για τις ουσίες που καταστρέφουν το όζον. Το Κοινοβούλιο ενέκρινε τη θέση του σχετικά με την πρόταση στις 30 Μαρτίου 2023 και το Συμβούλιο κατέληξε σε γενική προσέγγιση στις 5 Απριλίου 2023. Οι επιπτώσεις των φθοριούχων αερίων στην υπερθέρμανση του πλανήτη είναι έως και αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες φορές ισχυρότερες από το CO2. Οι ουσίες που καταστρέφουν το όζον από την άλλη πλευρά δημιουργούν μια τρύπα στο στρώμα του όζοντος, η οποία προσφέρει προστασία από τις ακτίνες UV που προκαλούν καρκίνο.

Φθοριούχα αέρια θερμοκηπίου ή φθοριούχα αέρια και περιλαμβάνονται σε ένα ευρύ φάσμα προϊόντων που χρησιμοποιούνται στην καθημερινή ζωή, όπως ψυγεία, κλιματισμός και φάρμακα. Χρησιμοποιούνται επίσης σε αντλίες θερμότητας και συσκευές διανομής σε συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας.

Η πρόταση για αναθεωρημένο κανονισμό παρατείνει και αυστηροποιεί το σύστημα δωρεάν κατανομής των ποσοστώσεων για τη διάθεση στην αγορά υδροφθορανθράκων (HFC) μετά το 2030 και εισάγει ένα νέο σύστημα ποσοστώσεων για την παραγωγή τους. Εισάγει νέους περιορισμούς για περισσότερους τύπους εξοπλισμού και προϊόντων που περιέχουν φθοριούχα αέρια, ενισχύει τις διατάξεις για την εφαρμογή και την επιβολή με κυρώσεις.