4,2 δις ευρώ επιπλέον θα είχαν πληρώσει οι καταναλωτές και οι φορολογούμενοι τους τελευταίους 16 μήνες εάν δεν υπήρχαν τα αιολικά πάρκα.
Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 51% των συνολικών επιδοτήσεων που έχουν δοθεί στους καταναλωτές μέσω του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης. Οι λοιπές Α.Π.Ε. έχουν συνεισφέρει κατά 7%, ο δημόσιος προϋπολογισμός κατά 19% και οι συμβατικοί ηλεκτροπαραγωγοί κατά 18%. Από λοιπούς πόρους έχει προέλθει το υπόλοιπο 5%.
Αυτό είναι το κεντρικό συμπέρασμα αναλυτικής τεχνικής έκθεσης που δημοσιοποίησε η ΕΛΕΤΑΕΝ βάσει όλων των διαθέσιμων δημόσιων δεδομένων.
Τo μεγάλο αυτό όφελος από τα αιολικά πάρκα προκύπτει διότι πωλούν την ενέργειά τους σε σταθερές και χαμηλές τιμές, παράγοντας την ίδια στιγμή ικανό μέρος του ηλεκτρισμού που χρειαζόμαστε. Έτσι, είναι σε θέση να επιστρέφουν (όπως πάντα επέστρεφαν) στους καταναλωτές τη σημαντική διαφορά που προκύπτει μεταξύ της τιμής με την οποία αποζημιώνονται (την τιμή δηλαδή πώλησης της ενέργειάς τους) και της υψηλής τιμής της χονδρικής αγοράς, που λόγω φυσικού αερίου έχει αυξηθεί. Για τον ίδιο λόγο κρίθηκε ότι δεν χρειάζονται για την αποζημίωσή τους άλλους πόρους, όπως τα έσοδα από τις δημοπρασίες δικαιωμάτων εκπομπών.
Με σταθερές και χαμηλές τιμές αποζημιώνονται και τα μικρά υδροηλεκτρικά, αλλά η εγκατεστημένη ισχύς τους είναι περιορισμένη και έτσι δημιουργούν μικρό πλεόνασμα. Από την άλλη, τα υφιστάμενα εμπορικά φωτοβολταϊκά και η βιομάζα αποζημιώνονται μεν με σταθερές τιμές αλλά αυτές είναι υψηλότερες με αποτέλεσμα να μη δημιουργούν ικανό πλεόνασμα.
Πιο αναλυτικά:
1. Τα αιολικά πάρκα έχουν «κλειδώσει» σταθερές και χαμηλές τιμές αμοιβής, με μακροχρόνια συμβόλαια που έχουν συνάψει με τη δημόσια επιχείρηση ΔΑΠΕΕΠ[1]. Για τα παλαιότερα αιολικά αυτές οι τιμές έχουν καθορισθεί διοικητικά με βάση το κόστος των επενδύσεων κατά το χρόνο που υλοποιήθηκαν, ενώ για τα νεότερα πάρκα οι τιμές προκύπτουν μέσω διαγωνισμών που διενεργεί η ΡΑΕ.
2. Για το λόγο αυτό, τα αιολικά πάρκα δεν επωφελούνται από τις υψηλές τιμές στη χονδρική αγορά και δεν έχουν υπερκέρδη.
Ειδικότερα, η μέση τιμή αποζημίωσης της ενέργειας που παράγεται από τα αιολικά πάρκα στο διασυνδεδεμένο σύστημα της Ελλάδας είναι περί τα 95 €/MWh. Στο ακόλουθο διάγραμμα φαίνεται η αύξηση της τιμής στη χονδρική αγορά κατά τους τελευταίους μήνες (κόκκινη γραμμή) και η τιμή που λαμβάνουν τα αιολικά πάρκα, που παραμένει σταθερή και χαμηλή (μπλε γραμμή).
Διάγραμμα: Ενώ η τιμή στη χονδρική αγορά ηλεκτρισμού (κόκκινη γραμμή) αυξήθηκε και διακυμαίνεται εξαιτίας του φυσικού αερίου, η αποζημίωση των αιολικών πάρκων (μπλε γραμμή) παραμένει σταθερή και χαμηλή
Για τους παραπάνω λόγους, ο μηχανισμός για τη φορολόγηση και επιστροφή στους καταναλωτές των υπερεσόδων των ηλεκτροπαραγωγών και τη θέση ανώτατου ορίου στα έσοδά τους από το χρηματιστήριο ενέργειας, δεν αφορά επί της ουσίας τα αιολικά πάρκα, διότι αυτά επέστρεφαν (και πριν τη θέσπιση του μηχανισμού) και συνεχίζουν να επιστρέφουν, το όποιο έσοδο πάνω από την «κλειδωμένη» τιμή του συμβολαίου τους με τον ΔΑΠΕΕΠ.
3. Έτσι, τα αιολικά πάρκα έχουν ήδη επιδοτήσει τους καταναλωτές επιστρέφοντάς τους από την αρχή της κρίσης μέσω του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης, άμεσα 2,67 δις ευρώ και έμμεσα 1,58 δις ευρώ, δηλαδή συνολικά 4,2 δις ευρώ.
4. Όσο θα εγκαθίστανται περισσότερα αιολικά πάρκα, αυτό το όφελος θα αυξάνεται με γρηγορότερο ρυθμό, διότι τα νέα αιολικά πάρκα είναι οικονομικά πιο ανταγωνιστικά και έχουν κλειδώσει ακόμα πιο χαμηλές τιμές αμοιβής. Για παράδειγμα, η μέση τιμή των αιολικών πάρκων που επιλέχθηκαν για κατασκευή κατά τον τελευταίο διαγωνισμό της ΡΑΕ που έγινε την 5/9/2022, είναι 57,66 €/MWh.
Έτσι, με περισσότερα αιολικά το μείγμα παραγωγής ενέργειας θα γίνεται πιο ανταγωνιστικό, το μέσο κόστος θα πέφτει ραγδαία και ο καταναλωτής θα πληρώνει λιγότερα.
Κατανομή επιδοτήσεων καταναλωτών ανά πηγή εσόδου, 10/2021 – 1/2023
| εκατ. € | |||
| Άμεσα από τα αιολικά πάρκα | 2.674,7 | 32,2% | |
| Έμμεσα από τα αιολικά | 1.584,1 | 19,1% | |
| Σύνολο από αιολικά πάρκα | 4.258,8 | 51,3% | |
| Άμεσα από λοιπές Α.Π.Ε. | 364,5 | 4,4% | |
| Έμμεσα από λοιπές Α.Π.Ε. | 215,9 | 2,6% | |
| Σύνολο από λοιπές Α.Π.Ε. | 580,4 | 7,0% | |
| Από λοιπούς ηλεκτροπαραγωγούς | 1.465,9 | 17,7% | |
| Δημόσιος προϋπολογισμός | 1.600,0 | 19,3% | |
| Λοιποί πόροι | 400,0 | 4,8% | |
| Γενικό σύνολο | 8.305,1 | ||
Σημειώσεις
[1] Το συνολικό ποσό ταυτίζεται ουσιαστικά με την ανακοίνωση του ΥΠΕΝ της 31.1.2023 (8,2 δις). Η ελάχιστη διαφορά οφείλεται στο ότι, εξαιτίας της έλλειψης αναλυτικών δημοσίων στοιχείων, η έκθεση αξιοποίησε πολλές και διαφορετικές, δημόσιες, πηγές.
[2] Το ποσό από τις δημοπρασίες δικαιωμάτων εκπομπών (1,8 δις ευρώ) έχει κατανεμηθεί μεταξύ των τεχνολογιών Α.Π.Ε. με βάση την αναλογία τους στην άμεση επιδότηση των καταναλωτών.
[3] Όπως εξηγείται στην έκθεση, τα αιολικά πάρκα και όλες οι Α.Π.Ε. ούτως ή άλλως επέστρεφαν αμέσως (και συνεχίζουν να επιστρέφουν) στον καταναλωτή τη διαφορά της σταθερής τιμής αμοιβής τους από την υψηλή χονδρική τιμή. Αυτή η διαφορά έχει διοχετευθεί στο ΤΕΜ.
Κατανομή επιδοτήσεων καταναλωτών ανά πηγή εσόδου, 10/2021 – 1/2023
[1]. Για λόγους πληρότητας αναφέρεται ότι υπάρχουν κάποια λίγα αιολικά πάρκα που έχουν λήξει οι συμβάσεις τους με τον ΔΑΠΕΕΠ και τα περισσότερα από αυτά έχουν συνάψει διμερή ιδιωτικά συμβόλαια με προμηθευτές λιανικής, για την πώληση της ενέργειάς τους σε αυτούς.
