Από τον επόμενο μήνα, τον Ιανουάριο του 2023, αρχίζει η εφαρμογή της νέας ΚΑΠ και των Στρατηγικών Σχεδίων των κρατών μελών, με το πρώτο έτος να είναι πιθανό να είναι ιδιαίτερα απαιτητικό, ιδίως όσον αφορά τη δημιουργία συστημάτων ελέγχου και τη διασφάλιση της ορθής εφαρμογής.

Οι μεταβολές θα είναι σημαντικές. Και τις έχουμε ήδη αναλυτικά παρουσιάσει. Αξίζει, ωστόσο, να υπενθυμίσουμε πως η νέα ΚΑΠ αποσκοπεί στην ανάπτυξη, στήριξη και επένδυση στις αγροτικές περιοχές. Ότι επιδιώκει να αντιμετωπίσει τις κοινωνικές απαιτήσεις, συνεχίζοντας ταυτόχρονα να προσφέρει ζωτικά, ποιοτικά δημόσια αγαθά.

Σύμφωνα με τη φιλοσοφία της νέας ΚΑΠ, αποτελεί συλλογική ευθύνη η διασφάλιση της ζωτικότητας των αγροτικών περιοχών με:

• ενίσχυση των αλυσίδων αγροτικής αξίας και των τοπικών δικτύων παραγωγής.
• στήριξη των νέων γεωργών και των γυναικών στη γεωργία
• τη διατήρηση και την προστασία των φυσικών μας πόρων
• την ενίσχυση της αγροτικής καινοτομίας και της ψηφιοποίησης.

Η νέα κοινή αγροτική πολιτική (ΚΑΠ) θα διαδραματίσει θεμελιώδη ρόλο στην αντιμετώπιση αυτών των θεμάτων βοηθώντας τα κράτη μέλη να δώσουν προτεραιότητα και να στηρίξουν τη ζωντανή αγροτική ζωή και την ανάπτυξη ενός σύγχρονου, βιώσιμου και χωρίς αποκλεισμούς γεωργικού τομέα.
Η αγροτική ζωή και οι αγρότες - η καρδιά της ευρωπαϊκής κοινωνίας

Τρεις από τους εννέα μελλοντικούς στόχους της ΚΑΠ επικεντρώνονται στα εξής:

• Προώθηση της απασχόλησης, της ανάπτυξης, της κοινωνικής ένταξης και της τοπικής ανάπτυξης στις αγροτικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της βιοοικονομίας και της αειφόρου δασοκομίας
• Προσέλκυση νέων γεωργών και διευκόλυνση της ανάπτυξης των επιχειρήσεων στις αγροτικές περιοχές
• Βελτίωση της ανταπόκρισης της γεωργίας της ΕΕ στις κοινωνικές απαιτήσεις όσον αφορά τα τρόφιμα και την υγεία, συμπεριλαμβανομένων των ασφαλών, θρεπτικών και βιώσιμων τροφίμων, καθώς και της καλής μεταχείρισης των ζώων

Η νέα ΚΑΠ και οι "ζωντανές" αγροτικές περιοχές

Πολλές αγροτικές περιοχές στην ΕΕ υποφέρουν από διαρθρωτικά προβλήματα, όπως έλλειψη ελκυστικών ευκαιριών απασχόλησης, έλλειψη δεξιοτήτων, ανεπαρκής επένδυση στη συνδεσιμότητα και βασικές υπηρεσίες και σημαντική διαρροή νέων. Η νέα  ΚΑΠ θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις και να αναπτύξουν το μη αστικό περιβάλλον τους.

Νέος τρόπος εργασίας

Η νέα  ΚΑΠ αποσκοπεί στην ενίσχυση του κοινωνικοοικονομικού ιστού των αγροτικών περιοχών, παρέχοντας στα κράτη μέλη την ευελιξία και τη στήριξη για την προσαρμογή των παρεμβάσεων στις τοπικές ανάγκες και συνθήκες μέσω ενός εκσυγχρονισμένου, απλουστευμένου και λιγότερο συντηρητικού τρόπου εργασίας με λιγότερους κανόνες. Αυτό θα βοηθήσει στην εξάλειψη του υπερβολικού διοικητικού φόρτου και του άγχους, θα δημιουργήσει προσαρμοσμένες δράσεις που βασίζονται στις επιδόσεις, θα ενθαρρύνει τη μεγαλύτερη συνεργασία με τα κράτη μέλη και τις κοινότητες και θα αποκαταστήσει την κοινωνικοοικονομική και περιβαλλοντική ζωτικότητα των αγροτικών περιοχών.

Οικονομική υποστήριξη

Τουλάχιστον το 5% της συνολικής συνεισφοράς του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) ενός κράτους μέλους θα διατεθεί για τοπικές εξελίξεις υπό την ηγεσία της κοινότητας στο πλαίσιο του προγράμματος LEADER .
Περίπου 30% θα διατεθούν για μέτρα που καλύπτουν συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς και κλιματικούς στόχους (π.χ. περιοχές με φυσικούς περιορισμούς, βιολογική γεωργία, γεωργία, βιο-οικονομία, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας).

Τα κράτη μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν το 15% του προϋπολογισμού τους για άμεσες πληρωμές στον προϋπολογισμό του ΕΓΤΑΑ - ακόμη περισσότερο για όσους λαμβάνουν πρόσθετα μέτρα για να προστατεύσουν το περιβάλλον, τους φυσικούς πόρους και τη βιοποικιλότητα, να επιτύχουν τους στόχους για την αλλαγή του κλίματος και να υποστηρίξουν τους νέους αγρότες!

Διαχείριση κινδύνων και Συμβουλευτική Υπηρεσία Γεωργίας

Η γεωργία και η παραγωγή τροφίμων μπορεί να είναι επικίνδυνη επιχείρηση. Οι φυσικές δυνάμεις (ξηρασία, πλημμύρες, παράσιτα και ασθένειες), οι διακυμάνσεις της αγοράς και το κόστος εκκίνησης / παραγωγής αποτελούν όλες σοβαρές απειλές για τα εισοδήματα και το εισόδημα. Μέσω του προϋπολογισμού του ΕΓΤΑΑ και της συμβουλευτικής υπηρεσίας γεωργικών εκμεταλλεύσεων, η μελλοντική ΚΑΠ θα συμβάλει στην παροχή συμβουλών και υποστήριξης στους αγρότες για τη διαχείριση των κινδύνων και την πρόκληση των χρόνων παρέχοντας κατάλληλα εργαλεία διαχείρισης κινδύνων, ασφάλιστρα και αμοιβαία κεφάλαια (για απώλειες παραγωγής και εισοδήματος) τις γεωργικές τους πρακτικές, καθώς και την παροχή κατάρτισης και πλατφόρμας ανταλλαγής γνώσεων.

Η καινοτομία και η ανταλλαγή γνώσεων αποτελούν αντικειμενικούς στόχους της μελλοντικής ΚΑΠ, που στηρίζουν την ανάπτυξη των γεωργικών, δασικών και αγροτικών επιχειρήσεων. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό τα κράτη μέλη, μέσω του στρατηγικού τους σχεδίου για την ΚΑΠ, να δώσουν προτεραιότητα και να ενισχύσουν την υπηρεσία παροχής γεωργικών συμβουλών στους αγρότες και να υποστηρίξουν τη διαδραστική και συνεργατική καινοτομία μεταξύ των συμβουλευτικών υπηρεσιών, της έρευνας και των αγροτικών δικτύων.

Έξυπνα Χωριά, Καινοτομία και Έρευνα

Η ΚΑΠ αποτελεί μία από τις πολιτικές της ΕΕ που υποστηρίζουν την πρωτοβουλία «έξυπνα χωριά». Οι κοινές ευρωπαϊκές και εθνικές επενδύσεις σε υποδομές, σύνδεση ευρυζωνικών συνδέσεων, φυσικό περιβάλλον και ανθρώπινο κεφάλαιο έχουν ζωτική σημασία για τη δημιουργία ζωντανών αγροτικών περιοχών, που προσφέρουν υψηλή ποιότητα ζωής στις αγροτικές κοινότητες και που στηρίζουν τη βιώσιμη και ποιοτική απασχόληση και την κοινωνική ένταξη.

Για τη νέα ΚΑΠ, 10 δισ. ευρώ από το πρόγραμμα Horizon Europe θα διατεθούν για την έρευνα και την καινοτομία στον τομέα των τροφίμων, της γεωργίας, της αγροτικής ανάπτυξης και της βιοοικονομίας. Η γεωργική ευρωπαϊκή εταιρική σχέση για την καινοτομία θα συνεχίσει να υποστηρίζει έργα τοπικού χαρακτήρα και τη χρηματοδότηση νέων επιχειρήσεων και υπηρεσιών, βασισμένων στις ψηφιακές τεχνολογίες καθώς και στην αυξημένη συνδεσιμότητα, για την προώθηση της ανταγωνιστικής και αειφόρου γεωργίας και της δασοκομίας για τη βελτίωση της ζωής στις αγροτικές περιοχές.

Νέοι αγρότες και ανάπτυξη αγροτικών επιχειρήσεων

Ο ευρωπαϊκός γεωργικός τομέας χαρακτηρίζεται από γήρανση του γεωργικού πληθυσμού. Το 2010, μόνο το 7,5% των αγροτών ήταν 35 ετών ή νεότεροι, 53% ήταν άνω των 55 ετών, ενώ 30% ήταν άνω των 65 ετών. Η γεωργική κοινότητα χρειάζεται ένεση νέου αίματος. Ωστόσο, οι νέοι γεωργοί, οι ηλικιωμένοι γεωργοί και οι νεοεισερχόμενοι αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια και κινδύνους.

Η μελλοντική ΚΑΠ αναγνωρίζει τη σημασία της προσέλκυσης νέων ανδρών και γυναικών στον τομέα και τη διευκόλυνση της ανάπτυξης των επιχειρήσεων στις αγροτικές περιοχές. Μέσω του νέου τρόπου εργασίας, τα κράτη μέλη θα περιγράψουν με σαφήνεια την προσέγγισή τους και το σύνολο των παρεμβάσεών τους για την υποστήριξη της ανανέωσης των γενεών στο στρατηγικό τους σχέδιο για την ΚΑΠ.

Ορισμένοι από τους τρόπους με τους οποίους τα κράτη μέλη μπορούν να παράσχουν ειδική βοήθεια και στήριξη στους νέους γεωργούς και στην ανάπτυξη των αγροτικών επιχειρήσεων περιλαμβάνουν:

Τουλάχιστον το 2% του ετήσιου προϋπολογισμού άμεσων πληρωμών για χρηματοπιστωτικά μέσα για νέους γεωργούς και νεοεισερχομένους.

Η νέα ΚΑΠ θα στηρίξει επίσης τα κράτη μέλη στην ενίσχυση της εγκατάστασης νέων γεωργών και νέων επιχειρήσεων αγροτικής ανάπτυξης, με ανώτατο όριο στήριξης ύψους 100.000 ευρώ (από 70.000 ευρώ της τρέχουσας ΚΑΠ).

Επιπλέον, τα κράτη μέλη μπορούν να δημιουργήσουν συμπληρωματική στήριξη εισοδήματος (CIS) για τους νέους γεωργούς ώστε να παρέχουν πρόσθετη στήριξη εισοδήματος μετά την αρχική εγκατάσταση. Το ΤΣΠ θα καταβάλλεται ετησίως ως αποσυνδεδεμένη πληρωμή ανά επιλέξιμο εκτάριο.

Τα κράτη μέλη θα έχουν την ευελιξία να χρησιμοποιούν μέρος του προϋπολογισμού τους από το ΕΓΤΑΑ για την υποστήριξη και τη χρηματοδότηση διακρατικών μαθησιακών προγραμμάτων (π.χ. προγράμματα Erasmus), με επίκεντρο τους νέους γεωργούς.

Κοινωνικές ανησυχίες και βιώσιμη γεωργική παραγωγή

Τα τελευταία χρόνια, οι κοινωνικές προσδοκίες όσον αφορά την ασφάλεια και την ποιότητα των τροφίμων, καθώς και τα πρότυπα για την προστασία του περιβάλλοντος και την καλή διαβίωση των ζώων έχουν αυξηθεί σημαντικά. Ο σημαντικότερος ρόλος της ΚΑΠ είναι να βοηθήσει τους γεωργούς να προβλέψουν τις εξελίξεις και να προσαρμόσουν την παραγωγή με βάση τα μηνύματα της αγοράς και τις απαιτήσεις των καταναλωτών. Στην ΚΑΠ μετά το 2020, οι χώρες της ΕΕ θα μπορέσουν να σχεδιάσουν τα στρατηγικά τους σχέδια για την ΚΑΠ για να θέσουν αυστηρότερες απαιτήσεις ασφάλειας και ποιότητας των τροφίμων(π.χ. μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων ή αντιβιοτικών) για τους αγρότες οι οποίοι στη συνέχεια λαμβάνουν οικονομική στήριξη όταν συμμορφώνονται αυτές τις απαιτήσεις.

Τοπικά παραγόμενο, υγιεινό φαγητό

Όλο και περισσότερο, οι άνθρωποι θέλουν τρόφιμα που προσφέρουν ευρύτερα οφέλη για την κοινωνία: βιολογικά προϊόντα, προϊόντα με γεωγραφικές ενδείξεις(GI), τοπικές σπεσιαλιτέ και καινοτόμα τρόφιμα. Μέσω της αγροτικής ανάπτυξης και των διεθνών δραστηριοτήτων προώθησης, η μελλοντική ΚΑΠ θα συνεχίσει να υποστηρίζει και να προωθεί τα προϊόντα αυτά και τα προστιθέμενα χαρακτηριστικά τους, ενώ παράλληλα θα βοηθά τους αγρότες να προσαρμόζουν την παραγωγή τους σύμφωνα με τα σήματα της αγοράς και τις απαιτήσεις των καταναλωτών.

Θα καταστήσει τα προϊόντα αυτά ελκυστικότερα για τους αγρότες και τους καταναλωτές, εκσυγχρονίζοντας και απλουστεύοντας τη διαδικασία καταχώρισης και έγκρισης και ενισχύοντας την προστασία από την παραχάραξη. Αυτό θα μειώσει τη διοικητική επιβάρυνση, θα ενισχύσει την εμπορική αξία του προϊόντος και θα απλοποιήσει τις διαδικασίες εμπορίας και προώθησης, καθιστώντας έτσι ευκολότερη και σαφέστερη τόσο για τους παραγωγούς όσο και για τους καταναλωτές.

Υγεία των ζώων και των φυτών

Η νέα ΚΑΠ συμβάλλει στην εναρμόνιση των κανονισμών και των προτύπων της ΕΕ για την αντιμετώπιση της υγείας και της καλής μεταχείρισης των ζώων και της χρήσης φυτοφαρμάκων. Εφαρμόζει μέτρα παρακολούθησης για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση της κατάχρησης. Για να αντιμετωπιστεί το θέμα της αντιμικροβιακής αντοχής, τα κράτη μέλη μπορούν να σχεδιάσουν τα στρατηγικά τους σχέδια για την ΚΑΠ για να βοηθήσουν τους αγρότες να βελτιώσουν την πρακτική εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ για την καλή μεταχείριση των ζώων ή να αυξήσουν περαιτέρω τα πρότυπα των ζώων μέσω εθελοντικών πρωτοβουλιών.

Σε εθνικό επίπεδο, η Συμβουλευτική Υπηρεσία Γεωργίας (FAS) διαδραματίζει ζωτικό ρόλο σε κρίσιμα ζητήματα υγείας και ανησυχίες. Η αύξηση της ευαισθητοποίησης και η εκπαίδευση των γεωργών, η ανάπτυξη σχεδίων για την υγεία των αγροκτημάτων ή τα ολοκληρωμένα σχέδια διαχείρισης των επιβλαβών οργανισμών και η χρήση των νέων τεχνολογιών είναι όλα βασικά μέτρα που είναι απαραίτητα για τη μείωση των κινδύνων για τη δημόσια υγεία.

Γεωργία και απόβλητα τροφίμων

Οκτώ εκατομμύρια τόνοι τροφίμων σπαταλώνται στην ΕΕ ετησίως. Αυτό κοστίζει 143 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Η βιοοικονομία χρησιμοποιεί ανανεώσιμους βιολογικούς πόρους από τη ξηρά και τη θάλασσα για να παράγει όχι μόνο τρόφιμα αλλά και υλικά και ενέργεια. Με την ενσωμάτωση των αρχών της βιοοικονομίας στις γεωργικές κοινότητες και στις επιχειρήσεις, αυτά τα απόβλητα τροφίμων μπορούν να μετατραπούν σε οικονομική δραστηριότητα.

Η πρωτοβουλία αυτή μπορεί να έχει σημαντικά οικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη και να βοηθήσει τα κράτη μέλη να επιτύχουν τους στόχους τους για την κλιματική αλλαγή.

Η νέα ΚΑΠ αποσκοπεί στην ενίσχυση της βιωσιμότητας της τροφικής αλυσίδας βοηθώντας τα κράτη μέλη να μειώσουν τα απόβλητα τροφίμων και τις απώλειες τροφίμων. Η έρευνα, οι νέες τεχνολογίες, η καινοτομία και η αναβάθμιση των εγκαταστάσεων υποστηρίζονται από τη νέα ΚΑΠ, οι οποίες είναι ζωτικής σημασίας για την προσπάθεια για τη δημιουργία ενός αγροτικού τομέα χαμηλών εκπομπών άνθρακα, ο οποίος θα είναι βιώσιμος και αποτελεσματικός από πλευράς πόρων.