Η Ανταρκτική ανακαλύφθηκε από τον Βρετανό εξερευνητή, Τζέιμς Κουκ το 1773. Είναι η τελευταία σε σειρά ήπειρος που εντοπίστηκε και εξερευνήθηκε από τον άνθρωπο.
Ο Κουκ δεν εξεπλάγη όταν βρήκε την Ανταρκτική αφού γνώριζε τη θεωρία του Αριστοτέλη ότι γύρω από το Νότιο Πόλο υπάρχει μία μεγάλη ήπειρος. Μάλιστα ο αρχαίος φιλόσοφος και επιστήμονας την είχε ονομάσει «Ανταρκτικός», όνομα που υιοθετήθηκε από τους σύγχρονους γεωγράφους.
Αριστοτέλης και Ανταρκτική
Ο Αριστοτέλης είναι ο πρώτος που αναφέρει ότι γύρω από το Νότιο Πόλο υπάρχει μία μεγάλη ήπειρος. Σε αυτή τη θεωρία κατέληξε μετά από τις πρώτες έρευνες και μελέτες που έκαναν σχετικά με τη γη άλλοι Έλληνες φιλόσοφοι και επιστήμονες.
Τον 6ο αιώνα π.Χ., ο Πυθαγόρας (570-500 π.Χ.) υποστήριξε ότι η γη ήταν στρογγυλή.
Στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. ο Παρμενίδης ο Ελεάτης (τέλη 6ου-μέσα 5ου αιώνα π.Χ.) χώρισε τον κόσμο σε πέντε κλιματικές ζώνες. Υπέθεσε ότι οι ζώνες με το μεγαλύτερο κρύο ήταν στους πόλους, η πιο ζέστη στον ισημερινό και οι εύκρατες ζώνες ενδιάμεσα.
Έχοντας υπόψη του αυτές τις θεωρίες, αλλά και άλλες αρχαίων Ελλήνων σοφών που έχουν χαθεί, ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.) διατύπωσε στο έργο του Μετεωρολογικά (περίπου 350 π.Χ.) την άποψη ότι η ξηρά του βόρειου ημισφαιρίου θα πρέπει να εξισορροπείται από μια μεγάλη στεριά στο νότο.
Αν και κανένας δεν είχε ταξιδέψει μέχρι εκεί, ο Αριστοτέλης ήταν τόσο σίγουρος για την ύπαρξη της ηπείρου αυτής που της έδωσε το όνομα «Ανταρτικός».
Κατέληξε σε αυτή την ονομασία επειδή το βόρειο ημισφαίριο βρίσκεται κάτω από τον αστερισμό της Άρκτου. Καθώς η άγνωστη ήπειρος γύρω από το Νότιο Πόλο είναι στον αντίποδα, ο Αριστοτέλης την ονόμασε Ανταρκτικός, δηλαδή «απέναντι από την Άρκτο».
Έτσι, η Ανταρκτική “βαπτίστηκε” 2000 χρόνια πριν ανακαλυφθεί, με “νονό” τον Αριστοτέλη!
Ελληνιστική εποχή
Οι επιστημονικές ανακαλύψεις των Ελλήνων για τη γη συνεχίστηκαν και στη διάρκεια της ελληνιστικής εποχής.
Τον 3ο αιώνα π. Χ. ο αστρονόμος Αρίσταρχος ο Σάμιος πρώτος κατέγραψε ότι η γη περιστρέφεται γύρω από τον ήλιο. Αυτή η ανακάλυψη επιβεβαίωσε τη θεωρία του Παρμενίδη ότι οι χαμηλότερες θερμοκρασίες είναι στους πόλους της γης, άρα και στην ήπειρο «Ανταρκτικός» του Αριστοτέλη.
Το 240 π.Χ., ο γεωγράφος Ερατοσθένης ο Κυρηναίος υπολόγισε την περιφέρεια της γης συγκρίνοντας τις γωνίες σκιάς σε δύο απομακρυσμένες τοποθεσίες στο θερινό ηλιοστάσιο. Ήταν μια απλή, έξυπνη και εξαιρετικά ακριβής μέθοδος. Οι μονάδες που χρησιμοποίησε ήταν ανακριβείς, αλλά ακόμα κι έτσι, υπερεκτίμησε την περιφέρεια μόνο κατά περίπου 15%.
Μετά τον Αριστοτέλη, η θεωρία του για την ύπαρξη της μεγάλης και παγωμένης ηπείρου «Ανταρκτικός» γύρω από το Νότιο Πόλο υιοθετήθηκε και από άλλους αρχαίους Έλληνες και αργότερα από τους Ρωμαίους.
Κλαύδιος Πτολεμαίος
Ο σπουδαίος μαθηματικός, αστρονόμος και γεωγράφος, Κλαύδιος Πτολεμαίος από την Αλεξάνδρεια (100-170 μ.Χ.), είναι γνωστός κυρίως για την προσφορά του στη χαρτογραφία. Πρώτος χρησιμοποίησε γραμμές πλέγματος γεωγραφικού πλάτους και μήκους για να δώσει σε κάθε τοποθεσία σταθερές συντεταγμένες, βόρειο προσανατολισμό για χάρτες και διάφορες κλίμακες για διαφορετικές χρήσεις.
Πίστευε και αυτός ότι υπήρχε μια μεγάλη έκταση γης στο Νότιο Πόλο. Όμως εκτιμούσε ότι συνέδεε την Αφρική και την Ασία και ότι ήταν εύφορη και κατοικημένη.
Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα γιατί απέρριψε το ηλιοκεντρικό σύστημα του Αρίσταρχου. Επίσης, αγνόησε το έργο του Ερατοσθένη, προτιμώντας αυτό του αστρονόμου Ποσειδωνίου, του οποίου οι θεωρίες απέδωσαν έναν υπολογισμό της γης στο 75% περίπου του πραγματικού της μεγέθους.
Είναι ενδιαφέρον ότι μετά την αρχαιότητα, το γεωγραφικό έργο του Πτολεμαίου θεωρήθηκε σημαντικότερο απ’ αυτό των παλαιότερων Ελλήνων επιστημόνων.
Εξαιτίας των λαθών του Πτολεμαίου, ο Χριστόφορος Κολόμβος περίμενε να βρει την Κίνα εκεί όπου ήταν η Αμερική και ο Τζέιμς Κουκ ξεκίνησε να βρει τα πλούτη της υποτιθέμενης εύφορης Μεγάλης Νότιας Γης μόνο να ανακαλύψει μία παγωμένη ήπειρο.
Στοιχεία αντλήθηκαν από: David McGonigal, antarcticguide.com
