Το ΕΚ ζητά νέα μέτρα για την προώθηση της επισκευής και επαναχρησιμοποίησης προϊόντων, καθώς και τη στήριξη των τοπικών επισκευαστών και επιχειρήσεων που πωλούν μεταχειρισμένα αγαθά.
Τη Δευτέρα, οι ευρωβουλευτές πρόκειται να συζητήσουν ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν για την προώθηση της βιώσιμης κατανάλωσης στην ευρωπαϊκή ενιαία αγορά, συμπεριλαμβανομένου του “δικαιώματος στην επισκευή”.
"Πρέπει να θέσουμε τέλος στην πρόωρη απαξίωση των προϊόντων, συμπεριλαμβάνοντάς τη στη μαύρη λίστα των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών και καθιστώντας τη διάρκεια των νομικών εγγυήσεων ανάλογη με την εκτιμώμενη διάρκεια ζωής τους. [Πρέπει να] κατοχυρωθεί το εμπράγματο δικαίωμα στην επισκευή και να εγγυηθεί η παροχή σαφών και συνεκτικών πληροφοριών για την ανθεκτικότητα και την επισκευή των προϊόντων, με υποχρεωτική σήμανση... Τέλος, πρέπει να εκμεταλλευτούμε τις νέες τεχνολογίες για να επιταχύνουμε την καθιέρωση μιας κυκλικής οικονομίας," δήλωσε ο Νταβίντ Κορμάντ (Verts/ALE, Γαλλία), εισηγητής της έκθεσης για μια πιο βιώσιμη ενιαία αγορά.
Γιατί είναι σημαντικό να ενθαρρύνουμε τη βιώσιμη κατανάλωση;
Η έκθεση σημειώνει ότι το 2019, η Ημέρα Εξάντλησης Φυσικών Αποθεμάτων της ΕΕ (δηλαδή η ημέρα την οποία τα φυσικά αποθέματα του πλανήτη θα εξαντλούνταν, αν όλες οι χώρες κατανάλωναν όπως η ΕΕ) ήταν η 10η Μαΐου, που σημαίνει ότι αν όλοι κατανάλωναν όσο οι Ευρωπαίοι, θα χρειαζόμασταν 2,8 πλανήτες σαν τη Γη.
Η έκθεση αναφέρει, επίσης, ότι το τρέχον σύστημα της προσχεδιασμένης απαξίωσης, της έλλειψης πρόσβασης σε ανταλλακτικά και σε πληροφορίες σχετικά με τις εγγυήσεις και τις δυνατότητες επισκευής, ωθεί τον κόσμο να αγοράζει νέα αγαθά αντί να επισκευάζει τα ήδη υπάρχοντα. Περίπου το 59% των καταναλωτών δε γνωρίζει ότι η νόμιμη ελάχιστη διάρκεια εγγύησης στην ΕΕ είναι τα δύο έτη.
Η στάση των Ευρωπαίων για την επαναχρησιμοποίηση και την επισκευή με αριθμούς
Είναι σαφής η ολοένα και μεγαλύτερη ανάγκη του κόσμου για ένα πιο βιώσιμο τρόπο ζωής. Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, το 77% των Ευρωπαίων προσπαθεί να επισκευάσει τα προϊόντα που έχει ήδη στη διάθεσή του πριν αγοράσει καινούργια, ενώ και η μελέτη της Επιτροπής για τη συμπεριφορά των καταναλωτών του 2018, αναφέρει ότι οι καταναλωτές είναι τρεις φορές πιο πιθανό να αγοράσουν ένα προϊόν εάν έχει χαρακτηριστεί ως ανθεκτικό και επισκευάσιμο. Περίπου το 79% των πολιτών της ΕΕ θεωρεί ότι οι κατασκευαστές ψηφιακών συσκευών πρέπει να διευκολύνουν την επισκευή των συσκευών ή την αντικατάσταση μεμονωμένων ανταλλακτικών.
Πώς οι ευρωβουλευτές θέλουν να επιτευχθούν βιώσιμες μορφές κατανάλωσης;
Βασικό σημείο της έκθεσης αποτελεί η έκκληση για τη θέσπιση ενός πραγματικού "δικαιώματος στην επισκευή". Οι επισκευές πρέπει να είναι απλές και προσιτές. Οι ευρωβουλευτές ζητούν την παροχή καλύτερης πρόσβασης σε πληροφορίες όσον αφορά τις επισκευές, προώθηση των κατ’ οίκων επισκευών, υποστήριξη τοπικών και ανεξάρτητων επισκευαστών και παροχή εγγύησης για την κάλυψη του κόστους των επισκευών. Θέλουν επίσης να επιλύσουν το ζήτημα των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, σύμφωνα με το οποίο, δικαίωμα στην επισκευή έχει μόνο ο σχεδιαστής ή ο διανομέας του προϊόντος.
Επιπλέον, ζητούν τη θέσπιση νομοθεσίας περί υποχρεωτικής σήμανσης προϊόντων που υποδεικνύει την ανθεκτικότητα και δυνατότητα επισκευής τους.
Οι ευρωβουλευτές θέλουν επίσης να προωθήσουν μια νοοτροπία επαναχρησιμοποίησης. Για να μπορέσουν οι καταναλωτές να εμπιστευτούν μεταχειρισμένα προϊόντα, χρειάζονται διαφάνεια και εγγυήσεις που πιστοποιούν την κατάσταση των προϊόντων. Επιδοκιμάζουν επιχειρηματικά μοντέλα που βασίζονται στην ενοικίαση, αλλά δηλώνουν ότι πρέπει να εξεταστούν προσεκτικά ώστε να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά τους.
Οι ευρωβουλευτές προτείνουν τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας για την προώθηση μιας βιώσιμης αγοράς, μέσω της δημιουργίας μιας κοινής βάσης δεδομένων και ενός διαβατηρίου προϊόντων που θα επιτρέπει την καλύτερη παρακολούθηση των προϊόντων και των ανταλλακτικών τους κατά μήκος της αλυσίδας αξιών, την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών, αλλά και την πιο αποτελεσματική εποπτεία της αγοράς. Απαιτείται σωστή ανάλυση για να κριθεί εάν μια συγκεκριμένη τεχνολογία είναι φιλική προς το περιβάλλον καθόλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής της, από το στάδιο της εξόρυξης πρώτων υλών και της επαναχρησιμοποίησης δευτερογενών πρώτων υλών, έως εκείνο της επεξεργασίας στο τέλος του κύκλου της ζωής της, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής, της μεταφοράς και της χρήσης της.
Σημειώνουν επίσης την πιθανότητα του φαινομένου της υποτροπής, το οποίο προκύπτει όταν τα κέρδη αποδοτικότητας μειώνουν το κόστος ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας, αυξάνοντας έτσι την παραγωγή και την κατανάλωση.
Η έκθεση καλεί τους δημόσιους οργανισμούς οι οποίοι αντιπροσωπεύουν το 16% του ΑΕΠ της ΕΕ, να αποτελέσουν παράδειγμα, δίνοντας προτεραιότητα στις μικρές, τοπικές και βιώσιμες εταιρείες στους δημόσιους διαγωνισμούς.
Οι ευρωβουλευτές κάνουν επίσης έκκληση για πιο υπεύθυνη διαφήμιση, ζητώντας, μεταξύ άλλων, τη θέσπιση κανόνων για την εξαγωγή προσωπικών δεδομένων για εξατομικευμένες διαφημίσεις και κανόνων για το λεγόμενο "greenwashing", το οποίο δίνει την ψευδή εντύπωση ότι ένα προϊόν είναι πιο φιλικό για το περιβάλλον από ό,τι είναι στην πραγματικότητα.
