Γράφω αυτό το κείμενο γιατί μεγάλωσα σε αγροτική οικογένεια και ξέρω από πρώτο χέρι τι σημαίνει μόχθος, αβεβαιότητα και αγωνία για το αύριο. Γράφω, γιατί δεν ανέχομαι να βλέπω την κυβέρνηση να καλλιεργεί ψευδαισθήσεις «κανονικότητας», την ώρα που οι αγρότες οδηγούνται στην οικονομική εξόντωση και αναγκάζονται να κλείνουν δρόμους για να ακουστούν.
Ναι, καταλαβαίνω ότι η κινητοποίηση προκαλεί ταλαιπωρία και σε άλλες κοινωνικές ομάδες αλλά η πραγματική, καθημερινή ταλαιπωρία είναι αυτή που ζουν εδώ και χρόνια οι ίδιοι οι αγρότες με το δυσβάσταχτο κόστος, τις εξευτελιστικές τιμές, τις καθυστερημένες ενισχύσεις και, πάνω απ’ όλα, το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ που έδειξε ένα κράτος ικανό να προστατεύει «μαϊμού δικαιούχους» αλλά ανίκανο να στηρίξει όσους πραγματικά παράγουν. Γράφω επειδή ξέρω ότι όταν ο αγρότης δεν μπορεί να ζήσει, η χώρα χάνει τη γη κάτω από τα πόδια της και γράφω επειδή η σιωπή μπροστά σε αυτή τη βαρβαρότητα, είναι συνενοχή.
Αυτή ακριβώς η συσσώρευση αδικίας, εγκατάλειψης και θεσμικής αποτυχίας είναι που έχει οδηγήσει στη σημερινή αγροτική κινητοποίηση, η οποία δεν αποτελεί ένα στιγμιαίο ξέσπασμα αλλά την έκφραση μιας κρίσης που έχει πλέον υπερβεί τα όρια της οικονομικής αντοχής και έχει εισέλθει στην περιοχή της κοινωνικής ασφυξίας. Οι αγρότες έχουν δίκιο, γιατί ο πρωτογενής τομέας δεν κατέρρευσε από φυσικά αίτια αλλά από συστηματική εγκατάλειψη, λανθασμένες πολιτικές και συγκεκριμένες κρατικές επιλογές που μετέτρεψαν μια ολόκληρη παραγωγική τάξη σε ευάλωτο κοινωνικό στρώμα.
Έχουν δίκιο οι αγρότες, διότι η οικονομική εξίσωση της παραγωγής έχει πάψει να είναι λειτουργική. Η εκτόξευση του κόστους σε ενέργεια, καύσιμα, λιπάσματα, φυτοφάρμακα και κάθε λογής εφόδια, σε συνδυασμό με την αδιαφορία του κράτους να διαμορφώσει αποτελεσματικούς μηχανισμούς ανάσχεσης, έχει οδηγήσει έναν τεράστιο αριθμό γεωργικών εκμεταλλεύσεων σε κατάσταση μη βιωσιμότητας. Η γεωργία, από βασικός πυλώνας της περιφερειακής οικονομίας, έχει μετατραπεί σε δραστηριότητα υψηλού ρίσκου και χαμηλής απόδοσης. Αυτή η οικονομική απόκλιση είναι προαναγγελία αποδιάρθρωσης και φτωχοποίησης.
Έχουν δίκιο οι αγρότες, διότι η αγορά λειτουργεί με τρόπους που μεταφέρουν όλο το βάρος στον παραγωγό. Το χάσμα ανάμεσα στην τιμή παραγωγού και την τιμή καταναλωτή έχει λάβει διαστάσεις δομικής στρέβλωσης, με τις ενδιάμεσες αλυσίδες να συγκεντρώνουν δυσανάλογη ισχύ και κέρδη. Αυτό δεν αποτελεί απόκλιση της αγοράς, αλλά αποτυχία ρύθμισης. Η Πολιτεία, αντί να διασφαλίζει ισόρροπες συνθήκες, έχει καταστεί παρατηρητής ή και συνεργός μιας διαδικασίας που απομειώνει συστηματικά το αγροτικό εισόδημα.
Έχουν δίκιο οι αγρότες, γιατί η κλιματική κρίση πολλαπλασιάζει τον κίνδυνο, ενώ οι θεσμοί παραμένουν αδρανείς. Ο ΕΛΓΑ δεν λειτουργεί ως σύγχρονος μηχανισμός διαχείρισης κινδύνου αλλά λειτουργεί ως φορέας γραφειοκρατικής αποζημίωσης, αργής και συχνά ανεπαρκούς εκτός βέβαια των ημετέρων. Σε μια εποχή που οι ζημιές από ακραία φαινόμενα, ασθένειες και απρόβλεπτες μεταβολές έχουν γίνει ο κανόνας, ο παραγωγός βρίσκεται ακάλυπτος. Αυτή η υστέρηση μετατρέπει κάθε απώλεια σε υπαρξιακή απειλή για την εκμετάλλευση.
Έχουν δίκιο οι αγρότες, γιατί το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ αποκάλυψε ότι ο ίδιος ο μηχανισμός που όφειλε να εγγυάται τη δίκαιη κατανομή των ενισχύσεων λειτούργησε παραμορφωτικά. Η παράνομη διοχέτευση πόρων σε μη δικαιούχους συνιστά κατάρρευση της εμπιστοσύνης. Όταν το κράτος δεν προστατεύει τον παραγωγό από την αδιαφάνεια αλλά την ανέχεται, η παραγωγή χάνει όχι μόνο εισόδημα αλλά και θεσμικό στήριγμα.
Έχουν δίκιο οι αγρότες, γιατί τα δεδομένα καταγράφουν μια ιστορική υποχώρηση του κλάδου. Η απογραφή του 2021, με μείωση 25% του αγροτικού πληθυσμού, συρρίκνωση εκτάσεων και δραματική πτώση της κτηνοτροφίας, δεν αποτυπώνει απλώς αριθμούς, αποτυπώνει μια χώρα που χάνει τον παραγωγικό της ιστό.
Έχουν δίκιο οι αγρότες, γιατί αντιλαμβάνονται αυτό που πολλές φορές το κέντρο αγνοεί. Χωρίς πρωτογενή τομέα, η χώρα γίνεται στρατηγικά τρωτή. Η παραγωγική αυτάρκεια είναι ζήτημα εθνικής ασφάλειας και κοινωνικής συνοχής. Μια οικονομία που στηρίζεται όλο και περισσότερο σε εισαγωγές τροφίμων είναι μια οικονομία ευάλωτη σε διεθνείς κρίσεις, τιμολογιακές αναταράξεις και γεωπολιτικές πιέσεις.
Αν οι αγρότες έχουν δίκιο, είναι επειδή οι διεκδικήσεις τους δεν αφορούν μόνο τους ίδιους. Αφορούν το μέλλον της παραγωγής, τη σταθερότητα των περιφερειών, τη λειτουργία των θεσμών και την ικανότητα του κράτους να προστατεύει όσους βρίσκονται στη βάση της οικονομικής πυραμίδας.
Η αγροτική κινητοποίηση είναι σύγκρουση με ένα αποτυχημένο σύστημα. Και όσο η Πολιτεία επιμένει να αγνοεί τα αίτια, τόσο θα ενισχύεται η νομιμότητα της σύγκρουσης.
Γι’ αυτό έχουν δίκιο οι αγρότες.
Γιατί αυτή τη φορά, δεν διεκδικούν μόνο λύσεις, διεκδικούν μια άλλη πορεία για τη ζωή τους και τη χώρα.
