Του Αλέξη Κατεφίδη 

“Ξεφόρτωμα καπνών” στην οπίσθια είσοδο των καπναποθηκών “Παπαπέτρου” στο Αγρίνιο την δεκαετία του ’20(1920-29). Συμβολική η φωτογραφία για την πόλη του Αγρινίου ως “πόλη του καπνού” κάποτε.

Μια χρυσή εποχή για τo Αγρίνιο τότε, μιας και το πικρό βοτάνι ήταν το σήμα καταταθέν, το προϊόν που ανέδειξε το Αγρίνιο, σε μια πόλη που ήκμασε τόσο οικονομικά, όσο και πληθυσμιακά.

Το 1920 οι κάτοικοι ανέρχονταν σε 11.267, το 1928 ο πληθυσμός αυξήθηκε σε 16.735 σχεδόν κατά 50%. Η σημαντική αυτή αύξηση του πληθυσμού έχει να κάνει και με την άφιξη των Μικρασιατών προσφύγων. Η άφιξη των προσφύγων στο Αγρίνιο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, υπήρξε σταδιακή, ξεκινώντας από το 1922 έως το 1924.

Το Αγρίνιο με την εγκατάσταση του προσφυγικού στοιχείου, αναδεικνύεται πλέον σε μεγάλο κέντρο καπνού, όπως ο Πειραιάς, ο Βόλος, η Καβάλα, η Καλαμάτα, η Ξάνθη και η Δράμα.

Οι Μικρασιάτες ήταν γνώστες όχι μόνον της καλλιέργειας αλλά και της επεξεργασίας του καπνού και φυσικά ως πρόσφυγες τότε αποτελούσαν ένα φτηνό εργατικό προσωπικό. Σε κάθε γωνιά της πόλης υπήρχαν καπνομάγαζα επεξεργασίας. Έτσι και οι καπνεργάτες και όσοι γενικότερα είχαν σχέση με την επεξεργασία, την μεταφορά και το εμπόριο του καπνού αποτέλεσαν την κινητήριο δύναμη της αγοράς.

Σήμερα βέβαια, όλα έγιναν άυλη ιστορία για την πόλη, απέμειναν μόνον ως ανταμοιβή κάποιες επιδοτήσεις για συγκεκριμένους συμπολίτες που είχαν άδεια πάλαι ποτέ για την καλλιέργεια των καπνών(ας με επιβεβαιώσει κάποιος αν χορηγούνται ακόμη από τον “αμαρτωλό” ΟΠΕΚΕΠΕ).

Ας σημειωθεί ότι το επιβλητικό αυτό κτήριο για την πόλη του Αγρινίου είναι δημιούργημα Γερμανών μηχανικών στα 1923 και η μορφολογία του παραπέμπει αρχιτεκτονικά στο ύφος της Art Deco.

Οι καπναποθήκες λειτούργησα από την ίδρυσή τους ως τα τέλη της δεκαετίας του ’80 περίπου.

Το 1992 με απόφαση του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ και με απόφαση του υπουργού Πολιτισμού χαρακτηρίστηκαν διατηρητέες.

Το 2002 αγοράστηκαν από το Υπουργείο Πολιτισμού προκειμένου να αξιοποιηθούν ως μουσείο.

Στο συμβόλαιο πώλησής του περιγράφονται με λεπτομέρεια οι χώροι των συγκεκριμένων αποθηκών.
«…Ημιυπόγειο 1417 τετραγωνικών μέτρων, ισόγειο 1383 τετραγωνικών μέτρων, πρώτο όροφο 1775 τετραγωνικών μέτρων, δεύτερο όροφο 1383 τετραγωνικών μέτρων και τρίτο όροφο 1175 τετραγωνικών μέτρων ήτοι σύνολο 6536 περίπου τετραγωνικών μέτρων. Κατασκευάστηκαν από τον πολιτικό μηχανικό Κων/νο Καζαντζή…»

Κατά την περίοδο της Κατοχής επιτάχθηκαν από τους Ιταλούς και τους Γερμανούς οι οποίοι το χρησιμοποίησαν ως φυλακές.

Το 1946 οι καπναποθήκες επαναλειτουργούν για δύο χρόνια με περιορισμένης κλίμακας παραγωγή και την δεκαετία του ‘50 μετατράπηκαν σε σχολή χωροφυλακής.

Κατά τις δεκαετίες ’60 και ’70 ένα μέρος του εξωτερικού χώρου πουλήθηκε (εκείνο στο οποίο υπήρχαν τα μικρά σπίτια) και οι καπναποθήκες παραχωρούνται με ενοίκιο ως αποθήκη του συνεταιρισμού ελαιών της Αγροτικής Τράπεζας, αποθήκη των καπναποθηκών Ιωαννίδη, των Αφων Ηλιού και των Αφων Παναγόπουλου μέχρι την οριστική εγκατάλειψη του χώρου τη δεκαετία του ’80.
Καπναποθήκες Αφων Παπαπέτρου σε καρτποστάλ της εποχής

Το κτήριο έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο και χρήζον ειδικής κρατικής προστασίας με τις Υ.Α. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/3392/49682/21.11.90 (ΦΕΚ 785/Β΄/13.12.90 και ΦΕΚ 468/Β΄/28.6.91) και ΥΠΕΧΩΔΕ/59717/3089/6.5.1992 (ΦΕΚ 546/Δ΄/2.6.1992).

Σήμερα, το συγκρότημα ανήκει στο ΥΠΠΟ έπειτα από την Υπουργική Απόφαση με αρ. πρωτ. ΥΠΠΟ/ΑΠΑΛ/Φ.60/56961/1174/22.10.2001, με την οποία πραγματοποιήθηκε απευθείας εξαγορά του για αρχαιολογικούς – μουσειακούς λόγους, και συγκεκριμένα για την ίδρυση Αρχαιολογικού Μουσείου.
Βέβαια σήμερα, χάσκουν εγκαταλελειμμένες μέχρι να υλοποιηθεί η Υπουργική Απόφαση για μετατροπή σε μουσείο.

Στην εν λόγω φωτογραφία διακρίνουμε τον σωφέρ γραβατωμένο και άνετο να απολαμβάνει την στιγμή σε σχέση με τους ζαλιγκωμένους χαμάληδες που μεταφέρουν τα καπνά.
Πηγή φωτογραφίας, συλλογή Σνούρ στο Μουσείο της Εργασίας στο Αμβούργο, https://www.fotoarchiv-reemtsma.de/images/fotos/09_Schnur/gross/schnur04.html

Συντάκτης του άρθρου, έρευνα και ©: Αλέξιος Γ. Κατεφίδης, εκπαιδευτικός, τέως υποδιευθυντής του Ελληνικού Λυκείου Νυρεμβέργης.

Δημοσιεύθηκε στην ομάδα Αιτωλία και Ακαρνανία στο πέρασμα του χρόνου, Aetolia Acarnania tempus.

agrinionews.gr