Η θαυματουργή επέμβαση της Παναγίας της Ναυπακτιώτισσας στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571 θεωρείται σημείο πίστης και ελπίδας που ενέπνευσε τη χριστιανική νίκη απέναντι στους Οθωμανούς.
Ο Ελληνοαμερικανός αρχιμανδρίτης, Ιγνάτιος Σταυρόπουλος με καταγωγή από την Αναβρύτη Ναυπακτίας με ανάρτησή του αναφέρει:
Τον 16ο αιώνα, η επέκταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αποτελούσε θανάσιμη απειλή για τη χριστιανική Ευρώπη. Μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης, οι οθωμανικές δυνάμεις προέλαυναν στα Βαλκάνια και κυριαρχούσαν στη Μεσόγειο, λεηλατώντας τις ακτές και υποδουλώνοντας πληθυσμούς. Η πτώση της Κύπρου στους Οθωμανούς το 1570 και η σφαγή των Βενετών υπερασπιστών της Φαμαγκούστα το 1571 αποτέλεσαν το αποκορύφωμα της κρίσης, κάνοντας επιτακτική την ανάγκη για μια ενωμένη χριστιανική απάντηση.
Αντιμέτωπος με τον άμεσο κίνδυνο, ο Πάπας Πίος Ε΄, μια εμβληματική μορφή της Δομινικανής παράδοσης, ανέλαβε την πρωτοβουλία να συγκροτήσει την «Ιερά Συμμαχία» (Sacra Liga). Κατάφερε να ενώσει τις ναυτικές δυνάμεις της Ισπανίας, της Βενετίας, των Παπικών Κρατών, της Γένοβας, των Ιπποτών της Μάλτας και άλλων ιταλικών κρατών. Αρχηγός του συμμαχικού στόλου ορίστηκε ο νεαρός Δον Ιωάννης της Αυστρίας. Μαζί ενώθηκαν και ναυτικές δυνάμεις των Ελλήνων. Ο Πάπας, ωστόσο, δεν πίστευε μόνο στα όπλα. Βαθιά πεπεισμένος ότι η νίκη θα ήταν δώρο Θεού, κάλεσε ολόκληρο τον χριστιανικό κόσμο σε μια πνευματική σταυροφορία, ζητώντας από τους πιστούς να προσεύχονται αδιάκοπα με το Άγιο Ροδάριο (Ροζάριο) (βλ. κομποσχοίνι για τους ορθοδόξους), επικαλούμενοι τη μεσιτεία της Θεοτόκου. Η Παναγία της Ναυπάκτου ήταν ήδη φημισμένη από αιώνων.
Στις 7 Οκτωβρίου 1571, στον Πατραϊκό Κόλπο, κοντά στις νήσους Εχινάδες, ο χριστιανικός στόλος, αποτελούμενος από περίπου 212 πλοία, ήρθε αντιμέτωπος με τον κατά πολύ ισχυρότερο οθωμανικό στόλο του Αλή Πασά, που αριθμούσε σχεδόν 280 πλοία. Πριν τη σύγκρουση, οι χριστιανοί στρατιώτες εξομολογήθηκαν, έλαβαν τη Θεία Κοινωνία και, γονατιστοί στα καταστρώματα, προσευχήθηκαν στη Θεοτόκο. Στη ναυαρχίδα «Real» του Δον Ιωάννη υψώθηκε το λάβαρο με την εικόνα της Παναγίας και με την επιγραφή «Sancta Maria succurre miseris» (Αγία Μαρία, βοήθησε τους δυστυχείς). Η ναυμαχία που ακολούθησε ήταν μία από τις πιο αιματηρές και αποφασιστικές στην παγκόσμια ιστορία.
Παρά την αριθμητική τους κατωτερότητα, οι χριστιανικές δυνάμεις επέτυχαν μια συντριπτική και απρόσμενη νίκη. Η ανώτερη τακτική, η χρήση των γαλεασσών (πλοία με βαριά πυροβόλα) και η ηγεσία του Δον Ιωάννη έπαιξαν σημαντικό ρόλο, όμως η νίκη αποδόθηκε πρωτίστως σε θεϊκή παρέμβαση. Στην Παναγία της Ναυπάκτου – Madonna di Lepanto – Madonna del Rosario. Σύμφωνα με την παράδοση, την ίδια ώρα που διεξαγόταν η μάχη, ο Πάπας Πίος Ε΄ στη Ρώμη είχε ένα όραμα. Διέκοψε απότομα μια συνάντηση και, πλησιάζοντας στο παράθυρο, ανακοίνωσε στους καρδιναλίους του με βεβαιότητα: «Ο χριστιανικός στόλος νίκησε!». Η είδηση επιβεβαιώθηκε επίσημα εβδομάδες αργότερα. Ακόμη πιο εντυπωσιακές ήταν οι μαρτυρίες Οθωμανών αιχμαλώτων, οι οποίοι ανέφεραν ότι κατά τη διάρκεια της μάχης είδαν στον ουρανό μια επιβλητική και φοβερή γυναικεία μορφή που τους τρομοκράτησε, προκαλώντας σύγχυση και πανικό στις τάξεις τους.
Η νίκη στη Ναύπακτο ανέκοψε οριστικά την οθωμανική ναυτική κυριαρχία στη Μεσόγειο και έσωσε την Ευρώπη από την περαιτέρω επέκταση. Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, ο Πάπας Πίος Ε΄ καθιέρωσε την 7η Οκτωβρίου ως ημέρα εορτής προς τιμήν της «Παναγίας της Νίκης». Ο διάδοχός του, Πάπας Γρηγόριος ΙΓ΄, μετονόμασε την εορτή σε «Παναγία του Αγίου Ροδαρίου», συνδέοντας άρρηκτα τη νίκη με τη δύναμη της προσευχής που είχε κινητοποιήσει ολόκληρη τη Χριστιανοσύνη. Παράλληλα, ο Πίος Ε΄ πρόσθεσε στις Λιτανείες της Θεοτόκου την επίκληση «Auxilium Christianorum, ora pro nobis» (Βοήθεια των Χριστιανών, πρέσβευε υπέρ ημών). Η θαυματουργή επέμβαση της Παναγίας της Ναυπακτιώτισσας – Madonna di Lepanto, και η δύναμη της πίστης ενέπνευσαν γενιές πιστών και αποτυπώθηκαν σε σπουδαία έργα τέχνης, όπως ο πίνακας του Πάολο Βερονέζε «Η Αλληγορία της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου» κ.α.
Η εικόνα της Παναγίας του Λεπάντο - Ναυπάκτου (Madonna di Lepanto), γνωστή και ως Παναγία του Ροζαρίου ή Παναγία της Ναυπάκτου, κατέχει κεντρική θέση στην καλλιτεχνική και θρησκευτική παράδοση της Δύσης λόγω της σύνδεσής της με τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571. Αυτή η ναυμαχία θεωρήθηκε από τους Χριστιανούς ως θαυματουργή νίκη χάρη στην παρέμβαση της Παναγίας μέσω της προσευχής με το Ροδάριο. Ως αποτέλεσμα, η Παναγία της Ναυπάκτου τιμήθηκε με πλήθος καλλιτεχνικών αναπαραστάσεων.
Παρακάτω εκτός από την Παναγία την Ναυπακτιώτισσα, της Περγαμηνής του Παλέρμο, αναφέρονται και άλλες αντιπροσωπευτικές εικόνες (από τη Δύση), με διαφορετικά ονόματα, που συνδέονται με αυτήν.
Αυτές οι εικόνες αποτελούν σημαντικά έργα τέχνης, που ενσωματώνουν τη θρησκευτική πίστη και την ιστορική μνήμη της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου, αναδεικνύοντας τη σημασία της Παναγίας ως προστάτιδας όλων των Χριστιανών.
sinidisi.gr
