Σε μία από τις πιο αποκαλυπτικές αναλύσεις, η Τράπεζα της Ελλάδας καταγράφει με λεπτομέρεια το πρόβλημα της στεγαστικής επιβάρυνσης που πλήττει εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά που ζουν στο ενοίκιο – ιδίως σε αστικά κέντρα όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη.

Το εύρημα που κυριαρχεί: το 60% των νοικοκυριών που νοικιάζουν κατοικία στις πόλεις δαπανά πάνω από το 40% του εισοδήματός του για να καλύψει στεγαστικές ανάγκες.

Η Τράπεζα επισημαίνει ότι στην Ελλάδα το 31% των νοικοκυριών σε αστικές περιοχές βρίσκεται σε κατάσταση "στεγαστικής υπερεπιβάρυνσης", έναντι 25% στις αγροτικές περιοχές – τα υψηλότερα ποσοστά σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η δυσμενής αυτή θέση επιδεινώνεται από το γεγονός ότι η δημόσια δαπάνη για τη στέγαση είναι εξαιρετικά περιορισμένη σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Η ενοικίαση γίνεται παγίδα φτώχειας

Η μελέτη εντοπίζει ότι η ενοικίαση κατοικίας αποτελεί τον πιο σημαντικό παράγοντα ανισότητας. Τα ενοικιαζόμενα νοικοκυριά όχι μόνο καταβάλλουν αναλογικά μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους σε ενοίκιο, αλλά συχνά επιβαρύνονται και με υψηλά κόστη ενέργειας και συντήρησης. Αντίθετα, οι ιδιοκτήτες –ιδίως αυτοί χωρίς δανειακές υποχρεώσεις– απολαμβάνουν μεγαλύτερη οικονομική ανθεκτικότητα.

Νέοι, μονογονεϊκές οικογένειες και χαμηλόμισθοι οι μεγάλοι χαμένοι

Η έκθεση καταγράφει ιδιαίτερη επιβάρυνση για τα νοικοκυριά νέων ηλικιακά (κάτω των 30 ετών), για τις μονογονεϊκές οικογένειες, καθώς και για νοικοκυριά με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο ή ασταθή εργασιακή κατάσταση. Η σχέση ηλικίας και στέγασης είναι αποκαλυπτική: πάνω από τους μισούς κάτω των 30 ετών δεν μπορούν να εξασφαλίσουν προσιτή στέγη, ενώ δυσκολίες επανεμφανίζονται και σε ηλικιωμένα άτομα άνω των 85 ετών λόγω χαμηλών συντάξεων.

Η στεγαστική κρίση ως διαρθρωτικό πρόβλημα

Η Τράπεζα της Ελλάδας υπολογίζει ότι, βάσει ενιαίου δείκτη στεγαστικής επιβάρυνσης, η αγορά κατοικίας στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από συστηματική ανισορροπία: οι τιμές των ακινήτων αυξάνονται ταχύτερα από τα εισοδήματα, ενώ η έλλειψη πολιτικών κοινωνικής κατοικίας επιτείνει το πρόβλημα.

Ενδεικτικά:

• Στην Αττική, η μέση στεγαστική επιβάρυνση για ενοικιαστές ξεπερνά κατά πολύ τον εθνικό μέσο όρο.
• Στα νησιά και τουριστικές περιοχές, το πρόβλημα εντείνεται λόγω βραχυχρόνιων μισθώσεων.
• Η Ελλάδα παραμένει χωρίς συγκροτημένη εθνική στρατηγική στέγασης, κάτι που την καθιστά ευάλωτη σε πληθωριστικές πιέσεις και δημογραφικές ανισορροπίες.

Η πρόταση της ΤτΕ για την πολιτεία

Η Τράπεζα της Ελλάδας καλεί την Πολιτεία να δράσει άμεσα μέσα από:

• Ανάπτυξη κοινωνικής κατοικίας με αξιοποίηση δημόσιας γης και αποθεμάτων
• Φορολογικά κίνητρα για μακροχρόνιες μισθώσεις
• Συστηματική ενεργειακή αναβάθμιση παλαιών κτιρίων
• Επανεξέταση των πολιτικών που ενθαρρύνουν τις βραχυχρόνιες μισθώσεις

Το μήνυμα είναι σαφές: αν η χώρα δεν υιοθετήσει ενεργητική στεγαστική πολιτική, η Αθήνα και οι υπόλοιπες μεγάλες πόλεις θα γίνουν οικονομικά απαγορευτικές για τη μεσαία και χαμηλή τάξη. Ο κίνδυνος είναι η αναπαραγωγή μιας αστικής γεωγραφίας αποκλεισμών, με σοβαρές κοινωνικές και πολιτικές επιπτώσεις στο μέλλον.

Πηγή: thetoc.gr