Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,
Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ ποὺ ἑορτάζουμε αυτές τις ἡμέρες εἶναι ἕνα μεγάλο γεγονός καὶ στὴν ἱστορία και στην ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Πανηγυρίζουμε το γεγονός τῆς Ἀναστάσεως κρατώντας ἀναμμένες λαμπάδες με τίς ὁποῖες φωτίζουμε τὸ σκοτάδι τοῦ περιβάλλοντος καί ψάλλουμε τόν θριαμβευτικό ὕμνο: «Χριστός Ανέστη ἐκ νεκρῶν θανάτῳ θάνατον πατήσας καί τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι ζωήν χαρισάμενος».
Ἡ Ἀνάσταση, ὅμως, τοῦ Χριστοῦ δὲν ἀποσυνδέεται ἀπό τόν Σταυρό του, ἀφοῦ καὶ τὰ δύο, Σταυρός καί Ἀνάσταση, εἶναι ἀλληλένδετα στὴν ζωή τοῦ Χριστοῦ καί στὴν ζωή τῶν Χριστιανῶν. Αὐτὸ τὸ βλέπουμε έμφανέστατα στὸ μυστήριο τοῦ Βαπτίσματος μέ τό ὁποῖο γινόμαστε μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ.
Ἄλλωστε, ἡ ἡμέρα τοῦ Πάσχα συνδέθηκε ἀπό τήν ἀρχαία ἐποχή μὲ τὸ Βάπτισμα τῶν Κατηχουμένων. Οἱ Κατηχούμενοι προετοιμάζονταν περίπου τρία χρόνια, μὲ κατήχηση καί ἐξορκισμούς, καί αὐτά γίνονταν πιὸ ἐντατικά τὴν Μεγάλη Τεσσαρακοστή καὶ στὴν συνέχεια γίνονταν οἱ ὁμαδικές βαπτίσεις τὸ Μέγα Σάββατο. Ἔτσι, εἰσέρχονταν τὰ νέα μέλη τῆς Ἐκκλησίας στὸν Ναό μὲ ἀναμμένες λαμπάδες καὶ ὅλοι οἱ πιστοί μὲ χαρά ἔψαλλαν: «Ὅσοι εἰς Χριστόν έβαπτίσθητε, Χριστόν ἐνεδύσασθε, ἀλληλούϊα».Τὸ βάπτισμα εἶναι συμμετοχή τοῦ ἀνθρώπου στὸν Σταυρό καί τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ ἐμπειρικά καί πραγματικά. Δέν πρόκειται γιὰ ἕνα έξωτερικό γεγονός, ἀλλά γιά τήν συμμετοχή τοῦ ἀνθρώπου στὸν Σταυρό καί τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Προηγήθηκε κατά τὴν περίοδο τῆς Κατηχήσεως ή σταύρωση τῶν παθῶν τῶν κατηχουμένων καί ἀκολούθησε ἡ ἐν Χριστῷ ζωή, καὶ αὐτό καί τό Βάπτισμα εἶναι καί χαρακτηρίζεται Πάσχα. Αὐτό ἀναλύεται διεξοδικότερα καί θεολογικότερα ἀπό τὸν Ἀπόστολο Παῦλο στὴν πρός Ρωμαίους Ἐπιστολή του, ποὺ διαβάζεται ὡς ἀνάγνωσμα κατά το μυστήριο τοῦ Βαπτίσματος.
Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει ὅτι οἱ Χριστιανοὶ δὲν πρέπει νὰ ἁμαρτάνουμέ ἐπειδὴ ἔχουμε πεθάνει μὲ τὸ Βάπτισμα γιὰ τὴν ἁμαρτία, καὶ γι' αὐτὸ δὲν πρέπει νὰ ζοῦμε κάτω ἀπὸ τὴν ἐξουσία της. Καὶ συνεχίζει: «Ἤ ἀγνοεῖτε ὅτι ὅσοι ἐβαπτίσθημεν εἰς Χριστὸν Ἰησοῦν, εἰς τὸν θάνατον αὐτοῦ ἐβαπτίσθημεν; συνετάφημεν οὖν αὐτῷ διὰ τοῦ βαπτίσματος εἰς τὸν θάνατον, ἵνα ὥσπερ ἠγέρθη Χριστὸς ἐκ νεκρῶν διὰ τῆς δόξης τοῦ πατρός, οὕτω καὶ ἡμεῖς ἐν καινότητι ζωῆς περιπατήσωμεν» (Ρώμ. στ΄, 1-4).
Ὁ Χριστιανὸς μὲ τὸ Βάπτισμα, μὲ τὴν ὅλη προετοιμασία ποὺ προηγήθηκε, συμμετέχει στὸν Σταυρὸ καὶ τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Χριστὸς στὸν Σταυρὸ ἐνίκησε τὴν ἁμαρτία, τὸν διάβολο καὶ τὸν θάνατο καὶ διὰ τῆς Ἀναστάσεώς Του ἐπιβεβαιώθηκε αὐτὸ τὸ γεγονός. Ἔτσι, μὲ τὸ Βάπτισμα συμμετέχουμε στὸν Σταυρὸ καὶ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Ἀφοῦ γίναμε σύμφυτοι μὲ τὸν θάνατο τοῦ Χριστοῦ, θὰ γίνουμε μέτοχοι καὶ τῆς Ἀναστάσεώς του.
Αὐτὸ φαίνεται ἀπὸ τὸ ὅτι «ὁ παλαιὸς ἡμῶν ἄνθρωπος συνεσταυρώθη ἵνα καταργηθῇ τὸ σῶμα τῆς ἁμαρτίας, τοῦ μηκέτι δουλεύειν ἡμᾶς τῇ ἁμαρτίᾳ» (Ρώμ. στ΄, 6). Ὁ παλαιὸς ἄνθρωπος εἶναι τὰ πάθη καὶ οἱ ἐνέργειές τους, ποὺ ἔχουν πεθάνει μὲ τὴν συμμετοχή μας στὴν ζωὴ τῆς μετανοίας, μὲ τὴν δύναμη τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ, καὶ μετὰ τὸ Βάπτισμα ζῆ ὁ νέος ἄνθρωπος, ποὺ συμμετέχει στὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Γι' αὐτὸ καὶ δὲν νοεῖται στὴν χριστιανικὴ ζωὴ Σταυρὸς χωρὶς τήν Ἀνάσταση οὔτε Ἀνάσταση χωρὶς τὸν Σταυρό.
Καὶ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος καταλήγει: «Εἰ γὰρ σύμφυτοι γεγόναμεν τῷ ὁμοιώματι τοῦ θανάτου αὐτοῦ, ἀλλὰ καὶ τῆς ἀναστάσεως ἐσόμεθα, τοῦτο γινώσκοντες, ὅτι ὁ παλαιὸς ἡμῶν ἄνθρωπος συνεσταυρώθη ἵνα καταργηθῇ τὸ σῶμα τῆς ἁμαρτίας, τοῦ μηκέτι δουλεύειν ἡμᾶς τῇ ἁμαρτὶᾳ· ὁ γὰρ ἀποθανὼν δεδικαίωται ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας, εἰ δὲ ἀπεθάνομεν σὺν Χριστῷ, πιστεύομεν ὅτι καὶ συζήσομεν αὐτῷ, εἰδότες ὅτι Χριστὸς ἐγερθεὶς ἐκ νεκρῶν οὐκέτι ἀποθνήσκει, θάνατος αὐτοῦ οὐκέτι κυριεύει, ὅ γὰρ ἀπέθανε, τῇ ἁμαρτὶᾳ ἀπέθανεν ἐφάπαξ, ὃ δὲ ζῇ, ζῇ τῷ Θέῷ. οὕτω καὶ ὑμεῖς λογίζεσθε ἑαυτοὺς νεκροὺς μὲν εἶναι τῇ ἁμαρτία, ζῶντας δὲ τῷ Θὲῷ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρὶῳ ἡμῶν» (Ρώμ. στ΄, 5-11).Ἡ μετάφραση τοῦ χωρίου αὐτοῦ εἶναι ἡ ἐξῆς:
«Ὅπως ἐνταχθήκαμε ὀργανικά στὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ, μὲ τὸ ἄγιο Βάπτισμα ποὺ εἶναι ὁμοίωμα τοῦ σταυρικοῦ του θανάτου, ἔτσι θὰ ἀναστηθοῦμε ὅπως ἀναστήθηκε καί Ἐκεῖνος, γνωρίζοντας ὅτι ὁ παλαιὸς ἄνθρωπος σταυρώθηκε μαζὶ μὲ τὸν Χριστό, γιὰ νὰ καταργηθῆ τὸ σῶμα τῆς ἁμαρτίας, ὥστε νὰ μὴ δουλεύη ποτὲ γιὰ τὴν ἁμαρτία. Ἐκεῖνος ποὺ πέθανε (στὸ Βάπτισμα) ἔχει δικαιωθῆ (ἐλευθερωθῆ) ἀπὸ τὴν ἁμαρτία. Ἐφ' ὅσον μὲ τὸ Βάπτισμα πεθάναμε μαζὶ μὲ τὸν Χριστό, ὡς πρὸς τὴν ἁμαρτία, πιστεύουμε ὅτι θὰ ζήσουμε μαζί Του, γνωρίζοντας ὅτι ὁ Χριστὸς ἀναστηθεὶς ἐκ νεκρῶν, δὲν θὰ πεθάνη πλέον ποτέ, ὁ θάνατος δὲν ἔχει καμμιὰ κυριότητα ἐπάνω Του. Αὐτὸς ποὺ πέθανε, ὡς πρὸς τὴν ἁμαρτία ἀπέθανε ἅπαξ διαπαντὸς καὶ τὴν ζωὴ ποὺ ζῆ, ζῆ ἐν τῷ Θέῷ. Ἔτσι, καὶ ἐσεῖς νὰ θεωρῆτε τοὺς ἑαυτούς σας νεκροὺς ὡς πρὸς τὴν ἁμαρτία, καὶ ζωντανοὺς γιὰ τὸν Θεὸ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τοῦ Κυρίου μας».
Ἡ διδασκαλία αὐτὴ τοῦ Ἀποστόλου Παύλου δείχνει ὅτι ἡ ἐν Χριστῷ ζωὴ ποὺ ζοῦμε στήν Ἐκκλησία, δὲν εἶναι μιὰ ἐπιφανειακὴ συναισθηματικὴ ζωὴ μὲ σκέψεις, συναισθήματα καὶ τυπικότητες, ἄλλά σταυροαναστάσιμη ζωή. Σταυρωνόμαστε συνεχῶς γιὰ τὴν ἁμαρτία καὶ ἀνασταινόμαστε μὲ τὴν μετάνοια. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἀλλοῦ γράφει: «Χριστῷ συνεσταύρωμαι· ζῶ δὲ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δὲ ἐν ἐμοὶ Χριστὸς» (Γάλ. β΄, 20). Πῶς θὰ ζήση μέσα μας ὁ Ἀναστημένος Χριστός, ἂν δὲν πεθάνουμε ὡς πρὸς τὴν ἁμαρτία, ἂν δὲν πεθαίνουμε καθημερινά, ἂν δὲν σταυρώνουμε τὰ πάθη μας; Αὐτὰ τὰ γεγονότα εἶναι ἐμπειρικά, πνευματικὰ καὶ ὄχι ἐξωτερικά.
Αὐτὴ εἶναι ἡ ὀρθόδοξη ἐκκλησιαστικὴ ζωή, γι' αὐτὸ εἶναι σαφὴς ἡ διδασκαλία τῶν Πατέρων ὅτι πρέπει νὰ ζοῦμε «τὴν πράξη καὶ τὴν θεωρία», δηλαδὴ τὴν κάθαρση, τὸν φωτισμὸ καὶ τὴν θέωση, ὅπως τὸ ψάλλουμε σὲ ὅλα τὰ τροπάρια τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτὸ εἶναι τὸ Σταυροαναστάσιμο ἦθος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ὅταν βλέπουμε τὸν Σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ καὶ μὲ τὸν Ἐσταυρωμένο, ἀμέσως συνειδητοποιοῦμε ὅτι πρέπει καὶ ἐμεῖς νὰ σταυρωθοῦμε ὡς πρὸς τὸν παλαιὸ ἄνθρωπο, καὶ αὐτὸ γίνεται μὲ τὴν δύναμη τοῦ Σταυροῦ, γι' αὐτὸ ψάλλουμε: «Σταυρὲ τοῦ Χριστοῦ σῶσον ἡμᾶς τῇ δυνάμει σου». Μέσα ἀπὸ αὐτὴν τὴν σταύρωση θὰ ζήσουμε τὴν ἀνάστασή μας.
Ἡ Ἁγία Τράπεζα, κατὰ τὸν ἄγιο Συμεὼν Θεσσαλονίκης, δηλώνει καὶ «τὸ μνῆμα τοῦ Χριστοῦ» καὶ «τὸ διὰ τοῦ πάθους μυστήριον». Καὶ ὁ Χριστὸς στὴν Ἁγία Τράπεζα εἶναι «ὡς Θεὸς ἀναπαυόμενος ὁ σωτὴρ» καὶ «ὡς ἄνθρωπος θυόμενος» καὶ ἔτσι «διὰ τοῦτο μέσον πᾶσι προκείμενος εἴς τε θεωρίαν καὶ ἀπόλαυσιν τῶν οἰκείων». Ἡ Ἁγία Τράπεζα εἶναι καὶ ὁ Γολγοθᾶς καὶ ὁ Πανάγιος Τάφος. Γίνεται, λοιπόν, ἀντιληπτὸν ὅτι τὸ λεγόμενον ἀπὸ μερικοὺς ὅτι οἱ δυτικοὶ Χριστιανοὶ ὑμνοῦν τὸν Σταυρό, ἐνῶ οἱ Ὀρθόδοξοι ὑμνοῦν τὴν Ἀνάσταση εἶναι ἐκτὸς πραγματικότητος, διότι συνδέεται ὁ Σταυρὸς μὲ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Ὅσο σταυρωνόμαστε κατὰ τὴν ἁμαρτία, τόσο μυούμαστε στὸ μυστήριο τοῦ Σταυροῦ καὶ τῆς Ἀναστάσεως, διαφορετικὰ καὶ τὰ δύο θὰ εἶναι ἄγνωστα μυστήρια γιὰ μᾶς.
Μέσα σὲ αὐτὴν τὴν προοπτικὴ πρέπει νὰ ἑορτάζουμε τὸ Πάσχα ὡς συμμετοχή μας στὸν Σταυρὸ καὶ τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, ὡς νέκρωση τῶν παθῶν καὶ μεταμόρφωσή μας στὴν νέα ζωή.
Μὲ θερμὲς ἀναστάσιμες εὐχὲς καὶ πατρικὴ ἀγάπη
ὁ Μητροπολίτης
ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεος
