Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση στην εμφάνιση προβλημάτων ψυχικής υγείας σε παιδιά και εφήβους. Μεταξύ άλλων, υπήρξε αξιοσημείωτη αύξηση στις διατροφικές διαταραχές, ιδιαίτερα μεταξύ των έφηβων κοριτσιών. Συγκεκριμένα, υπήρξε σχεδόν διπλασιασμός στον αριθμό των παραπομπών για διατροφικές διαταραχές, ενώ η επίπτωσή τους ανήλθε στο 15,3%. Η πανδημία φαίνεται πως επιδείνωσε στρεσογόνους παράγοντες, όπως η διατάραξη της καθημερινότητας και το αίσθημα ανασφάλειας, οι οποίοι αποτελούν σοβαρούς παράγοντες κινδύνου εμφάνισης προβλημάτων ψυχικής υγείας όπως οι διατροφικές διαταραχές.
Οι διατροφικές διαταραχές περιλαμβάνουν ένα εύρος διαφορετικών δυσλειτουργικών σχέσεων με το φαγητό και υπερβολικής ανησυχίας για το βάρος και την εξωτερική εμφάνιση. Αυτός ο τύπος διαταραχών μπορεί να επηρεάσει τη σωματική, την ψυχολογική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών.
Δυστυχώς, οι διατροφικές διαταραχές είναι συχνές. Στην πραγματικότητα, ένας στους επτά άνδρες και μία στις πέντε γυναίκες βιώνουν μια διατροφική διαταραχή μέχρι την ηλικία των 40 ετών και στο 95% αυτών των περιπτώσεων η διαταραχή ξεκινά από την ηλικία των 25 ετών. Ακόμα, είναι αξιοσημείωτο πως οι διατροφικές διαταραχές ενέχουν σημαντικό κίνδυνο θνησιμότητας.
Ποιές Διατροφικές Διαταραχές εμφανίζονται στα παιδιά και που Oφείλονται;
Οι διαταραχές σίτισης και διατροφής είναι πιο συχνές σε παιδιά που έχουν άλλες ιατρικές, αναπτυξιακές, συναισθηματικές ή συμπεριφορικές δυσκολίες, απαιτώντας από όλους τους επαγγελματίες υγείας που εργάζονται με αυτήν την ηλικιακή ομάδα να είναι σε εγρήγορση για την πιθανή παρουσία τους.
Και τα 6 κύρια είδη διαταραχών σίτισης και πρόσληψης τροφής που μπορεί να επηρεάσουν παιδιά και εφήβους. Πιο συγκεκριμένα:
Νευρική Ανορεξία
Είναι μια διατροφική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ακραίο φόβο για αύξηση του βάρους. Τα άτομα με νευρική ανορεξία συχνά βλέπουν τον εαυτό τους ως υπέρβαρο όταν έχουν υγιές βάρος, ακόμη και όταν είναι λιποβαρείς. Παράλληλα, το σωματικό βάρος και η εικόνα σώματος φέρουν αδικαιολόγητη βαρύτητα στην αυτοαξιολόγηση του ατόμου, ενώ υπάρχει έλλειψη επίγνωσης σχετικά με τη σοβαρότητα του χαμηλού σωματικού βάρους.
Υπάρχουν δύο μορφές νευρικής ανορεξίας:
- Η περιοριστική μορφή είναι όταν οι άνθρωποι περιορίζουν πολύ το τι και πόσο τρώνε για να ελέγξουν το βάρος τους μέσω αυστηρής δίαιτας, fasting και/ή υπερβολική άσκηση.
- Στον τύπο υπερφαγίας, οι άνθρωποι περιορίζουν το τι και πόσο τρώνε, αλλά οδηγούνται και σε υπερφαγία που ακολουθεί η καθαρτική συμπεριφορά - δηλαδή, θα φάνε μια μεγάλη ποσότητα και αμέσως θα προσπαθήσουν να απαλλαγούν από τις επιπλέον θερμίδες μέσω εμετού, καθαρτικών ή διουρητικών.
Νευρική Βουλιμία
Περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας και καθαρτική συμπεριφορά, αλλά χωρίς να περιορίζει το τι και πόσο τρώει ένα άτομο. Ένα επεισόδιο υπερφαγίας χαρακτηρίζεται από το ότι καταναλώνεται σε μια διακριτή χρονική περίοδο (δηλαδή, εντός οποιασδήποτε περιόδου 2 ωρών) ποσότητα φαγητού που είναι σίγουρα μεγαλύτερη από αυτή που θα έτρωγαν τα περισσότερα άτομα σε παρόμοια χρονική περίοδο υπό παρόμοιες συνθήκες.
Ακόμη, υπάρχει μια αίσθηση έλλειψης ελέγχου στο φαγητό κατά τη διάρκεια αυτών των επεισοδίων (δηλαδή, μια αίσθηση ότι δεν μπορεί κανείς να σταματήσει να τρώει ή να ελέγξει τι ή πόσο τρώει).
Διαταραχή Υπερφαγίας
Η διαταραχή υπερφαγίας είναι όταν οι άνθρωποι τρώνε υπερβολικά, έως ότου νιώσουν δυσφορία και συνήθως χωρίς να πεινάνε πραγματικά, ενώ ακολουθούν τύψεις και ενοχές. Σε αυτήν την περίπτωση δεν προχωρούν σε καθαρισμό ή περιορισμό. Αυτή είναι στην πραγματικότητα η πιο κοινή διατροφική διαταραχή.
Αλλοτροφαγία
H αλλοτροφαγία ή ως πιο γνωστή Pica, περιλαμβάνει την τακτική κατανάλωση μη διατροφικών και μη θρεπτικών ουσιών, όπως το χώμα, το χαρτί, οι κιμωλίες κ.α. Εμφανίζεται συχνότερα σε παιδιά με διανοητικές δυσκολίες, συγκεκριμένες αισθητηριακές ανάγκες ή παιδιά στο φάσμα του αυτισμού.
Λόγω κατάποσης δυνητικά τοξικών ουσιών μπορεί να υπάρχουν σοβαρές ιατρικές συνέπειες, όπως απλή δηλητηρίαση έως και κοιλιακή διάτρηση.
Διαταραχή Μυρικασμού
Η διαταραχή μηρυκασμού περιλαμβάνει την επαναλαμβανόμενη παλινδρόμηση της τροφής, που ακολουθείται από εκ νέου μάσηση και επανακατάποση ή από το φτύσιμο της τροφής, ενώ διαφοροποιείται από την γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.
Εμφανίζεται κυρίως σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες και αναπτυξιακές διαταραχές, ακόμα και σε παιδιά που έχουν υποστεί κακοποίηση.
Διαταραχή Αποφυγής Περιοριστικής Πρόσληψης Τροφής
Είναι πιο συχνή στην παιδική ηλικία. Το άτομο περιορίζει την ποσότητα ή το είδος του φαγητού που τρώει, αλλά όχι επειδή ανησυχεί για το βάρος του.
Για παράδειγμα, κάποιος με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου μπορεί να συσχετίσει το φαγητό με πόνο και δυσφορία και έτσι μπορεί να αποφύγει το φαγητό. Τα παιδιά με αισθητηριακά προβλήματα μπορεί να βρουν τη μυρωδιά, την υφή ή τη γεύση ορισμένων τροφών βαθιά δυσάρεστη και έτσι θα αρνηθούν να τα φάνε. Αυτό είναι κάτι περισσότερο από «επιλεκτική διατροφή» και μπορεί να οδηγήσει σε υποσιτισμό. Στα παιδιά, η ταχύτητα ανάπτυξης φαίνεται να επηρεάζεται αρνητικά.
Παρανοήσεις σχετικά τις Διατροφικές Διαταραχές
Όταν οι περισσότεροι άνθρωποι σκέφτονται τις διατροφικές διαταραχές, συχνά τους έρχεται στο μυαλό η εικόνα ενός υπερβολικά αδύνατου ατόμου. Ωστόσο, η αλήθεια απέχει από αυτήν την εικόνα, καθώς ατόμα που έχουν μια διατροφική διαταραχή πολύ συχνά μπορεί να έχουν φυσιολογικό βάρος ή ακόμα να είναι ελαφρώς υπέρβαροι.
Το πιο σημαντικό πράγμα που πολλοί άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν σχετικά με τις διατροφικές διαταραχές είναι ότι αποτελούν σοβαρό πρόβλημα ψυχικής υγείας και μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνο. Μπορούν να επηρεάσουν και να βλάψουν πολλά μέρη του σώματος και μπορεί ακόμη και σε ορισμένες περιπτώσεις να είναι θανατηφόρες.
Ποιά τα Συμπτώματα;
Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι διατροφικές διαταραχές έχουν αυξηθεί σε παιδιά και εφήβους κατά τη διάρκεια της πανδημίας, δεδομένης της αναστάτωσης, της απομόνωσης και του άγχους—και του υπερβολικού χρόνου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης—που είχε προκαλέσει. Είναι σημαντικό οι γονείς να προσέχουν για πιθανά σημάδια ότι το παιδί ή ο έφηβος τους θα μπορούσε να έχει διατροφική διαταραχή, όπως:
- Αλλαγή στις συνήθειες του τι, πότε και πόσο τρώει.
- Περιορίζει πολύ ή υπερκαταναλώνει το φαγητό.
- Ασυνήθιστες διακυμάνσεις βάρους.
- Εκφράζει δυσαρέσκεια με το σώμα ή το βάρος του.
- Ασκείται πολύ περισσότερο από το συνηθισμένο.
- Περνάει πολύ χρόνο στο μπάνιο.
Τι μπορείτε να Kάνετε;
Αν σας περνάει από το μυαλό ότι το παιδί σας μπορεί να έχει διατροφική διαταραχή, να θυμάστε ότι οι διατροφικές διαταραχές δεν είναι θέμα επιλογής. Τα προβλήματα ψυχικής υγείας όπως το άγχος και η κατάθλιψη παίζουν μεγάλο ρόλο. Το συναισθηματικό βάρος/ ταλαιπωρία συχνά αποτελεί τη βάση των διατροφικών διαταραχών. Μελέτες ακόμα δείχνουν ότι η υπο- ή υπερφαγία, επηρεάζει τις διαδικασίες του εγκεφάλου που ελέγχουν την πείνα και την πρόσληψη τροφής, ενισχύοντας τη διατροφική διαταραχή.
Εάν έχετε ανησυχίες, μιλήστε στο παιδί σας - και μιλήστε με έναν ειδικευμένο ψυχολόγο και ειδικευμένο διατροφολόγο. Ακόμα κι αν κάνετε λάθος, μπορεί να οδηγήσει σε μια σημαντική συζήτηση σχετικά με την υγιεινή διατροφή και την εικόνα του σώματος που θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόληψη μιας μελλοντικής διατροφικής διαταραχής. Και αν έχετε δίκιο, όσο πιο γρήγορα το παιδί σας λάβει βοήθεια, τόσο το καλύτερο.
Στην περίπτωση που το παιδί σας έχει διαγνωσθεί με κάποια διατροφική διαταραχή χρειάζεται και πάλι να είστε δίπλα του, με ψυχραιμία και υπομονή δίχως να αναφέρεστε στην εμφάνισή τους ή σε προβλήματα βάρους.
Ακόμα, κατά τις ώρες των γευμάτων, καλό είναι να αποφεύγονται σχετικές συζητήσεις, ενώ πολύ βοηθητικό μπορεί να είναι ο σχεδιασμός ενός πλάνου σε συμφωνία με το παιδί. Ακόμα, υπάρχουν πολλοί φορείς που μπορείτε να στραφείτε προκειμένου να είστε σε θέση να παρέχετε κατάλληλη υποστήριξη στο παιδί. Η αγάπη και η φροντίδα σας είναι το πιο σημαντικό για το παιδί.
Συνοπτικά
Οι διατροφικές διαταραχές μπορούν να επηρεάσουν και τα δύο φύλα, όλες τις εθνολογικές ομάδες και φυλές. Οι δυσκολίες σίτισης και διατροφής στα παιδιά μπορεί να οφείλονται σε πολλούς παράγοντες που αφορούν ειδικά το παιδί καθώς και παράγοντες που σχετίζονται με τη γονική διαχείριση.
Ο ρόλος της οικογένειας στην θεραπεία των παιδιών με διατροφικές διαταραχές ειναι ιδιαίτερα καθοριστικός κι έτσι κρίνεται απαραίτητη η ολοκληρωμένη αξιολόγηση των παιδιών και η χρήση οικογενειακοκεντρικών μοντέλων φροντίδας. Ακόμα, παιδιά με διατροφικές διαταραχές χρειάζεται να λαμβάνουν πολυεπαγγελματική προσέγγιση και πάντοτε σε στενή συνεργασία με τους γονείς.
Η διατροφική διαταραχή δεν αφορά μόνο το βάρος ή το φαγητό. Η φροντίδα της ψυχικής υγείας είναι ένα από τα πιο σημαντικά μέρη της ανάκαμψης του παιδιού σας. Το παιδί σας θα χρειαστεί βοήθεια για τη διαχείριση των συναισθημάτων και των σκέψεών του σχετικά με την κατανάλωση επαρκών ποσοτήτων φαγητού. Η καθιέρωση επαρκούς πρόσληψης τροφής και η δημιουργία μιας ισορροπημένης σχέσης με το φαγητό και το σώμα είναι θεμελιώδης για τη βελτιστοποίηση της κοινωνικής, συναισθηματικής και γνωστικής ανάπτυξης των παιδιών, καθώς και της σωματικής υγείας και ανάπτυξής τους.
